ETV Bharat / bharat

ਵਿਸ਼ੇਸ਼: ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਉੱਤੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਚੀਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ

author img

By

Published : Aug 19, 2020, 3:04 PM IST

Updated : Aug 19, 2020, 6:44 PM IST

ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਹਰਸ਼ਵਰਧਨ ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰੇ 'ਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਪਹੁੰਚੇ ਹਨ।

ਤਸਵੀਰ
ਤਸਵੀਰ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ 'ਤੇ ਚੀਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹਾਲ ਦੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਹਰਸ਼ਵਰਧਨ ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰੇ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹਨ।

ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇੱਕ ਦਿਨਾ ਸੰਖੇਪ ਦੌਰਾ ਲਗਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਦੌਰਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਸਾਲ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ ਦਾ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੌਰਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਦੇ ਜਾਰੀ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ 18-19 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ ਢਾਕਾ ਦੇ ਦੌਰੇ 'ਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਹਿੱਤਾਂ 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਮਸੂਦ ਬਿਨ ਮੋਮਿਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਰਤੀ ਹਮਰੁਤਬਾ ਦੇ ਇਸ ਅਚਾਨਕ ਦੌਰੇ ਬਾਰੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿੱਚ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦੱਸਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਕੋਰੋਨਾ ਟੀਕੇ ਬਾਰੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਚਰਚਾ

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕੋਵਿਡ-19 ਵਾਇਰਸ ਟੀਕਾ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਪਹੁੰਚਣ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਇਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਾਇਲ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬੀਡੀ ਨਿਊਜ਼ 24 ਡਾਟ ਕਾਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਢਾਕਾ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਟੀਕੇ ਦੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਜਾਂਚ ਸਫਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੀਰਮ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਇਸ ਟੀਕੇ ਦੀਆਂ ਲੱਖਾਂ ਖੁਰਾਕਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰੇਗਾ।

ਢਾਕਾ ਦੇ ਇੱਕ ਸੂਤਰ ਨੇ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੋਮਿਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਸਾਰੇ ਉਪਲਬਧ ਟੀਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਇਹ ਚੀਨ, ਰੂਸ ਜਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਹੋਵੇ। ਸੂਤਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੋਮਿਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਤਹਿਤ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰੇਗਾ।

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਸਰਚ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਚੀਨ ਦੇ ਸਿਨੋਵੋਕ ਬਾਇਓਟੈਕ ਲਿਮਟਿਡ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਕੋਵਿਡ -19 ਲਈ ਸੰਭਾਵਿਤ ਟੀਕੇ ਦੇ ਪੜਾਅ ਦੇ ਟ੍ਰਾਇਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ 'ਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ, ਜੋ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸਨ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਸ ਫੇਰੀ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਏ ਕੇ ਅਬਦੁੱਲ ਮੋਮਿਨ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਮਾਹਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ ਦੀ ਇਸ ਫੇਰੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਰਹੇ ਚੀਨੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਹੈ। ਖ਼ਾਸਕਰ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਲੱਦਾਖ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਵਿਵਾਦ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਲਈ ਤਾਜ਼ਾ ਸਿਰਦਰਦੀ ਬਣੇ ਚੀਨ ਦਾ ਤੀਸਤਾ ਦਰਿਆ ਦੇ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਢਾਕਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਦੇਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਮੌਕਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਚੀਨ ਕਿਸੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਪਰ ਤੀਸਤਾ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੰਡ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿਵਾਦ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ।

2011 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਢਾਕਾ ਗਏ, ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੇ ਤੀਸਤਾ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੰਡ 'ਤੇ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤੇ `ਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਪਰ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮਮਤਾ ਬੈਨਰਜੀ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਮਿਨਟ `ਤੇ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਤੀਸਤਾ ਨਦੀ ਦਾ ਮੁੱਢ ਪੂਰਬੀ ਹਿਮਾਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿੱਕਮ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ, ਪਰ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਸੁੱਕੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਰੁਕਾਵਟ

