ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਨੂੰ Children Day ਯਾਨੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 14 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ "ਬਾਲ ਦਿਵਸ" ਵਜੋਂ ਵੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਕੂਲਾਂ, ਆਂਗਣਵਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਕਲੱਬਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਿਨ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਸ ਦਿਨ ਬੱਚੇ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣਗੇ, ਜੋ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸੀ।
ਇਹ ਦਿਨ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਤ, ਧਰਮ, ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਜਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ, ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੈਨੀਟੇਸ਼ਨ ਸਮੇਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ।
ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
1947 ਤੋਂ, ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਸਮਾਗਮ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ 10 ਸਾਲ ਬਾਅਦ, 1957 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 14 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ 'ਬਾਲ ਦਿਵਸ' ਵਜੋਂ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ।
“ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇ ਸੁਪਰਹੀਰੋਜ਼ ਨੂੰ ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਮੁਬਾਰਕ! ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਨ ਹਾਸੇ ਨਾਲ ਭਰੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਸੁਪਨੇ ਉਡਾਨ ਭਰਨ।”
ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ 'ਚਾਚਾਜੀ'
ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 'ਚਾਚਾ ਨਹਿਰੂ' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਨਵੰਬਰ 1889 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1955 ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਸਿਨੇਮਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਚਿਲਡਰਨ ਫਿਲਮ ਸੁਸਾਇਟੀ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਸਮਰਥਕ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਰਵ-ਸੰਮਲਿਤ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਿਰਜਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਗਿਆਨ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹੈ।
ਅੱਜ ਦੇ ਬੱਚੇ ਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਨਗੇ। ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਲਦੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਤੈਅ ਕਰੇਗਾ। - ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ
ਕਿਵੇਂ ਪਿਆ 'ਚਾਚਾਜੀ' ਨਾਮ ?
ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਿਆਰ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਸੀ। ਇਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਸਕਰਣ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਨਹਿਰੂ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨਜ਼ਦੀਕ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣਾ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ 'ਬਾਪੂ' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ 'ਚਾਚਾਜੀ' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
“ਹਰ ਬੱਚਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਤਾਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨਾਲ ਚਮਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਚਮਕਦੇ ਸਿਤਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਦੀਆਂ ਮੁਬਾਰਕਾਂ!”
ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:-
- 6-14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ।
- ਕਿਸੇ ਵੀ ਖਤਰਨਾਕ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ।
- ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬਚਪਨ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ।
- ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ।
- ਕਿਸੇ ਦੀ ਉਮਰ ਜਾਂ ਤਾਕਤ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਨਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕਿੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ।
- ਸਿਹਤਮੰਦ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਮੌਕੇ ਅਤੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ।
- ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਗਾਰੰਟੀਸ਼ੁਦਾ ਸੁਰੱਖਿਆ।
