ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਧਨਤੇਰਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੰਜ ਦਿਨ ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਧਨਤੇਰਸ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹਰ ਸਾਲ ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੀ ਤਿਥੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਖਾਸ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਭ ਸਮਾਂ ਹੈ। ਧਨਤੇਰਸ ਨੂੰ ਦਿਨ ਭਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਖ਼ਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਭ ਦਿਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਗਹਿਣੇ, ਭਾਂਡੇ, ਸੋਨਾ, ਚਾਂਦੀ, ਵਾਹਨ, ਕੱਪੜੇ ਆਦਿ ਦੀ ਖ਼ਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਗਵਾਨ ਧਨਵੰਤਰੀ ਨੇ ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਤੱਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੀ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਅਵਤਾਰ ਧਾਰਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਧਨਤੇਰਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੱਤਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੀ ਤਿਥੀ 'ਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਭਗਵਾਨ ਧਨਵੰਤਰੀ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕਲਸ਼ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਸਨ। ਧਨਵੰਤਰੀ ਦੇਵ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਰੂਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਧਨਵੰਤਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵਤਾ ਹੈ।
ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਧਨਤੇਰਸ ਦੇ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਧਨਵੰਤਰੀ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਖਜ਼ਾਨਚੀ ਕੁਬੇਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਨਿਯਮ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਧਨਤੇਰਸ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 2 ਨਵੰਬਰ, 2021 ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਲਈ ਇਸ ਦਿਨ ਲਕਸ਼ਮੀ-ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਘਰ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਦੀਵੇ ਜਗਾਉਂਣਾ
ਧਨਤੇਰਸ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੀਵੇ ਜਗਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵੀ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਧਨਤੇਰਸ ਦੇ ਦਿਨ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੀਵਾ ਜਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਯਮ ਦੀਪਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੀਵੇ ਯਮਰਾਜ ਲਈ ਜਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਧਨਤੇਰਸ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਮਹੂਰਤ
ਦਿਨ- ਮੰਗਲਵਾਰ, 02 ਨਵੰਬਰ
ਮਿਤੀ- ਤਿਰੋਦਸ਼ੀ, ਸਵੇਰੇ 11:31 ਵਜੇ ਤੋਂ 03 ਨਵੰਬਰ, ਸਵੇਰੇ 9:02 ਵਜੇ ਤੱਕ
ਅਭਿਜਿਤ ਮਹੂਰਤ- ਸਵੇਰੇ 11:50 ਵਜੇ ਤੋਂ 12:33 ਵਜੇ ਤੱਕ
ਵਿਜੈ ਮਹੂਰਤ - ਦੁਪਿਹਰ 02:03 ਵਜੇ ਤੋਂ 02:47 ਵਜੇ ਤੱਕ
ਰਾਹੂਕਾਲ- ਦੁਪਿਹਰ 02:59 ਵਜੇ ਤੋਂ 04: 23 ਵਜੇ ਤੱਕ
ਪੂਜਾ ਦਾ ਸ਼ੁੱਭ ਮਹੂਰਤ
ਪਹਿਲਾਂ ਮਹੂਰਤ ਪ੍ਰਦੋਸ਼ ਕਾਲ-ਸ਼ਾਮ 05:50 ਵਜੇ ਤੋਂ 8:21 ਵਜੇ ਤੱਕ
ਦੂਸਰਾ ਮਹੂਰਤ ਵ੍ਰਿਛਭ ਲਗਨ ਕਾਲ-ਸ਼ਾਮ 06:32 ਵਜੇ ਤੋਂ 08:30 ਵਜੇ ਤੱਕ
ਧਨਤੇਰਸ 'ਤੇ ਬਰਤਨ ਖ਼ਰੀਦਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਸ਼ੁੱਭ
ਧਨਤੇਰਸ ਦੇ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਧਨਵੰਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਭਗਵਾਨ ਧਨਵੰਤਰੀ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਕਲਸ਼ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਧਨਤੇਰਸ ਦੇ ਦਿਨ ਭਾਂਡੇ ਖ਼ਰੀਦਣ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋ ਗਈ। ਹਿੰਦੂ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਸਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਬਰਤਨ ਖ਼ਰੀਦਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਚਾਂਦੀ, ਤਾਂਬਾ, ਪਿੱਤਲ ਅਤੇ ਪਿੱਤਲ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਖ਼ਰੀਦਣਾ ਸ਼ੁੱਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਫਾਈ ਦੀ ਮਾਨਤਾ
ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਅਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਘਰ ਦੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੂੜਾ, ਰੱਦੀ ਅਤੇ ਗੰਦਗੀ ਨਾ ਰਹੇ। ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਧਨਤੇਰਸ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਧਨਤੇਰਸ 'ਤੇ ਝਾੜੂ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖ਼ਰੀਦੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਹੋਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ
ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਨਹੀਂ ਸੌਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਸੌਣ ਨਾਲ ਆਲਸ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕਤਾ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਧਨਤੇਰਸ ਅਤੇ ਦੀਵਾਲੀ ਵਰਗੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਸੌਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਦੀਵਾਲੀ ਅਤੇ ਧਨਤੇਰਸ ਦੇ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਸਗੋਂ ਦਾਨ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ।