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਜਲ ਵੰਡ ਦੇ 1996 ਦੇ ਸਮਝੌਤੇ ਤਹਿਤ ਤੀਸਤਾ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ `ਬਰਾਬਰ` ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਫਰੱਕਾ ਬੈਰਾਜ ਨਾਲ ਗੰਗਾ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਤੀਸਤਾ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਰਹੱਦੀ ਸਮਝੌਤੇ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਤੀਸਤਾ ਸਮਝੌਤੇ ਨੂੰ ਸਹਿਮਤੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅੜਿੱਕਾ ਹੈ।

ਹੁਣ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੇ ਗ੍ਰੇਟਰ ਰੰਗਪੁਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੀਸਤਾ ਦਰਿਆ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਤੇ ਬਹਾਲੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਤੇ ਚੀਨ ਤੋਂ 85.3 ਕਰੋੜ ਡਾਲਰ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਚੀਨ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ 'ਤੇ 98.3 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਖਰਚੇ ਜਾਣੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਤੀਸਤਾ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭੰਡਾਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਉੱਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੋਕਸ ਬਾਜ਼ਾਰ ਪੇਕੁਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੀਐਨਐਸ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਪਣਡੁੱਬੀ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੇਵੀ ਨੂੰ ਦੋ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਵੀ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਚਿੰਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਨੇ ਚੀਨੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਦੀ ਮਨਪਸੰਦ ਬੈਲਟ ਅਤੇ ਰੋਡ ਪਹਿਲਕਦਮੀ (ਬੀਆਰਆਈ) ਨੂੰ ਵੀ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬੀਆਰਆਈ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਰਥਿਕ ਗਲਿਆਰਾ (ਸੀਪੀਈਸੀ) ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਪੀਓਕੇ) ਤੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ।

ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸਬੰਧ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਢਾਕਾ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ ਹਨ।

ਇਹ ਉਦੋਂ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਆਈ ਸੀ ਜਦੋਂ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਢਾਕਾ ਦਰਮਿਆਨ ਸੱਤ ਸਮਝੌਤੇ ਤੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਉੱਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।

ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਚਟਗਾਓਂ ਤੇ ਮੋਂਗਲਾ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ `ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ, ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਸੋਨਮੁਰਾ ਅਤੇ ਦਾਊਦਕਾਂਤੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਪਾਰਕ ਜਲ ਰਸਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਢਾਕਾ ਲਈ ਅੱਠ ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੀ ਲਾਈਨ ਲਾਈਨ ਆਫ਼ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਵਪਾਰ ਹੋਵੇ ਇਸਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸਬੰਧ ਹੋਣ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਰੇਲ ਅਤੇ ਸੰਪਰਕ ਦੇ ਹੋਰ ਸਾਧਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਭਾਰਤ ਨੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੂੰ 10 ਬਰਾਡਗੇਜ ਰੇਲ ਇੰਜਣ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਹਨ।

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਥੋਕ ਵਿੱਚ ਲਿਕੁਫਾਈਡ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਗੈਸ (ਐਲ.ਪੀ.ਜੀ.) ਬਰਾਮਦ ਕਰਨ ਲਈ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਡਿਪਲੋਮਾ ਇੰਜੀਨੀਅਰਜ਼ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ (ਆਈ.ਡੀ.ਈ.ਬੀ.) ਵਿਖੇ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਭਵਨ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼-ਇੰਡੀਆ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਸਕਿੱਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (ਬੀ.ਆਈ.ਪੀ.ਡੀ.ਈ.) ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਢਾਕਾ ਵਿੱਚ ਰਾਮਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਹੋਸਟਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੁਲ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ 'ਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।

ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਸਕੱਤਰ ਵਿਕਰਮ ਦੋਰੈਸਵਾਮੀ (ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਕਾਨਫਰੰਸ) ਨੂੰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਵਾਂ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਿਯੁਕਤੀ ਨੂੰ ਢਾਕਾ ਨੂੰ ਲੁਭਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਉਪਾਅ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੈਂਡਰੀਨ ਤੇ ਫ਼ੈਂਚ ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਦੁਰਾਇਸਵਾਮੀ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਸਥਿਤ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ (ਅਮਰੀਕਾ) ਤੇ ਹਿੰਦ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।

ਭਾਰਤ, ਅਮਰੀਕਾ, ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਨਾਲ ਚੋਕੁਣਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜੋ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਤੱਟ ਤੋਂ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਤੱਟ ਤੱਕ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਹਿੰਦ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਾਰੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿਚ ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਢਾਕਾ ਯਾਤਰਾ ਨੇ ਮਾਹਰਾਂ ਦੀ ਰੁਚੀ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

