ETV Bharat / bharat

ਜਾਣੋ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅੰਗਾਂ ਅਤੇ ਪੇਟ 'ਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ - space travel affects body systems

author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Sep 1, 2024, 10:47 PM IST

Affect Health Of Astronauts: ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਸੁਨੀਤਾ ਵਿਲੀਅਮਸ ਇਸ ਸਮੇਂ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਫਸ ਗਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬੇਸ ਨਾਸਾ ਦੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਪੇਸ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇਕ ਅਧਿਐਨ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ।

SPACE TRAVEL AFFECTS BODY SYSTEMS
SPACE TRAVEL AFFECTS BODY SYSTEMS (ETV Bharat)

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਪੁਲਾੜ 'ਚ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਚ ਕਈ ਬਦਲਾਅ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪੁਲਾੜ 'ਚ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਪੇਟ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅੰਗਾਂ 'ਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲਾਅ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਤੀਜੇ ਇਹ ਸਮਝਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਮੈਕਗਿਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਟੀਮ ਨੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ (ਆਈਐਸਐਸ) ਵਿੱਚ ਗਏ ਚੂਹਿਆਂ ਦੀ ਅੰਤੜੀ, ਗੁਦਾ ਅਤੇ ਜਿਗਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਲਈ ਜੈਨੇਟਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।

ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਆਈਐਸਐਸ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਹੈ, ਜੋ ਅਮਰੀਕੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਨਾਸਾ ਜਾਂ ਹੋਰ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦਾ ਘਰ ਵੀ ਹੈ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਅਧਿਐਨ 'ਚ ਪਾਇਆ ਕਿ ਅੰਤੜੀਆਂ ਦੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਪਾਇਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਚੂਹਿਆਂ ਦੇ ਜਿਗਰ ਅਤੇ ਅੰਤੜੀਆਂ ਦੇ ਜੀਨਾਂ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।

NPJ Biofilms & Microbiomes ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਖੋਜਾਂ, ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਪਰਸਪਰ ਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤੜੀਆਂ ਦੇ ਸਿਗਨਲ, ਪਾਚਨ ਕਾਰਜ, ਅਤੇ ਇਮਿਊਨ ਕਾਰਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਗਲੂਕੋਜ਼ ਅਤੇ ਲਿਪਿਡ (ਚਰਬੀ) ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੰਗਲ 'ਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਣ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਪੁਲਾੜ 'ਚ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਚ ਕਈ ਬਦਲਾਅ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪੁਲਾੜ 'ਚ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਪੇਟ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅੰਗਾਂ 'ਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲਾਅ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਤੀਜੇ ਇਹ ਸਮਝਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਮੈਕਗਿਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਟੀਮ ਨੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ (ਆਈਐਸਐਸ) ਵਿੱਚ ਗਏ ਚੂਹਿਆਂ ਦੀ ਅੰਤੜੀ, ਗੁਦਾ ਅਤੇ ਜਿਗਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਲਈ ਜੈਨੇਟਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।

ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਆਈਐਸਐਸ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਹੈ, ਜੋ ਅਮਰੀਕੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਨਾਸਾ ਜਾਂ ਹੋਰ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦਾ ਘਰ ਵੀ ਹੈ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਅਧਿਐਨ 'ਚ ਪਾਇਆ ਕਿ ਅੰਤੜੀਆਂ ਦੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਪਾਇਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਚੂਹਿਆਂ ਦੇ ਜਿਗਰ ਅਤੇ ਅੰਤੜੀਆਂ ਦੇ ਜੀਨਾਂ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।

NPJ Biofilms & Microbiomes ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਖੋਜਾਂ, ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਪਰਸਪਰ ਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤੜੀਆਂ ਦੇ ਸਿਗਨਲ, ਪਾਚਨ ਕਾਰਜ, ਅਤੇ ਇਮਿਊਨ ਕਾਰਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਗਲੂਕੋਜ਼ ਅਤੇ ਲਿਪਿਡ (ਚਰਬੀ) ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੰਗਲ 'ਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਣ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.