ਬੜਵਾਨੀ/ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼: ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ 2 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਜਯੰਤੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਰਾਜਘਾਟ ਬਾਰੇ ਦੱਸਾਂਗੇ ਜੋ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਰਵਾਨੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਤੋਂ ਮਹਿਜ਼ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਰਾਜਘਾਟ ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਰਮਦਾ ਪਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ, ਕਸਤੂਰਬਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਤਲਵਈ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਮਹਾਦੇਵ ਦੇਸਾਈ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਇੱਥੇ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ।
ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤਲਵਾਈ ਦੇ ਕਾਸ਼ੀਨਾਥ ਦਿਵੇਦੀ ਨੇ 1964 'ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਬਰਵਾਨੀ ਨਰਮਦਾ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਜਿਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਘਾਟ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਰਾਜਘਾਟ ਨਾਮਕ ਬਾਪੂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਰਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸੀ ਪਰ 27 ਜੁਲਾਈ 2017 ਨੂੰ ਸਰਦਾਰ ਸਰੋਵਰ ਡੈਮ ਦੇ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਸਤੂਰਬਾ ਗਾਂਧੀ, ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਮਹਾਦੇਵ ਦੇਸਾਈ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਰਾਤੋ ਰਾਤ ਉਥੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਕੂਕੜਾ ਬਸਤੀ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।
ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਯਾਨੀ 2 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। NBA ਵਰਕਰ ਰਾਹੁਲ ਯਾਦਵ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ 'ਇੰਨਾ ਸਮਾਂ ਬੀਤ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਬਾਪੂ ਦੇ ਸਮਾਰਕ 'ਤੇ ਜੋ ਸਹੂਲਤਾਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਮਹਾਦੇਵ ਭਾਈ ਦੇਸਾਈ ਇੱਕ ਸੇਵਕ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ
25 ਸਾਲ ਤੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪਿਤਾ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਰਹੇ ਮਹਾਦੇਵ ਭਾਈ ਦੇਸਾਈ ਬਾਰੇ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਅਤੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਏ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇੱਕ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ - “ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸੇਵਕ ਹੋ। ਫਿਰ ਮਹਾਦੇਵ ਭਾਈ ਦੇਸਾਈ ਵਰਗੇ ਬਣੋ।" ਮਹਾਦੇਵ ਭਾਈ ਦੇਸਾਈ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਬਾਪੂ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਸਨ। ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਸੂਰਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਸਰਸ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਮਹਾਦੇਵ ਭਾਈ ਦੇਸਾਈ ਨੇ 1917 ਵਿੱਚ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।
ਜਦੋਂ 1942 ਵਿੱਚ ਪੁਣੇ ਦੇ ਆਗਾ ਖਾਨ ਪੈਲੇਸ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਕਸਤੂਰਬਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸੀ। ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਲੇਖਕ ਮਹਾਦੇਵ ਭਾਈ ਦੇਸਾਈ ਵੀ ਇੱਕ ਹੁਨਰਮੰਦ ਸੰਪਾਦਕ ਸਨ। ਉਸਨੇ 1921 ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਅਖਬਾਰ "ਆਜ਼ਾਦ" ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਮਹਾਦੇਵ ਭਾਈ ਨੇ ਬਾਪੂ ਦੇ ਅਖਬਾਰਾਂ - "ਹਰੀਜਨ" ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਾਲ "ਨਵਜੀਵਨ" ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਵੀ ਕੀਤਾ।
ਬਾਪੂ ਦੇ ਸਮਾਰਕ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣਗੇ 'ਨਰਮਦਾ ਬਚਾਓ' ਵਰਕਰ
ਐਨਬੀਏ ਵਰਕਰ ਰਾਹੁਲ ਯਾਦਵ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 2 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਨਰਮਦਾ ਬਚਾਓ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਵਰਕਰ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਪੁੱਜਣਗੇ। ਜੋ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਾਰਕ 'ਤੇ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉੱਥੇ ਨਰਮਦਾ ਬਚਾਓ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਨਸਭਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਸਮੇਤ ਤਿੰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਇੱਥੇ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ
ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਕਸਤੂਰਬਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਮਹਾਦੇਵ ਭਾਈ ਦੇਸਾਈ, ਜੋ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਸਨ, ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿੰਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਇਸ ਮਕਬਰੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਬਾਪੂ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਸਤੂਰਬਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਮਹਾਦੇਵ ਭਾਈ ਦੇਸਾਈ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਵੀ ਪੁਣੇ ਦੇ ਆਗਾ ਖਾਨ ਪੈਲੇਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਕਬਰੇ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਬਾ-ਬਾਪੂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਵੇਕਲੇ ਸੇਵਕ ਮਹਾਦੇਵ ਭਾਈ ਦੇਸਾਈ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਬਰਵਾਨੀ ਕਸਬੇ ਦੇ ਰਾਜਘਾਟ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਮਕਬਰੇ ਦੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਵਿੱਚ, ਮਕਬਰੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮਿਤੀ-ਵਾਰ ਵੇਰਵਿਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਕ ਕਹਾਵਤ ਵੀ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਮਾਰਕ ਸਾਨੂੰ ਸੱਚੇ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਰਹਿਮ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇਵੇ।