(ਅਰੁਣਿਮ ਭੁਯਾਨ)

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ 'ਤੇ ਚੀਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹਾਲ ਦੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਹਰਸ਼ਵਰਧਨ ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰੇ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹਨ।

ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇੱਕ ਦਿਨਾ ਸੰਖੇਪ ਦੌਰਾ ਲਗਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਦੌਰਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਸਾਲ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ ਦਾ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੌਰਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਦੇ ਜਾਰੀ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ 18-19 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ ਢਾਕਾ ਦੇ ਦੌਰੇ 'ਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਹਿੱਤਾਂ 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਮਸੂਦ ਬਿਨ ਮੋਮਿਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਰਤੀ ਹਮਰੁਤਬਾ ਦੇ ਇਸ ਅਚਾਨਕ ਦੌਰੇ ਬਾਰੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿੱਚ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦੱਸਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਕੋਰੋਨਾ ਟੀਕੇ ਬਾਰੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਚਰਚਾ

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕੋਵਿਡ-19 ਵਾਇਰਸ ਟੀਕਾ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਪਹੁੰਚਣ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਇਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਾਇਲ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬੀਡੀ ਨਿਊਜ਼ 24 ਡਾਟ ਕਾਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਢਾਕਾ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਟੀਕੇ ਦੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਜਾਂਚ ਸਫਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੀਰਮ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਇਸ ਟੀਕੇ ਦੀਆਂ ਲੱਖਾਂ ਖੁਰਾਕਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰੇਗਾ।

ਢਾਕਾ ਦੇ ਇੱਕ ਸੂਤਰ ਨੇ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੋਮਿਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਸਾਰੇ ਉਪਲਬਧ ਟੀਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਇਹ ਚੀਨ, ਰੂਸ ਜਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਹੋਵੇ। ਸੂਤਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੋਮਿਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਤਹਿਤ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰੇਗਾ।

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਸਰਚ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਚੀਨ ਦੇ ਸਿਨੋਵੋਕ ਬਾਇਓਟੈਕ ਲਿਮਟਿਡ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਕੋਵਿਡ -19 ਲਈ ਸੰਭਾਵਿਤ ਟੀਕੇ ਦੇ ਪੜਾਅ ਦੇ ਟ੍ਰਾਇਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ 'ਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ, ਜੋ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸਨ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਸ ਫੇਰੀ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਏ ਕੇ ਅਬਦੁੱਲ ਮੋਮਿਨ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਮਾਹਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ ਦੀ ਇਸ ਫੇਰੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਰਹੇ ਚੀਨੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਹੈ। ਖ਼ਾਸਕਰ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਲੱਦਾਖ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਵਿਵਾਦ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਲਈ ਤਾਜ਼ਾ ਸਿਰਦਰਦੀ ਬਣੇ ਚੀਨ ਦਾ ਤੀਸਤਾ ਦਰਿਆ ਦੇ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਢਾਕਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਦੇਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਮੌਕਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਚੀਨ ਕਿਸੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਪਰ ਤੀਸਤਾ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੰਡ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿਵਾਦ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ।

2011 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਢਾਕਾ ਗਏ, ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੇ ਤੀਸਤਾ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੰਡ 'ਤੇ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤੇ `ਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਪਰ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮਮਤਾ ਬੈਨਰਜੀ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਮਿਨਟ `ਤੇ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਤੀਸਤਾ ਨਦੀ ਦਾ ਮੁੱਢ ਪੂਰਬੀ ਹਿਮਾਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿੱਕਮ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ, ਪਰ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਸੁੱਕੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਰੁਕਾਵਟ

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਜਲ ਵੰਡ ਦੇ 1996 ਦੇ ਸਮਝੌਤੇ ਤਹਿਤ ਤੀਸਤਾ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ `ਬਰਾਬਰ` ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਫਰੱਕਾ ਬੈਰਾਜ ਨਾਲ ਗੰਗਾ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਤੀਸਤਾ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਰਹੱਦੀ ਸਮਝੌਤੇ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਤੀਸਤਾ ਸਮਝੌਤੇ ਨੂੰ ਸਹਿਮਤੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅੜਿੱਕਾ ਹੈ।

