ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ଦିବସ ବା ରାଷ୍ଟ୍ରିୟ ଶିକ୍ଷା ଦିବସ ପ୍ରତିବର୍ଷ ନଭେମ୍ବର 11 ରେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଏହି ଦିବସକୁ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀ ମୌଲାନା ଆବୁଲ କଲାମ ଆଜାଦଙ୍କ ଜନ୍ମ ବାର୍ଷିକୀରେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ସେ 1947 ରୁ 1958 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ତଥା ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ।
2008 ଠାରୁ, ଶିକ୍ଷା, ଜାତୀୟ ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ଅନୁଷ୍ଠାନ ନିର୍ମାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବଦାନ ପାଇଁ ମୌଲାନା ଅବୁଲ କଲାମ ଆଜାଦଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନ ପାଳନ କରିବାକୁ ଏହି ଦିନ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଶିକ୍ଷା ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଏହି ଦିନ ବିଭିନ୍ନ ଅଭିଯାନ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜିତ କରାଯାଏ । ଯାହା ଦ୍ବାରା ଲୋକମାନେ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ ହୋଇପାରିବେ ।
ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ଦିବସ 2020: ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ମୌଲାନା ଆବୁଲ କଲାମ ଆଜାଦଙ୍କ ଅବଦାନ -
- ଆଜାଦ୍ 1947 ରୁ ଫେବୃଆରୀ 22, 1958 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମ ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ। 11 ବର୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ମଧ୍ୟରେ ଆଜାଦ ପୂର୍ବ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସାହିତ୍ୟରେ ଗବେଷଣାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଚିତ୍ରକଳାର ବିକାଶ ପାଇଁ ତିନୋଟି ଏକାଡେମୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ ବହୁ ପରିମାଣରେ ହିନ୍ଦୀରେ ବୈଷୟିକ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ସଂକଳନ ଉପରେ କାମ କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ ।
- ମୌଲାନା ଆବୁଲ କଲାମ ଆଜାଦ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ମଧ୍ୟରେ କିଛି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋର୍ଡ, କମିଶନ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଯେଉଁଥିରେ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଅନୁଦାନ ଆୟୋଗ, ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ କାଉନସିଲ, ଖରାଗପୁର ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ, ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ଆୟୋଗ, ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଆୟୋଗ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
- ଦେଶରେ ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରଚାର ପାଇଁ ସେ ସଂଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ, ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଏବଂ ଲଲିତ କଳା ଏକାଡେମୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।
- ଆଜାଦ ମହିଳାଙ୍କ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ 14 ବର୍ଷ ବୟସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମାଗଣା ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ ।
- ଆଜାଦ IISc ଏବଂ ସ୍କୁଲ ଅଫ୍ ଆର୍କିଟେକଚର ଆଣ୍ଡ ପ୍ଲାନିଂ, ଜାମିଆ ମିଲିଆ ଇସଲାମିଆ ଏବଂ ଆଇଆଇଟି ଖରାଗପୁର ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ |
ମୌଲାନା ଆବୁଲ କଲାମ ଆଜାଦ ଜଣେ ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ, ସାମ୍ବାଦିକ ଏବଂ ସଂସ୍କାରକ ଥିଲେ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ଦେଶ ଗଠନ ପାଇଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ ଥିଲେ । ଦିଲ୍ଲୀ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଆଧୁନିକ ଯୁଗର ଆଇଆଇଟି ଏବଂ ଅଧ୍ୟାପିକା ତାଙ୍କର ଶିଷ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ତଥା ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ 1992 ରେ ଭାରତ ରତ୍ନ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ।
