ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਦ ਦੇ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਸਨ। ਫਿਰ ਵੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਡਟ ਕੇ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ। ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਹ ਯੁੱਧ 18 ਤੋਂ 21 ਹਜ਼ਾਰ ਫੁੱਟ ਉੱਚਾਈ ਉੱਤੇ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ।
ਕਾਰਗਿਲ ਦਾ ਯੁੱਧ ਜਿਸ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਹੋਇਆ ਸੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਉਚਾਈ 18 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ 21 ਹਜ਼ਾਰ ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਇਹ ਘਾਟੀਆਂ 10 ਤੋਂ 11 ਹਜ਼ਾਰ ਫੁੱਟ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ਉੱਤੇ ਹਨ।
ਪੂਰਾ ਖੇਤਰ ਜਾਂ ਇਸਦਾ ਜ਼ਿਆਦਤਰ ਭਾਗ ਉਸਤਰੇ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਲਕੀਰਾਂ ਤੇ ਖੜੀ ਚੋਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਕੰਡਿਆਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਹਰ ਕਦਮ ਉੱਤੇ ਮਿੱਟੀ ਬੱਜਰੀ ਅਤੇ ਪੱਥਰਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਬਨਸਪਤੀ ਦੀ ਘਾਟੀ ਤੇ ਉੱਚਾਈ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਇਹ ਹੀ ਨਹੀਂ ਅਸੀਂ ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਦੀ ਲੜਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ `ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਖੇਤਰ ਡਿਫੈਂਡਰ ਦਾ ਪੱਖ ਪੂਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਮਲਾਵਰ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਨਸਪਤੀ ਦੇ ਇਸ ਭਿਆਨਕ ਤੰਗ, ਸੀਮਤ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਮਲਾਵਰ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਦੇ ਵੀ ਮਾਰੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਸੀ।
ਯੁੱਧ 'ਤੇ ਮੌਸਮ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਤੇਜ਼ ਹਵਾਵਾਂ, ਠੰਢੇ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਗੰਧਲੇ ਪਹਾੜ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਉੱਚਾਈ 'ਤੇ ਜਿਉਣ ਦੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉੱਚਾਈ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਧਾਰਣ ਨਿਯਮ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ਉਚਾਈ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ 100 ਮੀਟਰ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨਾਲ ਤਾਪਮਾਨ ਇੱਕ ਡਿਗਰੀ ਸੈਂਟੀਗਰੇਡ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਾਰਗਿਲ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ 30 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਠੰਡ ਤਾਪਮਾਨ 60 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉੱਚਾਈ ਸੈਨਿਕਾਂ ਅਤੇ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਘੱਟ ਆਕਸੀਜਨ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਮਾਹੌਲ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਚਾਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਸੈਨਿਕਾਂ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਘੱਟ ਹਵਾ ਦਾ ਦਬਾਅ ਹਥਿਆਰਾਂ ਅਤੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਠੰਡਾ ਮੌਸਮ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਅਤੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਨੂੰ ਅਯੋਗ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਾ ਜੰਗ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੱਥਾਂ ਤੋਂ ਹੋਰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਚਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਵੱਧ ਉੱਚਾਈ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਉਤੇ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ
ਹਾਈਪੌਕਸਿਆ (ਇਹ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖ਼ੂਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਆਕਸੀਜਨ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਹ 5,000 ਫੁੱਟ (1,524 ਮੀਟਰ) ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਉੱਚਾਈ `ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 19 ਹਾਈਪੌਕਸਿਆ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਘਾਤਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।ਇਸ ਦੇ ਘੱਟ ਗੰਭੀਰ ਸਰੀਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਉਚਾਈ ਬਿਮਾਰੀ ਗੰਭੀਰ ਪਹਾੜੀ ਬਿਮਾਰੀ (ਏ ਐਮ ਐਸ) ਹੈ।
ਉੱਚ-ਉਚਾਈ ਵਾਲਾ ਪਲਮਨਰੀ ਐਡੀਮਾ (ਹੈਪ) ਅਤੇ ਸੇਰਬ੍ਰਲ ਐਡੀਮਾ (ਐਚਏਸੀਈ) ਵਧੇਰੇ ਗੰਭੀਰ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਸਿਪਾਹੀ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਤੋਂ 8,000 ਫੁੱਟ (2,438 ਮੀਟਰ) ਤੋਂ ਉਪਰ ਚੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ 8,000 ਫੁੱਟ (2,446 ਮੀਟਰ) ਤੋਂ ਉਪਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਚੜ੍ਹਨਾ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਏਐਮਐਸ.20 ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰ ਦਰਦ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਏਐਮਐਸ ਵਾਲੇ ਜਿ਼ਆਦਾਤਰ ਆਦਮੀ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਭੁੱਖ ਦੀ ਕਮੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ।