ਹੁਣ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੇ ਗ੍ਰੇਟਰ ਰੰਗਪੁਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੀਸਤਾ ਦਰਿਆ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਤੇ ਬਹਾਲੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਤੇ ਚੀਨ ਤੋਂ 85.3 ਕਰੋੜ ਡਾਲਰ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਚੀਨ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ 'ਤੇ 98.3 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਖਰਚੇ ਜਾਣੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਤੀਸਤਾ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭੰਡਾਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਉੱਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੋਕਸ ਬਾਜ਼ਾਰ ਪੇਕੁਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੀਐਨਐਸ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਪਣਡੁੱਬੀ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੇਵੀ ਨੂੰ ਦੋ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਵੀ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਚਿੰਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਨੇ ਚੀਨੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਦੀ ਮਨਪਸੰਦ ਬੈਲਟ ਅਤੇ ਰੋਡ ਪਹਿਲਕਦਮੀ (ਬੀਆਰਆਈ) ਨੂੰ ਵੀ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬੀਆਰਆਈ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਰਥਿਕ ਗਲਿਆਰਾ (ਸੀਪੀਈਸੀ) ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਪੀਓਕੇ) ਤੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ।

ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸਬੰਧ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਢਾਕਾ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ ਹਨ।

ਇਹ ਉਦੋਂ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਆਈ ਸੀ ਜਦੋਂ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਢਾਕਾ ਦਰਮਿਆਨ ਸੱਤ ਸਮਝੌਤੇ ਤੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਉੱਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।

ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਚਟਗਾਓਂ ਤੇ ਮੋਂਗਲਾ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ `ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ, ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਸੋਨਮੁਰਾ ਅਤੇ ਦਾਊਦਕਾਂਤੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਪਾਰਕ ਜਲ ਰਸਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਢਾਕਾ ਲਈ ਅੱਠ ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੀ ਲਾਈਨ ਲਾਈਨ ਆਫ਼ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਵਪਾਰ ਹੋਵੇ ਇਸਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸਬੰਧ ਹੋਣ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਰੇਲ ਅਤੇ ਸੰਪਰਕ ਦੇ ਹੋਰ ਸਾਧਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਭਾਰਤ ਨੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੂੰ 10 ਬਰਾਡਗੇਜ ਰੇਲ ਇੰਜਣ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਹਨ।

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਥੋਕ ਵਿੱਚ ਲਿਕੁਫਾਈਡ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਗੈਸ (ਐਲ.ਪੀ.ਜੀ.) ਬਰਾਮਦ ਕਰਨ ਲਈ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਡਿਪਲੋਮਾ ਇੰਜੀਨੀਅਰਜ਼ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ (ਆਈ.ਡੀ.ਈ.ਬੀ.) ਵਿਖੇ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਭਵਨ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼-ਇੰਡੀਆ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਸਕਿੱਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (ਬੀ.ਆਈ.ਪੀ.ਡੀ.ਈ.) ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਢਾਕਾ ਵਿੱਚ ਰਾਮਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਹੋਸਟਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੁਲ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ 'ਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।

ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਸਕੱਤਰ ਵਿਕਰਮ ਦੋਰੈਸਵਾਮੀ (ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਕਾਨਫਰੰਸ) ਨੂੰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਵਾਂ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਿਯੁਕਤੀ ਨੂੰ ਢਾਕਾ ਨੂੰ ਲੁਭਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਉਪਾਅ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੈਂਡਰੀਨ ਤੇ ਫ਼ੈਂਚ ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਦੁਰਾਇਸਵਾਮੀ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਸਥਿਤ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ (ਅਮਰੀਕਾ) ਤੇ ਹਿੰਦ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।

ਭਾਰਤ, ਅਮਰੀਕਾ, ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਨਾਲ ਚੋਕੁਣਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜੋ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਤੱਟ ਤੋਂ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਤੱਟ ਤੱਕ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਹਿੰਦ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਾਰੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿਚ ਸ਼ਰਿੰਗਲਾ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਢਾਕਾ ਯਾਤਰਾ ਨੇ ਮਾਹਰਾਂ ਦੀ ਰੁਚੀ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

(ਅਰੁਣਿਮ ਭੁਯਾਨ)

Last Updated : Aug 19, 2020, 6:44 PM IST
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.