ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਇੰਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਕੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਅਜਿਹੇ ਪੁਰਸ਼ ਜੋ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰਮ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਫਲ ਦੀ ਚਾਹਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਚੰਗੇ ਕਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਯੋਗੀ ਹੈ। ਜੋ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਉਹ ਸੰਤ ਕਹਾਉਣ ਦੇ ਲਾਇਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਮੋਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੋਹ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਛਾ ਕ੍ਰੋਧ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਕਾਮ ਅਤੇ ਕ੍ਰੋਧ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਯੋਗੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਸੁਖੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਨ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਫਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਬਿਨਾਂ ਅਤੇ ਵੇਦਾਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਵਿਚਲਿਤ ਹੋਏ ਬਿਨਾਂ ਆਤਮ-ਬੋਧ ਦੀ ਸਮਾਧੀ ਵਿਚ ਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਵਿਅਕਤੀ ਬ੍ਰਹਮ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰੇਗਾ।ਕਰਮਯੋਗ ਦੇ ਬਿਨਾਂ, ਸੰਨਿਆਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਇੱਕ ਚਿੰਤਨਸ਼ੀਲ ਕਰਮ ਯੋਗੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਭਗਤੀ ਨਾਲ ਕਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਵਿਤ੍ਰ ਆਤਮਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਅਤੇ ਇੰਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਭ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਉਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਰਮ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਇਹ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਮੈਂ ਕਰਤਾ ਹਾਂ’, ਉਸ ਦਾ ਹਿਰਦਾ ਹਉਮੈ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਜਿਹਾ ਮਨੁੱਖ ਬੇਸਮਝ ਹੈ।ਜਿਸ ਦਾ ਮਨ ਦੁੱਖਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਤੋਂ ਵਿਗੜਦਾ ਨਹੀਂ, ਸੁਖਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ, ਜੋ ਮੋਹ, ਡਰ ਅਤੇ ਕ੍ਰੋਧ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈ, ਅਡੋਲ ਚਿੱਤ ਵਾਲੇ ਅਜਿਹੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੱਛੂ ਆਪਣੇ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਲਪੇਟ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀਆਂ ਇੰਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਉਸ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਭਗਵਾਨ, ਬ੍ਰਾਹਮਣ, ਗੁਰੂ, ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਪਵਿੱਤਰਤਾ, ਸਾਦਗੀ, ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ਅਤੇ ਅਹਿੰਸਾ ਵਰਗੇ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਸਰੀਰਕ ਤਪੱਸਿਆ ਹੈ।
ਭਾਗਵਤ ਗੀਤਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼
ਭਾਗਵਤ ਗੀਤਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਇੰਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਕੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਅਜਿਹੇ ਪੁਰਸ਼ ਜੋ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰਮ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਫਲ ਦੀ ਚਾਹਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਚੰਗੇ ਕਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਯੋਗੀ ਹੈ। ਜੋ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਉਹ ਸੰਤ ਕਹਾਉਣ ਦੇ ਲਾਇਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਮੋਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੋਹ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਛਾ ਕ੍ਰੋਧ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਕਾਮ ਅਤੇ ਕ੍ਰੋਧ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਯੋਗੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਸੁਖੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਨ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਫਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਬਿਨਾਂ ਅਤੇ ਵੇਦਾਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਵਿਚਲਿਤ ਹੋਏ ਬਿਨਾਂ ਆਤਮ-ਬੋਧ ਦੀ ਸਮਾਧੀ ਵਿਚ ਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਵਿਅਕਤੀ ਬ੍ਰਹਮ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰੇਗਾ।ਕਰਮਯੋਗ ਦੇ ਬਿਨਾਂ, ਸੰਨਿਆਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਇੱਕ ਚਿੰਤਨਸ਼ੀਲ ਕਰਮ ਯੋਗੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਭਗਤੀ ਨਾਲ ਕਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਵਿਤ੍ਰ ਆਤਮਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਅਤੇ ਇੰਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਭ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਉਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਰਮ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਇਹ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਮੈਂ ਕਰਤਾ ਹਾਂ’, ਉਸ ਦਾ ਹਿਰਦਾ ਹਉਮੈ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਜਿਹਾ ਮਨੁੱਖ ਬੇਸਮਝ ਹੈ।ਜਿਸ ਦਾ ਮਨ ਦੁੱਖਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਤੋਂ ਵਿਗੜਦਾ ਨਹੀਂ, ਸੁਖਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ, ਜੋ ਮੋਹ, ਡਰ ਅਤੇ ਕ੍ਰੋਧ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈ, ਅਡੋਲ ਚਿੱਤ ਵਾਲੇ ਅਜਿਹੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੱਛੂ ਆਪਣੇ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਲਪੇਟ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀਆਂ ਇੰਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਉਸ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਭਗਵਾਨ, ਬ੍ਰਾਹਮਣ, ਗੁਰੂ, ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਪਵਿੱਤਰਤਾ, ਸਾਦਗੀ, ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ਅਤੇ ਅਹਿੰਸਾ ਵਰਗੇ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਸਰੀਰਕ ਤਪੱਸਿਆ ਹੈ।