ETV Bharat / bharat

ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ: ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਚਰਵਾਹੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ

author img

By

Published : Jul 24, 2020, 2:15 PM IST

ਕਾਰਗਿਲ ਦੀ ਲੜਾਈ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਾਲੇ 1999 ਵਿਚ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੇ ਸੈਂਕੜੇ ਫੌਜੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਤਕਰੀਬਨ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਚੱਲੀ ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰਾਇਆ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਰਗਿਲ ਦੇ ਇਕ ਚਰਵਾਹੇ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਘੁਸਪੈਠ ਬਾਰੇ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਚਰਵਾਹੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ...

Shepherd who warned Indian army
ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਚਰਵਾਹੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ (ਹੁਣ ਲੱਦਾਖ) ਵਿਚ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ (ਐਲਓਸੀ) 'ਤੇ ਕਾਰਗਿਲ ਸੈਕਟਰ ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਘੁਸਪੈਠ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨਕ ਚਰਵਾਹੇ ਤਾਸ਼ੀ ਨਮਗਿਆਲ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਤਾਸ਼ੀ ਨਾਮਗਿਆਲ ਆਪਣੀ ਲਾਪਤਾ ਭੇੜ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਘੁਸਪੈਠੀਏ ਵੇਖੇ।

ਨਾਮਗਿਆਲ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਸਮਝਦਾਰੀ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਫੌਜ ਦੀ ਚੌਕੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਜਦੋਂ ਸੈਨਾ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਕਰਾਸ ਚੈਕਿੰਗ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਹੀ ਲੱਗੀ।

ਗਾਰਖੁਨ ਦੇ ਇਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਚਰਵਾਹੇ ਤਾਸ਼ੀ ਨਾਮਗਿਆਲ, ਮੋਰੂਪ ਤਸੇਰਿੰਗ ਅਤੇ ਅਲੀ ਰਜ਼ਾ ਸਤਾਂਬਾ ਭੇਡਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਨਾਲ ਬੰਜੂ ਪਹਾੜ 'ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਕਾਰਗਿਲ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿਚ, ਚਰਵਾਹੇ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਇੱਜੜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਜਾਂ ਤਿੰਨ ਚਰਵਾਹੇ ਅਕਸਰ ਉੱਚੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਚਰਾਉਣ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਨਾਮਗਿਆਲ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਦੋਸਤ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਸਵੇਰੇ ਜੁਬੱਰ ਪਹਾੜੀ ਵੱਲ ਜਾਣ ਤੋਂ ਥੋੜੇ ਝਿਜਕਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਮਨਪਸੰਦ ਖੇਡ (ਪਹਾੜੀ ਬੱਕਰੀਆਂ) ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਬਿਤਾਉਣਗੇ। ਨਾਮਗਿਆਲ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਦੂਰਬੀਨ ਲੈ ਗਏ ਸਨ, ਜੋ ਉਸਨੇ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਲੇਹ ਵਿੱਚ ਖਰੀਦਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਲੋਕ ਦੂਰਬੀਨ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।

3 ਮਈ, 1999 ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ, ਨਾਮਗਿਆਲ ਜੁਬਰ ਪਹਾੜੀ 'ਤੇ ਤਕਰੀਬਨ ਪੰਜ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਤਸਰਿੰਗ ਦੇ ਦੂਰਬੀਨ ਨਾਲ ਪਹਾੜ ਵੱਲ ਵੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਪਠਾਣੀ ਸੂਟ ਵਿੱਚ ਬੰਦਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਵੇਖਿਆ ਜੋ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਖੋਦ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਅਸਥਾਈ ਬੰਕਰ ਬਣਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਅਤੇ ਤਾਕਤ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਨਾਮਗਿਆਲ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਉਥੇ ਤਾਇਨਾਤ ਪੰਜਾਬ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਦੇ ਤਿੰਨ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ।

ਨਾਮਗਿਆਲ ਦੇ ਸ਼ਬਦ

'3 ਮਈ ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਇਕ ਦੋਸਤ ਨਾਲ ਲਾਪਤਾ ਯਾਕ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਜੁਬੱਰ ਲੰਗਪਾ ਡਰੇਨ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਭਗ ਪੰਜ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਘਿਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਦੂਰਬੀਨ ਰਾਹੀਂ ਪਹਾੜੀ ਵੱਲ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮੈਂ ਪਠਾਨੀ ਪਹਿਰਾਵੇ ‘ਚ ਮਰਦ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਬੰਕਰਾਂ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਕਰਦਿਆਂ ਵੇਖਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਕੋਲ ਹਥਿਆਰ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੇਰੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਆਏ ਸੀ।

ਨਾਮਗਿਆਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਮੈਂ ਹੇਠਾਂ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਨੇੜਲੇ ਚੌਕੀ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇੰਡੀਅਨ ਆਰਮੀ ਮੇਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੋਂ ਅਲਰਟ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਘੁਸਪੈਠ ਬਾਰੇ ਮੇਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਹੀ ਸੀ।

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ (ਹੁਣ ਲੱਦਾਖ) ਵਿਚ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ (ਐਲਓਸੀ) 'ਤੇ ਕਾਰਗਿਲ ਸੈਕਟਰ ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਘੁਸਪੈਠ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨਕ ਚਰਵਾਹੇ ਤਾਸ਼ੀ ਨਮਗਿਆਲ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਤਾਸ਼ੀ ਨਾਮਗਿਆਲ ਆਪਣੀ ਲਾਪਤਾ ਭੇੜ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਘੁਸਪੈਠੀਏ ਵੇਖੇ।

ਨਾਮਗਿਆਲ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਸਮਝਦਾਰੀ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਫੌਜ ਦੀ ਚੌਕੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਜਦੋਂ ਸੈਨਾ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਕਰਾਸ ਚੈਕਿੰਗ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਹੀ ਲੱਗੀ।

ਗਾਰਖੁਨ ਦੇ ਇਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਚਰਵਾਹੇ ਤਾਸ਼ੀ ਨਾਮਗਿਆਲ, ਮੋਰੂਪ ਤਸੇਰਿੰਗ ਅਤੇ ਅਲੀ ਰਜ਼ਾ ਸਤਾਂਬਾ ਭੇਡਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਨਾਲ ਬੰਜੂ ਪਹਾੜ 'ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਕਾਰਗਿਲ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿਚ, ਚਰਵਾਹੇ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਇੱਜੜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਜਾਂ ਤਿੰਨ ਚਰਵਾਹੇ ਅਕਸਰ ਉੱਚੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਚਰਾਉਣ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਨਾਮਗਿਆਲ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਦੋਸਤ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਸਵੇਰੇ ਜੁਬੱਰ ਪਹਾੜੀ ਵੱਲ ਜਾਣ ਤੋਂ ਥੋੜੇ ਝਿਜਕਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਮਨਪਸੰਦ ਖੇਡ (ਪਹਾੜੀ ਬੱਕਰੀਆਂ) ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਬਿਤਾਉਣਗੇ। ਨਾਮਗਿਆਲ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਦੂਰਬੀਨ ਲੈ ਗਏ ਸਨ, ਜੋ ਉਸਨੇ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਲੇਹ ਵਿੱਚ ਖਰੀਦਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਲੋਕ ਦੂਰਬੀਨ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।

3 ਮਈ, 1999 ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ, ਨਾਮਗਿਆਲ ਜੁਬਰ ਪਹਾੜੀ 'ਤੇ ਤਕਰੀਬਨ ਪੰਜ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਤਸਰਿੰਗ ਦੇ ਦੂਰਬੀਨ ਨਾਲ ਪਹਾੜ ਵੱਲ ਵੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਪਠਾਣੀ ਸੂਟ ਵਿੱਚ ਬੰਦਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਵੇਖਿਆ ਜੋ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਖੋਦ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਅਸਥਾਈ ਬੰਕਰ ਬਣਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਅਤੇ ਤਾਕਤ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਨਾਮਗਿਆਲ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਉਥੇ ਤਾਇਨਾਤ ਪੰਜਾਬ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਦੇ ਤਿੰਨ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ।

ਨਾਮਗਿਆਲ ਦੇ ਸ਼ਬਦ

'3 ਮਈ ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਇਕ ਦੋਸਤ ਨਾਲ ਲਾਪਤਾ ਯਾਕ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਜੁਬੱਰ ਲੰਗਪਾ ਡਰੇਨ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਭਗ ਪੰਜ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਘਿਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਦੂਰਬੀਨ ਰਾਹੀਂ ਪਹਾੜੀ ਵੱਲ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮੈਂ ਪਠਾਨੀ ਪਹਿਰਾਵੇ ‘ਚ ਮਰਦ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਬੰਕਰਾਂ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਕਰਦਿਆਂ ਵੇਖਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਕੋਲ ਹਥਿਆਰ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੇਰੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਆਏ ਸੀ।

ਨਾਮਗਿਆਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਮੈਂ ਹੇਠਾਂ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਨੇੜਲੇ ਚੌਕੀ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇੰਡੀਅਨ ਆਰਮੀ ਮੇਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੋਂ ਅਲਰਟ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਘੁਸਪੈਠ ਬਾਰੇ ਮੇਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਹੀ ਸੀ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.