ਪਟਨਾ/ਬਿਹਾਰ: ਉੱਡਦੇ ਸੱਪ ਦੀ ਚਰਚਾ ਅਕਸਰ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ 'ਚ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਬਗਹਾ 'ਚ ਤਸ਼ਕ ਸੱਪ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ। ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਸੱਪ ਰੇਂਗਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉੱਡਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਹਰ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਸੱਪ ਉੱਡ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਸੱਪ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦੱਸਿਆ। ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਪੌਰਾਣਿਕ ਮਹੱਤਵ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਕਾਲ ਤੋਂ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉੱਡਣ ਦਾ ਸੱਚ ਕੀ ਹੈ? : ਦਰਅਸਲ, ਅਸੀਂ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਡਦੇ ਸੱਪ ਜਾਂ ਗਲਾਈਡਿੰਗ ਸਨੇਕ ਦੀ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਸੁਣਦੇ ਅਤੇ ਸਮਝਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ ਬਿਨਾਂ ਖੰਭਾਂ ਦੇ ਉੱਡਦਾ ਸੱਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਮਾਹਿਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਤਕਸ਼ਕ ਸੱਪ ਉੱਡਦਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਤੈਰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ ਗਲਾਈਡ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਇੱਕ ਟਾਹਣੀ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਤੱਕ ਛਾਲ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਡ ਕੇ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਉੱਪਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਛਾਲ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਵੱਲ।
'ਸੱਪ ਉੱਡਦਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਤੈਰਦਾ ਹੈ' : ਐਨਈਡਬਲਿਊਐਸ ਐਨਵਾਇਰਮੈਂਟ ਐਂਡ ਵਾਈਲਡ ਲਾਈਫ ਸੁਸਾਇਟੀ (NEWS) ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਮੈਨੇਜਰ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਤਕਸ਼ਕ ਨਾਗ ਨੂੰ ਕਈ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਅਰਨੇਟ ਫਲਾਇੰਗ ਸਨੇਕ, ਟੱਕਾ ਨਾਗ, ਕ੍ਰਾਈਸੋਪੀਲੀਆ ਅਰਨੇਟਾ ਜਾਂ ਗਲਾਈਡਿੰਗ ਸਨੇਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਸੱਪ ਉੱਡਦਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਖਿਸਕਦਾ ਹੈ। ਗਲਾਈਡ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ- ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਤੈਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸੱਪ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ S ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਝਰਨੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛਾਲ ਮਾਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂਤਾ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸੱਪ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਉੱਡਦੇ ਹੋਏ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਇਹ ਚਮਕਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਵੱਡੀ ਛਾਲ ਮਾਰਦਾ ਹੈ। ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੀਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਇਸ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 12 ਤੋਂ 15 ਫੁੱਟ ਉੱਚੇ ਰੁੱਖਾਂ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। -ਅਭਿਸ਼ੇਕ, ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਮੈਨੇਜਰ, ਐਨਈਡਬਲਿਊਐਸ
'ਤਕਸ਼ਕ ਸੱਪ ਉੱਡਦਾ ਨਹੀਂ' : ਵਾਲਮੀਕਿ ਵਸੁਧਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਰੇਂਜਰ ਮਰਹੂਮ ਬੀ.ਡੀ. ਸਿਨਹਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਵੀਡੀ ਸੰਜੂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਵਾਲਮੀਕਿ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੱਪ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦੱਸਿਆ। ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਚਪਨ ਵਾਲਮੀਕਿਨਗਰ 'ਚ ਬੀਤਿਆ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਤੋਂ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਕਾਫੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਸੱਪ ਬਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਵੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਤਕਸ਼ਕ ਸੱਪ ਉੱਡਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 3 ਤੋਂ 4 ਫੁੱਟ ਦਾ ਇੱਕ ਪਤਲਾ ਸੱਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉੱਚੇ ਦਰੱਖਤਾਂ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਰੱਖਤ ਦੀ ਇੱਕ ਟਾਹਣੀ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਤੱਕ ਟਾਹਣੀ ਉੱਤੇ ਛਾਲ ਮਾਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਢਾਲਦਾ ਹੈ। ਉੱਪਰੋਂ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਤੈਰਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।-ਵੀਡੀ ਸੰਜੂ, ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਮਾਹਿਰ
ਉੱਡਦੇ ਸੱਪਾਂ ਦਾ ਰਹੱਸ, ਜਰਨਲ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ?: ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਐਕਸਪੈਰੀਮੈਂਟਲ ਬਾਇਓਲੋਜੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੱਪ ਉੱਡਣ ਵਾਲਾ ਜੀਵ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਉੱਡ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਜਦੋਂ ਸੱਪ ਡੋਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸੱਪ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਸੱਪ ਐਰੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਬਲ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਖੰਭਾਂ ਵਾਂਗ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਸਰੀਰਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਾਰਨ ਇਹ ਉੱਡਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੱਪਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ: ਵੀਡੀ ਸੰਜੂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਸੱਪ ਦੇਖਣ 'ਚ ਖੂਬਸੂਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਚੰਦਨ ਵਰਗਾ ਦਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਸੱਪ ਦੇ ਵੀ ਕਈ ਪੌਰਾਣਿਕ ਮਹੱਤਵ ਹਨ। ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਮਹਾਭਾਰਤ ਕਾਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸੇ ਸੱਪ ਨੇ ਰਾਜਾ ਪਰੀਕਸ਼ਿਤ ਨੂੰ ਡੰਗ ਲਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੱਪ ਸੱਪਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਹੈ।
ਤਕਸ਼ਕ ਨਾਗ ਕੌਣ ਹੈ?, ਮਿਥਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ: ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਾਤਾਲ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਸੱਪ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਤਕਸ਼ਕ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਸੱਪ ਸੀ। ਤਕਸ਼ਕ ਕਸ਼ਯਪ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਹੀ ਰਾਜਾ ਪਰੀਕਸ਼ਿਤ ਨੂੰ ਡੱਸਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਰਾਜੇ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਜਨਮੇਜਯ ਤਸ਼ਕ 'ਤੇ ਨਾਰਾਜ਼ ਸੀ, ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਾਜਾ ਜਨਮੇਜਯ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਸੱਪਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਯੱਗ ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਕਸ਼ਕ ਡਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਇੰਦਰ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਲਈ।
ਇੰਝ ਬਚੀ ਸੀ ਤਕਸ਼ਕ ਦੀ ਜਾਨ : ਜਦੋਂ ਯੱਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਰਿਸ਼ੀ-ਮੁਨੀਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰਾਂ ਨਾਲ ਇੰਦਰ ਵੀ ਤਕਸ਼ਕ ਨਾਲ ਅੱਗ ਦੇ ਟੋਏ ਵੱਲ ਖਿੱਚੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ। ਫਿਰ ਇੰਦਰ ਨੇ ਤਕਸ਼ਕ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਹ ਅੱਗ ਦੇ ਟੋਏ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਤਕਸ਼ਕ ਨੇ ਰਾਜਾ ਜਨਮੇਜਯ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਨਮੇਜਯ ਨੇ ਤਕਸ਼ਕ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੱਪਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਾ ਨਾਂ ਤਕਸ਼ਕ ਪੈ ਗਿਆ।
ਤਕਸ਼ਕ ਦੇ ਦੋ ਵੱਡੇ ਭਰਾ: ਕਥਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕਸ਼ਯਪ ਅਤੇ ਕਦਰੂ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ, ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਵਾਸੂਕੀ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਤਕਸ਼ਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਲਈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਵਾਸੂਕੀ ਦਾ ਤਾਜ ਪਹਿਨਾ ਕੇ ਨਾਗਲੋਕ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ। ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵਾਸੁਕੀ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਗਿਆ ਅਤੇ ਤਕਸ਼ਕ ਨੂੰ ਨਾਗਲੋਗ ਦਾ ਰਾਜਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤਕਸ਼ਕ ਸੱਪਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਹੈ।
‘ਤਕਸ਼ਕ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਜਾਤ ਵੀ ਸੀ’ : ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਕਸ਼ਕ ਨਾਮਕ ਜਾਤੀ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤਕਸ਼ਕ ਨਾਗ ਦੇ ਬੱਚੇ ਸਮਝਦੇ ਸਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲੋਕ ਸ਼ਾਇਦ ਸ਼ਾਕਾ, ਤਿੱਬਤ, ਮੰਗੋਲੀਆ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਹੋਣਗੇ। ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਹਾਭਾਰਤ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤਕਸ਼ਕ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਵਧਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।
