ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਅੱਜ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਜਾਦੂਗਰ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ (Mohammad Rafi) ਦੀ ਬਰਸੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਜ ਤੋਂ 41 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਦਿਨ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਏ ਸੀ। ਰਫੀ ਸਾਹਬ ਨੂੰ ਗੁਜ਼ਰਿਆਂ ਕਈ ਦਹਾਕੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ,ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਅਜੇ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂਦੀ ਹੈ। ਰਫੀ ਨੇ ਹਰ ਮੂਡ ਦੇ ਗੀਤ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਗਾਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1940 ਤੋਂ 1980 ਤੱਕ ਕੁੱਲ 26 ਹਜ਼ਾਰ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡ ਹੈ।
ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਬਹੁਤ ਸਾਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਧਰਮ ਅਤੇ ਮਜਹੱਬ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਸੀ। ਤਾਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮਾਰੋਹ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਹਰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗਾਣੇ ਗਾਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਗਾਏ ਗਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਜਨ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਹਿੰਦੀ ਗੀਤਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰਫੀ ਸਾਹਬ ਨੇ ਗਜ਼ਲਾਂ, ਭਜਨਾਂ, ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੇ ਗੀਤਾਂ, ਕਬਾਲੀ ਆਦਿ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਗਾਏ। ਮੁਹੰਮਦ ਸਾਹਬ ਨੇ ਕਈ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਦਾਕਾਰਾਂ 'ਤੇ ਗਾਣੇ ਵੀ ਫਿਲਮਾਏ ਹਨ, ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ- ਗੁਰੂ ਦੱਤ, ਦਿਲੀਪ ਕੁਮਾਰ, ਦੇਵ ਆਨੰਦ, ਭਾਰਤ-ਭੂਸ਼ਣ, ਜੋਨੀ ਵਾਕਰ, ਸ਼ੰਮੀ ਕਪੂਰ, ਰਾਜੇਸ਼ ਖੰਨਾ, ਬਿੱਗ ਬੀ, ਧਰਮਿੰਦਰ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ੀ ਕਪੂਰ ਅਤੇ ਗਾਇਕ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ 'ਤੇ ਗੀਤ ਗਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀਕ ਸਹਿਬ ਦਾ ਜਨਮ 24 ਦਸੰਬਰ 1924 ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਰਫੀ ਸਾਹਬ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਰਫੀ ਸਾਹਬ ਛੋਟੇ ਸੀ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਸੰਗੀਤ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਰਫੀ ਜੀ ਛੋਟੇ ਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦੀ ਨਾਈ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਮੁਹੰਮਦ ਹਾਮਿਦ ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਰਫੀ ਸਾਹਬ ਨੂੰ ਉਸਤਾਦ ਅਬਦੁਲ ਵਾਹਿਦ ਖਾਨ ਦੇ ਕੋਲ ਲੈ ਗਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਰਫੀ ਜੀ ਨੇ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਗਾਣਾ ਗਾਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸ਼ਿਆਮ ਸੁੰਦਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰਫੀ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸੇ ਮਹਿਫੀਲ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।
ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ ਸਾਹਬ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨੌਸ਼ਾਦ ਦੁਆਰਾ ਗਾਏ ਗਏ ਗੀਤ 'ਤੇਰਾ ਖਿਲੌਣਾ ਟੁੱਟਾ' - ਅਨਮੋਲ ਘੜੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਫੀ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦ, ਮੇਲਾ ਅਤੇ ਦੁਲਾਰੀ ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਵੀ ਗਾਏ ਜੋ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਏ। ਬੈਜੂ ਬਾਵਰਾ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੇ ਰਫੀ ਜੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗਾਇਕ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨੌਸ਼ਾਦ ਨੇ ਰਫੀ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਹੇਠ ਗਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਾਣੇ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ੰਕਰ ਜੈ ਕਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਆਈ।
ਜੈ ਕਿਸ਼ਨ ਉਸ ਸਮੇਂ ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਦਿੰਦੇ ਸੀ ਪਰ ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਮੁਕੇਸ਼ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਪਸੰਦ ਸੀ। ਚਾਹੇ ਕੋਈ ਮੁਝੇ ਜੰਗਲੀ ਕਹੇ ਫਿਲਮ - ਜੰਗਲੀ, ਅਹਿਸਾਨ ਤੇਰਾ ਹੋਗਾ ਮੁਝ ਪਰ ਫਿਲਮ- ਜੰਗਲੀ, ਯੇ ਚੰਦ ਸਾ ਰੋਸ਼ਨ ਚੇਹਰਾ ਫਿਲਮ - ਕਸ਼ਮੀਰ ਕੀ ਕਲੀ, ਦੀਵਾਨਾ ਹੁਆ ਤੇਰਾ ਫਿਲਮ - ਕਸ਼ਮੀਰ ਕੀ ਕਾਲੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੀਤਾਂ ਨਾਲ ਰਫੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਬਹੁਤ ਵਧ ਗਈ ਸੀ।
- ਰਫੀ ਸਾਹਬ ਦੇ ਸਦਾਬਹਾਰ ਗੀਤ...
ਹੇ ਦੁਨੀਆ ਕੇ ਰਖਵਾਲੇ, ਯੇਹ ਹੈ ਬੰਬੇ ਮੇਰੀ ਜਾਨ, ਸਰ ਜੋ ਤੇਰਾ ਚਕਰਾਏ, ਹਮ ਕਿਸੀ ਸੇ ਕਮ ਨਹੀਂ, ਚਾਹੇ ਮੁਝੇ ਕੋਈ ਜੰਗਲੀ ਕਹੇ , ਮੈਂ ਜੱਟ ਯਮਲਾ ਪਗਲਾ, ਚੜਤੀ ਜਵਾਨੀ ਮੇਰੀ, ਹਮ ਕਾਲੇ ਹੁਏ ਤੋਂ ਕਿਆ ਹੁਆ ਦਿਲਵਾਲੇ ਹੈ, ਯੇਹ ਹੈ ਇਸ਼ਕ-ਇਸ਼ਕ, ਪਰਦਾ ਹੈ ਪਰਦਾ, ਅਬ ਤੁਮਹਾਰੇ ਹਵਾਲੇ ਵਤਨ ਸਾਥੀਯੋ (ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦਾ ਗੀਤ), ਨੰਨ੍ਹੇ ਮੁਨ੍ਹੇ ਬੱਚੇ ਤੇਰੀ ਮੁੱਠੀ ਮੇ ਕਿਆ ਹੈ, ਚੱਕੇ ਪੇ ਚੱਕਾ (ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਗੀਤ), ਯੇ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਵੀਰ ਜਵਾਨੋ ਕਾ, ਮਨ ਤੜਪਤ ਹਰਿ ਦਰਸ਼ਨ ਕੋ ਆਜ (ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ) ਸਾਵਣ ਆਏ ਯਾ ਨਾ ਆਏ। ਅਜਿਹੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਅੱਜ ਵੀ ਗੁਣਗੁਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਾਇਕ ਆਏ ਹਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਾਇਕ ਆਉਣਗੇ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ ਜੋ ਰਫੀ ਸਾਹਬ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਵੀ ਜਦੋਂ ਹਿੰਦੀ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਰੀਮਿਕਸ ਬਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਰਫੀ ਸਾਹਬ ਦੇ ਗਾਣੇ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ. ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸਿਤਾਰਾ ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਜਗਮਗਾਏਗਾ।
