ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਟਰੰਪ ਨੇ ਚੀਨ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਸਖਤ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜਿਆ। ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ, ਜਦੋਂ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਦੇ ਇਕ ਬੁਲਾਰੇ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਵੀ 22 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਹਾਊਸਟਨ ਵਿਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀ 'Howdi Modi' ਰੈਲੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ।
ਟਰੰਪ ਦੇ ਇਸ ਫ਼ੈਸਲੇ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਕੂਟਨੀਤਿਕ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿਚ ਹਲਚਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਟੀਵੀ ਚੈਨਲਾਂ ਨੇ ਟਰੰਪ ਦੀ ਇਕ ਹੋਰ ਨੌਟੰਕੀ ‘ਤੇ ਸਵਾਲ ਚੁੱਕੇ ਜਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਇਹ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸਬੰਧ ਨਵੇਂ ਪੱਧਰ‘ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਾਇਦ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦੀ ਰੈਲੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ। ਅਜਿਹਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਗੰਭੀਰ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਦੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਇਸਰੋ 'ਚ ਬੋਲੇ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ- ਚੰਨ ਨੂੰ ਛੋਹਣ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਹੋਇਆ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ
ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਟਰੰਪ ਨੇ ਇਹ ਫ਼ੈਸਲਾ 2020 ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਫ਼ੈਸਲੇ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ ਚੀਨ ਸਾਗਰ 'ਚ ਆਪਣੇ ਰਣਨੀਤਕ ਦਬਦਬੇ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਿਆਂ ਚੀਨ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਸਮੇਤ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਜਾਇਜ਼ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਚੀਨ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਚੀਨ ਸਾਗਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰਾਂ, ਆਪਣੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਤੇ ਕਈ ਛੋਟੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਅਤਨਾਮ ਤੇ ਫ਼ਿਲਪੀਨਜ਼ ਵਰਗੇ ਦੇ ਟਾਪੂਆਂ 'ਤੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਚੀਨ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਚੀਨ ਸਾਗਰ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਰਾਹ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਦਾਅਵਾ ਜਤਾਇਆ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਵਪਾਰਿਕ ਜੰਗ ਵਰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਟਰੰਪ ਨੇ ਸ਼ਰੇਆਮ ਅਮਰੀਕੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਬੌਧਿਕ ਜਾਇਦਾਦ ਚੋਰੀ ਕਰਕੇ ਚੀਨ 'ਤੇ ਅਰਬਾਂ ਡਾਲਰ ਕਮਾਉਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਹੈ। ਇੰਨਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਟਰੰਪ ਨੇ ਚੀਨ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਅਮਰੀਕੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਤੇ ਹਿੰਦ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਨੌਸੇਨਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਮਰੀਕਾ, ਜਪਾਨ, ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਤੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਰੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਏਸ਼ੀਆ-ਪੈਸਿਫਿਕ ਦੀ ਥਾਂ ਇੰਡੋ-ਪੈਸਿਫਿਕ ਸਮੁੰਦਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਅਵਸਥਾ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਸ 'ਚ ਚੀਨ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ।
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ, ਭਾਰਤ, ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿਚਾਲੇ ਸਾਲਾਨਾ ਸੰਯੁਕਤ ਸੈਨਿਕ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਹ ਨੀਤੀ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਚੀਨ ਨਾਲ ਨੇੜਲੇ ਸਬੰਧਾਂ 'ਤੇ ਬੂਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ। ਪਰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਚੀਨ ਨੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੇ ਚੀਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐਸ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਦੀ ਟਿੱਪਣੀ ਸਹੀ ਹੈ ਕਿ ਵਪਾਰਿਕ ਯੁੱਧ ਹਮੇਸ਼ਾ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ; ਜੇ ਇਹ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੇਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਚੀਨ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਸੀ ਕਿ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਆਪਸੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਹੁਣ ਸੁੰਗੜਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਕਿਸੇ ਚੀਨ ਵਿਰੋਧੀ ਸੈਨਿਕ ਸਮੂਹ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨਾ ਚਾਹੇਗਾ।
'Howdy Modi' ਰੈਲੀ ਵਿਚ ਟਰੰਪ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਚੀਨ ਲਈ ਇਕ ਸਪਸ਼ਟ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਚੀਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸੈਨਿਕ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਹਿਯੋਗੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਮੰਚ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਚੀਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜੁੜਵਾਂ ਤੌਰ' ਤੇ ਵੇਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਸਵਾਲ 'ਤੇ ਚੀਨ ਨੇ ਜਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਉਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਸਬੰਧਾਂ ‘ਤੇ ਪਿਆ ਹੈ। ਧਾਰਾ 370 ਅਤੇ 35A ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਸਮਰਥਨ ਜੁਟਾਉਣ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ, ਪਰ ਚੀਨ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੋਈ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਅਮਰੀਕੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮਾਮਲਾ ਹੈ।
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਟਰੰਪ ਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੁੱਦੇ 'ਚ ਵਿਚੋਲਗੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਇਮਰਾਨ ਖ਼ਾਨ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਇਸ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਬੇਅਸਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹੁਣ, 'Howdy Modi' ਦੀ ਰੈਲੀ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਦਿਆਂ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਟਰੰਪ ਨੇ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਾ ਕਰੇ। ਅਮਰੀਕਾ-ਭਾਰਤ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹੁਣ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪਿਛਲੇ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪਰਮਾਣੂ ਹਮਲੇ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦਿੰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਮਰੀਕੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਇਸ ਨਤੀਜੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇਕ ਗ਼ੈਰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਕਾਰਨ ਅਮਰੀਕੀ ਰਣਨੀਤੀ 'ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਹੁਣ ਅਫ਼ਗਾਨ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਦੀ ਕਗਾਰ 'ਤੇ ਹੈ, ਅਫ਼ਗਾਨ ਤਾਲੀਬਾਨ 'ਤੇ ਸੈਨਿਕ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਦਬਾਅ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਦਬਾਅ ਫਿਰ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਦਖ਼ਲ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਟਰੰਪ ਦੀ ਵਿਚੋਲਗੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਝਲਕ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਦੇ ‘Howdy Modi’ ਰੈਲੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਨੇ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਸੰਬੰਧ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਹੱਦ ਤਕ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਅੜਿੱਕਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
