ਕਾਨਪੁਰ: 31 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਕਤਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਿਹਾ। ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਦਾ ਭਿਆਨਕ ਰੂਪ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਝੱਲਣਾ ਪਿਆ।
ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਕਾਨਪੁਰ ਦੇ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਿੱਖ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਸੈਂਕੜੇ ਘਰ ਇਸ 'ਚ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਜਸਟਿਸ ਰੰਗਨਾਥ ਮਿਸ਼ਰਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਦੰਗਿਆਂ ਵਿੱਚ 127 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ। ਅੱਜ ਵੀ ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿੱਚ '84 ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਵਹਿ ਗਈਆਂ ਹਨ। 35 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਪੀੜਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਦਾ ਦਰਦ ਦਿੱਸਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਘਾਟੇ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਕਤਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ 127 ਸਰਦਾਰ ਹਿੰਸਾ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਕਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਗੋਵਿੰਦ ਨਗਰ, ਜੂਹੀ, ਬਾਜਾਰੀਆ, ਨਜੀਬਾਬਾਦ, ਗੁਮਟੀ ਮਾਰਕੀਟ ਸਮੇਤ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਕਤਲੇਆਮ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰੀਆਂ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਤੱਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਦੌਰ 'ਚੋਂ ਬਚ ਨਿਕਲੇ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਈ।
ਨਵੰਬਰ 1984 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਿੱਖ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਸੈਂਕੜੇ ਘਰ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰੰਗਨਾਥ ਮਿਸ਼ਰਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਹਿੰਸਾ ਦੌਰਾਨ ਸਿਰਫ਼ 127 ਸਿੱਖ ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦਾ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਿੱਖ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ 1 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਕਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਸੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਸ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਐਫਆਈਆਰ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਐਫਆਈਆਰ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਕੇਸ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਕਿ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਪੱਕਾ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਹਿੰਸਾ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ 127 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਐਫਆਈਆਰ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
