ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਕੇਂਦਰੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਜਨਤਾ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2023-24 ਲਈ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਵਿੱਤੀ ਲੇਖਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੇ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਦੇ ਨਾਂ ਰਿਹਾ। ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਬਜਟ 'ਤੇ ਟਿਕੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਸੁਣਦੇ ਰਹੇ, ਪਰ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ 'ਚ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਬਾਰੇ।
ਕਈ ਵੱਡੇ ਐਲਾਨਾਂ ਦੀ ਉਮੀਦ: 2024 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇਹ ਆਖਰੀ ਪੂਰਾ ਬਜਟ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇਸ ਦੇ ਲੋਕਪ੍ਰਿਯ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਕਈ ਵੱਡੇ ਐਲਾਨ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਦਾ ਇਹ ਲਗਾਤਾਰ ਪੰਜਵਾਂ ਬਜਟ ਹੋਵੇਗਾ। ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਜਦੋਂ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼ਬਦ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ, ਵਪਾਰ ਘਾਟਾ, ਵਿਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਬਲੂ ਸ਼ੀਟ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ: ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਡੇ ਲਈ ਨਵਾਂ ਸਾਲ 1 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਲ 31 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਸਾਲ 31 ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਹੈ।
ਵਿੱਤੀ-ਮਾਲੀਆ ਘਾਟਾ: ਵਿੱਤੀ ਘਾਟਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟੇ ਨੂੰ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਮਾਈ ਖਰਚੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਮਾਲੀਆ ਘਾਟੇ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਟੀਚੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Agriculture Budget 2023: ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਲਈ ਵੱਡਾ ਐਲਾਨ, ਸਟਾਰਅੱਪ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਵਿਕਾਸ ਉੱਤੇ ਜੋਰ
ਵਿਨਿਵੇਸ਼: ਵਿਨਿਵੇਸ਼ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਸਰਕਾਰ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਵੇਚਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਲਈ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਖਰਚ ਕੀਤੀ ਉਸਨੂੰ ਬਜਟ ਅਨੁਮਾਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬਲੂ ਸ਼ੀਟ: ਬਜਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਡੇਟਾ ਦੀ ਇੱਕ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦੀ ਗੁਪਤ ਸ਼ੀਟ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਬਲੂ ਸ਼ੀਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਗੁਪਤ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਬਜਟ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਡਾਇਰੈਕਟ ਟੈਕਸ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਸਰਕਾਰ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : BUDGET 2023 Live Updates: ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸੀਤਾਰਮਨ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 2023 ਕਰ ਰਹੇ ਪੇਸ਼, ਜਾਣੋ ਖਾਸ ਗੱਲਾਂ
ਜ਼ੀਰੋ ਬਜਟ: ਜ਼ੀਰੋ ਬਜਟ ਵਿੱਚ, ਪਿਛਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਦੇ ਖਰਚੇ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਬਕਾਇਆ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਯੋਜਨਾ ਤਹਿਤ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਅਲਾਟ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਹੀ ਖਰਚ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਬਾਕੀ ਪੈਸਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਅਲਾਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਜ਼ੀਰੋ ਬਜਟ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿੱਤ-ਨਿਯੋਜਨ ਬਿੱਲ: ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਤ ਬਿੱਲ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਿਨਿਯੋਜਨ ਬਿੱਲ ਇਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਆਪਣੇ ਖਰਚਿਆਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਦਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਮਾਲੀਆ ਖਰਚਾ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਜਾਂ ਜੋ ਵੀ ਖਰਚੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਰੈਵੇਨਿਊ ਖਰਚ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Education Budget 2023 : 157 ਨਵੇਂ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ ਸਥਾਪਿਤ
ਪ੍ਰਤੱਖ-ਅਪ੍ਰਤੱਖ ਟੈਕਸ: ਜਿਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕ ਬਜਟ ਦੌਰਾਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਹੈ ਟੈਕਸ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਆਮ ਆਦਮੀ ਤੋਂ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਏ ਗਏ ਟੈਕਸ ਨੂੰ ਡਾਇਰੈਕਟ ਟੈਕਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜੋ ਟੈਕਸ ਜਨਤਾ ਤੋਂ ਐਕਸਾਈਜ਼ ਡਿਊਟੀ ਜਾਂ ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀ ਰਾਹੀਂ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਸਿੱਧੇ ਟੈਕਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕੰਸੋਲੀਡੇਟਿਡ ਫੰਡ: ਸਰਕਾਰ ਉਧਾਰ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਜ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਿਆਜ ਤੋਂ ਜੋ ਵੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਫੰਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਖਰਚੇ ਇਸ ਫੰਡ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਫੰਡ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਸੇ ਕਢਵਾਉਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸੰਸਦ ਤੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਲੈਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਫੰਡ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਕੰਟੀਜੈਂਸੀ ਫੰਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਫੰਡ ਵਿੱਚੋਂ ਸਰਕਾਰ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਿੱਚ ਪੈਸਾ ਖਰਚ ਕਰਦੀ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਕੰਟੀਜੈਂਸੀ ਫੰਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
