Elephants in danger: ਭਾਰਤ 'ਚ ਪਿਛਲੇ 14 ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ 1,357 ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਹੋਈ ਬੇਵਕਤੀ ਮੌਤ, 898 ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਕਰੰਟ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਗਈ ਜਾਨ,RTI ਰਾਹੀਂ ਖ਼ੁਲਾਸਾ

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਹਾਥੀ ਉੱਤੇ ਵੱਡਾ ਖਤਰਾ ਮੰਡਰਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਆਰਟੀਆਈ ਵਿੱਚ ਮੰਗੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਹਾਥੀ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾਕਟਰ ਮੁਥਾਮਿਜ਼ ਸੇਲਵਾਨ ਤੋਂ ਮਿਲਿਆ ਜਵਾਬ ਤੁਹਾਡੇ ਹੋਸ਼ ਉਡਾ ਦੇਵੇਗਾ। ਡਾਕਟਰ ਮੁਥਾਮਿਜ਼ ਸੇਲਵਾਨ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪਿਛਲੇ 14 ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ 1,357 ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਹੋਈ ਬੇਵਕਤੀ ਮੌਤ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਹੈ। (Danger to elephants in India )

ਹਲਦਵਾਨੀ (ਉਤਰਾਖੰਡ) : ਦੇਸ਼ 'ਚ ਹਾਥੀਆਂ ਉੱਤੇ ਸੰਕਟ ਲਗਾਤਾਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਰਟੀਆਈ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ 14 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ 1,357 ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 898 ਹਾਥੀ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਕਰੰਟ ਨਾਲ, 228 ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਅਤੇ 191 ਸ਼ਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ। 40 ਹਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਆਰਟੀਆਈ ਵਿੱਚ ਹਾਥੀਆਂ ਬਾਰੇ ਵੱਡਾ ਖੁਲਾਸਾ: ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਹਲਦਵਾਨੀ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਆਰਟੀਆਈ ਕਾਰਕੁਨ ਹੇਮੰਤ ਗੋਨੀਆ (RTI activist Hemant Gonia) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਲੋਕ ਸੂਚਨਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤੋਂ ਕੁਝ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੰਗੀ ਸੀ। ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਹਾਥੀ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਮੁਥਾਮਿਜ਼ ਸੇਲਵਨ ਤੋਂ ਜਵਾਬ ਆਇਆ। ਜਵਾਬ 'ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਕਰੰਟ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਹੋਈ ਹੈ।

14 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 1,357 ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਬੇਵਕਤੀ ਮੌਤ: ਪਿਛਲੇ 13 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 898 ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਬਿਜਲੀ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸ ਕੇ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੀ ਲਪੇਟ 'ਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਮੌਤ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਟਰੇਨ ਦੀ ਲਪੇਟ 'ਚ ਆਉਣ ਨਾਲ 228 ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਜਾਨ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਉੱਤਰਾਖੰਡ 'ਚ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੀ ਲਪੇਟ 'ਚ ਆਉਣ ਨਾਲ 27 ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਆਰਟੀਆਈ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਗਿਣਤੀ 10,139 ਹਾਥੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਦੇ ਅਰੁਣਾਚਲ, ਅਸਾਮ, ਮੇਘਾਲਿਆ, ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ, ਨਾਗਾਲੈਂਡ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਮਨੀਪੁਰ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ੋਰਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 29,964 ਹਾਥੀ ਹਨ: ਓਡੀਸ਼ਾ, ਝਾਰਖੰਡ, ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ, ਬਿਹਾਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ (ਦੱਖਣੀ) ਵਾਲੇ ਪੂਰਬੀ ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 3,128 ਹਾਥੀ ਹਨ। ਉੱਤਰ ਪੱਛਮੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ 2,085 ਹਾਥੀ ਹਨ। ਦੱਖਣੀ ਖੇਤਰ, ਕਰਨਾਟਕ, ਕੇਰਲ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਅੰਡੇਮਾਨ ਨਿਕੋਬਾਰ ਦੀਪ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ 14,612 ਹਾਥੀ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ 29,964 ਹੈ।

ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਤੇ ਸਵਾਲ : ਆਰਟੀਆਈ ਕਾਰਕੁਨ ਹੇਮੰਤ ਗੋਨੀਆ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਹਾਥੀ ਅਚਾਨਕ ਮਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਸ ਨਾਲ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਵੱਡੇ ਮਹਿਕਮੇ ਨੂੰ ਵੀ ਵੱਡਾ ਬਜਟ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਬੇਵਕਤੀ ਮੌਤ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਬਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਜੰਗਲਾਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੂੰ ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।