ETV Bharat / business

ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 2025: ਅਜਿਹੇ ਮੌਕੇ ਜਦੋਂ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਹੀਂ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ - UNION BUDGET 2025

ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ 1 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ 8ਵੀਂ ਵਾਰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 2025 ਪੇਸ਼ ਕਰਨਗੇ।

Business Budget 2025
ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 2025 (GETTY IMAGE)
author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Jan 16, 2025, 12:57 PM IST

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 2025 ਮੋਦੀ 3.0 ਦਾ ਦੂਜਾ ਪੂਰਨ ਬਜਟ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਵਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ 8ਵੀਂ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਅੱਠ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਬਣ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਰਿਕਾਰਡ ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਦੇ ਨਾਂ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ 6 ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਸਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੇਸਾਈ ਨੇ ਕੁੱਲ 10 ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਠ ਸਾਲਾਨਾ ਅਤੇ ਦੋ ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਸਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਬਣ ਗਏ ਹਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪੀ ਚਿਦੰਬਰਮ, ਪ੍ਰਣਬ ਮੁਖਰਜੀ, ਯਸ਼ਵੰਤ ਸਿਨਹਾ, ਸੀ.ਡੀ. ਦੇਸ਼ਮੁਖ, ਮਰਹੂਮ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਵਾਈ ਬੀ ਚਵਾਨ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਉੱਤੇ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਏ।

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਬਜਟ ਪੇਸ਼

ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਜਟ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਉਦਾਹਰਣ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1958 ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ, ਮੁੰਦਰਾ ਘੁਟਾਲੇ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਜਨਤਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸੇ ਸਾਲ 12 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਟੀ ਟੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮਾਚਾਰੀ ਨੂੰ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦਾ ਚਾਰਜ ਸੰਭਾਲਣਾ ਪਿਆ।

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 1970 ਵਿੱਚ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਨੇ 1969 ਵਿੱਚ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ 1987 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦਾ ਚਾਰਜ ਸੰਭਾਲਿਆ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 2025 ਮੋਦੀ 3.0 ਦਾ ਦੂਜਾ ਪੂਰਨ ਬਜਟ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਵਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ 8ਵੀਂ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਅੱਠ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਬਣ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਰਿਕਾਰਡ ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਦੇ ਨਾਂ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ 6 ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਸਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੇਸਾਈ ਨੇ ਕੁੱਲ 10 ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਠ ਸਾਲਾਨਾ ਅਤੇ ਦੋ ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਸਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਬਣ ਗਏ ਹਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪੀ ਚਿਦੰਬਰਮ, ਪ੍ਰਣਬ ਮੁਖਰਜੀ, ਯਸ਼ਵੰਤ ਸਿਨਹਾ, ਸੀ.ਡੀ. ਦੇਸ਼ਮੁਖ, ਮਰਹੂਮ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਵਾਈ ਬੀ ਚਵਾਨ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਉੱਤੇ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਏ।

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਬਜਟ ਪੇਸ਼

ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਜਟ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਉਦਾਹਰਣ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1958 ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ, ਮੁੰਦਰਾ ਘੁਟਾਲੇ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਜਨਤਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸੇ ਸਾਲ 12 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਟੀ ਟੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮਾਚਾਰੀ ਨੂੰ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦਾ ਚਾਰਜ ਸੰਭਾਲਣਾ ਪਿਆ।

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 1970 ਵਿੱਚ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਨੇ 1969 ਵਿੱਚ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ 1987 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦਾ ਚਾਰਜ ਸੰਭਾਲਿਆ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2025 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.