ਡਿੰਡੋਰੀ: ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਮਨ ਵਿਚ ਕੁਝ ਕਰ ਗੁਜ਼ਰਨ ਦੀ ਚਾਹ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਕੁਝ ਵੀ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਮਰਦ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਔਰਤ। ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਮਿਸਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ ਡਿੰਡੋਰੀ ਭੋਪਾਲ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਲਹਿਰੀ ਬਾਈ। ਜੋ ਕਿ ਮੋਟੇ ਅਨਾਜ ਦੀ ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਰਹੀ। ਲਹਿਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਵੀ ਯਾਦ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਬੇਗਾ ਕਬਾਇਲੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੱਲੋਂ ਅਕਸਰ ਉਸਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਬਾਜਰੇ ਦੇ ਬੀਜ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਸਿਰਫ ਦੋ ਮਿਸ਼ਨ ਸਨ, ਇੱਕ ਵਿਆਹ ਨਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਬਾਜਰੇ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਖਪਤ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸਿਹਤ ਲਾਭ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਮੋਟੇ ਅਨਾਜਾਂ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕਰ ਰਹੀ: ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਬੀਤੇ ਦਿਨੀ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਮੋਟੇ ਅਨਾਜ ਦੀ ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਡਿੰਡੋਰੀ ਦੀ ਲਹਿਰੀ ਬਾਈ ਦਾ ਨਾਮ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਆਇਆ, ਜੋ ਮੋਟੇ ਅਨਾਜ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ 15 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਅਨਾਜ ਦੀਆਂ 30 ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਬੀਜ ਬੈਂਕ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਲਹਿਰੀ ਬਾਈ ਮੋਟੇ ਅਨਾਜਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਹਿਚਾਣ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮੋਟੇ ਅਨਾਜਾਂ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਵਾਢੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ਬੀਜ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ।ਲਹਿਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। 27 ਲਹਿਰੀ ਬਾਈ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਬੀਵਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਬੀਜ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਆਪਣੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਤੋਂ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਅਨਾਜ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਮਰ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ :MAHARASHTRA NEWS: ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਉੱਤੇ ਸਵਾਲ ਕਰਨ 'ਤੇ ਔਰਤ ਦਾ ਮੂੰਹ ਕੀਤਾ ਕਾਲਾ, ਪਾਇਆ ਜੁੱਤੀਆਂ ਦਾ ਹਾਰ
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ: ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਲਹਿਰੀ ਬਾਈ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਬੀਵਰ ਸੀਡ ਬੈਂਕ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕੰਗ, ਸਲਹਾਰ, ਕੌਡੋ, ਮੜ੍ਹੀਆ, ਸੰਭਾ, ਕੁਤਕੀ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ 30 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੀਜ ਰੱਖ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਡਲਹਾਨੀ ਫਸਲਾਂ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਿਸ ਲਈ ਲਹਿਰੀ ਬਾਈ ਨੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਇਕ ਵੱਡੀ ਕੋਠੜੀ ਵੀ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਇਥੇ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲਹਿਰੀ ਬਾਈ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਹ 350 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੀਡ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਬੀਜ ਵੰਡ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੀਜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਉਤਪਾਦਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਵੱਧ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਲਹਿਰੀ ਬਾਈ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਅਹਿਮ ਮੰਗ: ਲਹਿਰੀ ਬਾਈ ਜੋ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਿਹਨਤ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਸਿਰੇ ਚੜਾਉਣ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਹੁਣ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਕੀਤੇ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਕਿਓਂਕਿ ਉਹ “ਪਿਛਲੇ 15 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮੈਂ ਬੀਜ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੇਰੀ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਮੰਗ ਹੈ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਬੀਵਰ ਫਾਰਮਿੰਗ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਠੇਕੇ ‘ਤੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਜੋ ਮੈਂ ਟਰੈਕਟਰ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰ ਸਕਾਂ|
ਜੰਗਲ ਵੀ ਰਹਿਣਗੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ: ਜਦੋਂ ਡਿੰਡੋਰੀ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਇੰਚਾਰਜ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ ਚੌਰਸੀਆ ਲਹਿਰੀ ਬਾਈ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਪਹੁੰਚੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਲਹਿਰੀ ਬਾਈ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਵਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੀਜ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਛੋਟੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਅਤੇ ਹੋਰ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਡਿੰਡੋਰੀ ਦੇ ਕਲੈਕਟਰ ਵਿਕਾਸ ਮਿਸ਼ਰਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ "ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਵਾਰ USO ਦੇ ਸੇਲੀਬ੍ਰੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਜਰੇ ਦਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਲ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਡਿੰਡੋਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਉਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਲਹਿਰੀ ਬਾਈ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਚਿਹਰਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਸਾਡਾ ਮੰਤਵ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਹਰ ਇਕ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਵੇ।
ਸੀਤਾਰਮਨ ਦੇ 'ਸ਼੍ਰੀ ਅੰਨ' ਦਾ ਐਮਪੀ ਕਨੈਕਸ਼ਨ: ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ ਦੌਰਾਨ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ, "ਸ਼੍ਰੀ ਅੰਨਾ (ਮੋਟੇ ਅਨਾਜ ਜਾਂ ਬਾਜਰੇ) ਨੂੰ ਹੁਣ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਖੁਰਾਕ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਲਈ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਤਿਆਰੀਆਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਬਾਜਰੇ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਨ ਨੂੰ ਉੱਤਮਤਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਬਾਜਰੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਐਮਪੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਡਿੰਡੋਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਬਾਜਰੇ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ 24 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਐਮਪੀ ਅਤੇ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਨਾਅਰਾ ਬਹੁਤ ਗੂੰਜਿਆ ਸੀ। ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਬਾਜਰੇ ਹਟਾਓ, ਸੋਇਆਬੀਨ ਲਗਾਓ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਘੱਟਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਜੋ ਕਿ ਐਮਪੀ-ਸੀਜੀ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੱਟ ਗਈ ਸੀ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਸ਼ਿਵਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕੁਲੈਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਜਰਾ ਬੀਜਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੀਮਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਦੱਸੇ ਜਾਣ।
