ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਰੇਲਵੇ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ ਹੈ। ਮੁਸਾਫਰਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਾਲ ਢੋਣ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਰੇਲਵੇ ਬਜਟ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਰ 2017 ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਟੁੱਟ ਗਈ। ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰੇਲ ਬਜਟ ਨੂੰ ਆਮ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਰੇਲਵੇ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਰੇਲ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਅਲਾਟ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਮੌਜੂਦਾ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2022-23 ਲਈ ਰੇਲਵੇ ਬਜਟ 4.8 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਕੁੱਲ ਬਜਟ ਦਾ 12 ਫੀਸਦੀ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਕੁੱਲ ਬਜਟ 39.45 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੋਵਿਡ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਲਗਾਏ ਗਏ ਲੌਕਡਾਊਨ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਨਵੀਂ ਗਤੀ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਾਇਦਾ ਰੇਲਵੇ ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੋਵਿਡ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਰੇਲਵੇ ਦੀ ਆਮਦਨ 74 ਫੀਸਦੀ ਤੱਕ ਵਧੀ ਹੈ।
ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਬਜਟ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰੇਲਵੇ ਲਈ ਮਾਲੀਏ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਮਾਲ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀ ਟਰੇਨਾਂ ਤੋਂ ਹੋਂਣ ਵਾਲੀ ਕਮਾਈ ਹਨ। ਰੇਲਵੇ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਕਮਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਰੇਲਵੇ ਮਾਲ ਭਾੜੇ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਮਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਚਾਲੂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 'ਚ ਰੇਲਵੇ ਨੂੰ 2.34 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ 1.65 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਭਾੜੇ ਰਾਹੀ ਆਉਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯਾਤਰੀ ਟਰੇਨ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ 58,500 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਮਾਈ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ, ਇਸਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰੇਲਵੇ ਨੂੰ ਕਰੀਬ 16 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਕੋਚਿੰਗ ਰਸੀਦਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਆਈਟਮਾਂ ਤੋਂ ਕਮਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ।
ਬਜਟ ਸਹਾਇਤਾ: ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਰੇਲਵੇ ਦੀ ਕਮਾਈ 2.4 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਆਮਦਨ ਰੇਲਵੇ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਸ ਨੂੰ ਬਜਟ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਥਿਤੀ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ। ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਇਸ ਸਾਲ ਰੇਲਵੇ ਨੂੰ 1.37 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਰੁਪਏ ਦੀ ਵਾਧੂ ਬਜਟ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੇਲਵੇ ਕੋਲ ਕੁੱਲ 3.77 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਦਾ ਬਜਟ ਉਪਲਬਧ ਹੋਵੇਗਾ। ਆਪਣੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਪੂੰਜੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰੇਲਵੇ ਵਾਧੂ ਬਜਟ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ 1 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੁਟਾਏਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੱਲ ਰੇਲਵੇ ਬਜਟ 4.8 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋਵੇਗਾ।
ਖਰਚਾ: ਰੇਲਵੇ ਦਾ ਮਾਲੀਆ ਅਤੇ ਪੂੰਜੀਗਤ ਖਰਚ ਲਗਭਗ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਹੈ। ਮਤਲਬ ਉਸ ਦੀ ਕਮਾਈ 2.34 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ। ਪੂੰਜੀ ਖਰਚ ਵੀ ਉਸੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਹੈ। ਪੂੰਜੀਗਤ ਖਰਚ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ - ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨਾਂ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ, ਗੇਜ ਪਰਿਵਰਤਨ, ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਗਣਾ ਕਰਨਾ, ਬਿਜਲੀਕਰਨ, ਇੰਜਣਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ, ਰੋਲਿੰਗ ਸਟਾਕ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼, ਆਦਿ ਚਾਲੂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 'ਚ ਇਸ 'ਤੇ 2.46 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਨਿਵੇਸ਼ ਰੁਪਏ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਖੋਗੇ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਦੇਖੋਗੇ ਕਿ ਰੇਲਵੇ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਅਨੁਪਾਤ 97 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਸੌਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਰੇਲਵੇ ਇੱਕ ਰੁਪਿਆ ਕਮਾਉਣ ਲਈ 97 ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:- Audio Viral In Bathinda: ਨਸ਼ੀਲੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਫੜ੍ਹੇ ਗਏ ਦੋ ਨੌਜਵਾਨ, ਫੋਨ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਹੋਈ ਵਾਇਰਲ ਤਾਂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਰ ਹੀ ਖੁਲਾਸਾ
