ETV Bharat / bharat

ਹਰਿਦੁਆਰ ਆਸ਼ਰਮ 'ਚ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਭੂਮੀ ਸਮਾਧੀ, ਸੈਂਕੜੇ ਸੰਤ ਮੌਜੂਦ - Samadhi Given To Pilot Baba

author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Aug 22, 2024, 6:35 PM IST

ਜੂਨਾ ਅਖਾੜੇ ਦੇ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਮਹਾਮੰਡਲੇਸ਼ਵਰ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਆਸ਼ਰਮ ਹਰਿਦੁਆਰ ਵਿਖੇ ਭੂਮੀ ਸਮਾਧੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੈਂਕੜੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ।

pilot baba was given samadhi in ashram in haridwar
ਹਰਿਦੁਆਰ ਆਸ਼ਰਮ 'ਚ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਭੂਮੀ ਸਮਾਧੀ, ਸੈਂਕੜੇ ਸੰਤ ਮੌਜੂਦ (ਹਰਿਦੁਆਰ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਭੂ ਸਮਾਧੀ (PHOTO-@AjaybhattBJP4UK))

ਹਰਿਦੁਆਰ: ਜੂਨਾ ਅਖਾੜੇ ਦੇ ਮਹਾਮੰਡਲੇਸ਼ਵਰ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੀ 20 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕੋਕਿਲਾਬੇਨ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। 21 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਹਰਿਦੁਆਰ ਸਥਿਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਆਸ਼ਰਮ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ। ਜਿੱਥੇ ਅਖਾੜੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਮੂਹ ਸੰਤਾਂ-ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕੀਤੀ। ਅੱਜ ਯਾਨੀ 22 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਜੂਨਾ ਅਖਾੜੇ ਦੇ ਸੈਂਕੜੇ ਸੰਤਾਂ ਅਤੇ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਮਹਾਮੰਡਲੇਸ਼ਵਰ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੀ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਭੂਮੀ ਸਮਾਧੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।

ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕਿਡਨੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਅਪੋਲੋ ਹਸਪਤਾਲ 'ਚ ਇਲਾਜ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਲਾਜ ਲਈ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕੋਕਿਲਾ ਬੇਨ ਹਸਪਤਾਲ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਕੌਣ ਬਣੇਗਾ ਵਾਰਿਸ: ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਉੱਠ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੀ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਦੌਲਤ ਦਾ ਵਾਰਸ ਕੌਣ ਹੋਵੇਗਾ। ਲੋਕ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮਹਿਲਾ ਚੇਲਿਆਂ ਅਤੇ ਦੋ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜੂਨਾ ਅਖਾੜੇ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਹਰੀਗਿਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬਾਰੇ ਅਜੇ ਕੋਈ ਫੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਂ ਦੋ ਤਿਹਾਈ ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਪਾਸ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਸ ਨੂੰ ਹੀ ਬਾਬੇ ਦਾ ਵਾਰਿਸ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ: ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਦੇ ਸੰਭਾਵੀ ਵਾਰਿਸਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ। ਭੂ ਸਮਾਧੀ ਮੌਕੇ ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਅਖਾੜਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮਹੰਤ ਰਵਿੰਦਰ ਪੁਰੀ, ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਅਖਾੜਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਅਤੇ ਜੂਨਾ ਅਖਾੜਾ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਹਰੀਗਿਰੀ, ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਅਜੈ ਭੱਟ ਅਤੇ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਣ ਲਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।

ਕੌਣ ਸੀ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ : ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੰਨੇ-ਪ੍ਰਮੰਨੇ ਸੰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ। ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਂ ਕਪਿਲ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਉਹ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਰੋਹਤਾਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਜੁਲਾਈ 1938 ਨੂੰ ਨੋਖਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਿਸ਼ਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। 1957 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਕਮਿਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ।

ਤਿੰਨ ਜੰਗਾਂ ਲੜੀਆਂ: ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਵੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਵਜੋਂ 1962, 1965 ਅਤੇ 1971 ਦੀਆਂ ਜੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਬਾਬਾ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਲੜਾਕੂ ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਸਿਰਫ਼ 33 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਤੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਤਪੱਸਵੀ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਾਲ 1998 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਮਹਾਮੰਡਲੇਸ਼ਵਰ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਿਆ। 2010 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਜੂਨਾ ਅਖਾੜਾ, ਸ਼ਿਵਗਿਰੀ ਆਸ਼ਰਮ, ਉਜੈਨ ਵਿੱਚ ਨੀਲਕੰਠ ਮੰਦਰ ਦਾ ਪੀਠਾਧੀਸ਼ਵਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।

ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ 'ਚ ਬਾਬੇ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੈਰੋਕਾਰ : ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਵੀ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੇ ਕਈ ਆਸ਼ਰਮ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਹਰਿਦੁਆਰ, ਉੱਤਰਕਾਸ਼ੀ, ਨੈਨੀਤਾਲ (ਉਤਰਾਖੰਡ) ਅਤੇ ਸਾਸਾਰਾਮ (ਬਿਹਾਰ) ਵਿੱਚ ਆਸ਼ਰਮ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨੇਪਾਲ, ਜਾਪਾਨ, ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਸਮੇਤ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ 'ਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੈਰੋਕਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਹਰਿਦੁਆਰ: ਜੂਨਾ ਅਖਾੜੇ ਦੇ ਮਹਾਮੰਡਲੇਸ਼ਵਰ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੀ 20 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕੋਕਿਲਾਬੇਨ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। 21 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਹਰਿਦੁਆਰ ਸਥਿਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਆਸ਼ਰਮ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ। ਜਿੱਥੇ ਅਖਾੜੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਮੂਹ ਸੰਤਾਂ-ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕੀਤੀ। ਅੱਜ ਯਾਨੀ 22 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਜੂਨਾ ਅਖਾੜੇ ਦੇ ਸੈਂਕੜੇ ਸੰਤਾਂ ਅਤੇ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਮਹਾਮੰਡਲੇਸ਼ਵਰ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੀ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਭੂਮੀ ਸਮਾਧੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।

ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕਿਡਨੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਅਪੋਲੋ ਹਸਪਤਾਲ 'ਚ ਇਲਾਜ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਲਾਜ ਲਈ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕੋਕਿਲਾ ਬੇਨ ਹਸਪਤਾਲ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਕੌਣ ਬਣੇਗਾ ਵਾਰਿਸ: ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਉੱਠ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੀ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਦੌਲਤ ਦਾ ਵਾਰਸ ਕੌਣ ਹੋਵੇਗਾ। ਲੋਕ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮਹਿਲਾ ਚੇਲਿਆਂ ਅਤੇ ਦੋ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜੂਨਾ ਅਖਾੜੇ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਹਰੀਗਿਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬਾਰੇ ਅਜੇ ਕੋਈ ਫੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਂ ਦੋ ਤਿਹਾਈ ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਪਾਸ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਸ ਨੂੰ ਹੀ ਬਾਬੇ ਦਾ ਵਾਰਿਸ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ: ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਦੇ ਸੰਭਾਵੀ ਵਾਰਿਸਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ। ਭੂ ਸਮਾਧੀ ਮੌਕੇ ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਅਖਾੜਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮਹੰਤ ਰਵਿੰਦਰ ਪੁਰੀ, ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਅਖਾੜਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਅਤੇ ਜੂਨਾ ਅਖਾੜਾ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਹਰੀਗਿਰੀ, ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਅਜੈ ਭੱਟ ਅਤੇ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਣ ਲਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।

ਕੌਣ ਸੀ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ : ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੰਨੇ-ਪ੍ਰਮੰਨੇ ਸੰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ। ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਂ ਕਪਿਲ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਉਹ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਰੋਹਤਾਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਜੁਲਾਈ 1938 ਨੂੰ ਨੋਖਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਿਸ਼ਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। 1957 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਕਮਿਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ।

ਤਿੰਨ ਜੰਗਾਂ ਲੜੀਆਂ: ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਵੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਵਜੋਂ 1962, 1965 ਅਤੇ 1971 ਦੀਆਂ ਜੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਬਾਬਾ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਲੜਾਕੂ ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਸਿਰਫ਼ 33 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਤੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਤਪੱਸਵੀ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਾਲ 1998 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਮਹਾਮੰਡਲੇਸ਼ਵਰ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਿਆ। 2010 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਜੂਨਾ ਅਖਾੜਾ, ਸ਼ਿਵਗਿਰੀ ਆਸ਼ਰਮ, ਉਜੈਨ ਵਿੱਚ ਨੀਲਕੰਠ ਮੰਦਰ ਦਾ ਪੀਠਾਧੀਸ਼ਵਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।

ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ 'ਚ ਬਾਬੇ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੈਰੋਕਾਰ : ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਵੀ ਪਾਇਲਟ ਬਾਬਾ ਦੇ ਕਈ ਆਸ਼ਰਮ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਹਰਿਦੁਆਰ, ਉੱਤਰਕਾਸ਼ੀ, ਨੈਨੀਤਾਲ (ਉਤਰਾਖੰਡ) ਅਤੇ ਸਾਸਾਰਾਮ (ਬਿਹਾਰ) ਵਿੱਚ ਆਸ਼ਰਮ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨੇਪਾਲ, ਜਾਪਾਨ, ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਸਮੇਤ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ 'ਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੈਰੋਕਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.