Resistance exercise : प्रतिरोधक व्यायामाममुळे मिळते चांगली झोप

एका नवीन अभ्यासानुसार, चांगली झोप मिळविण्याचा मार्ग म्हणून प्रतिकार व्यायाम एरोबिक व्यायामापेक्षा श्रेष्ठ असू शकतो आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आरोग्यासाठी झोप महत्त्वाची आहे. 'अमेरिकन हेल्थ असोसिएशन' या जर्नलमध्ये हा अभ्यास प्रकाशित झाला आहे.

पुरेशी झोप न घेणे किंवा खराब दर्जाची झोप घेतल्याने उच्च रक्तदाब, वाढलेले कोलेस्टेरॉल आणि एथेरोस्क्लेरोसिसचा ( cholesterol and atherosclerosis ) धोका वाढतो. रक्तवाहिन्यांमध्ये फॅटी डिपॉझिट तयार होत असल्यास पुरेशी झोप न मिळणे, वजन वाढणे, मधुमेह आणि जळजळ यही लक्षणे दिसून येतात. तसेच हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग ( cardiovascular disease ) बिघडू शकतात. अचानक झोपल्याने स्ट्रोक, हृदयविकाराचा झटका आणि मृत्यूचा धोका वाढू शकतो.

संशोधकांनी 386 प्रौढांची नोंदणी केली. यात 25-40 kg/m2 चे बॉडी मास इंडेक्स होते. तर 120-139 मिमी एचजी सिस्टोलिक आणि 80-89 मिमी एचजी डायस्टोलिक वाढलेला होता. गैर-व्यायाम गट किंवा तीनपैकी एक व्यायाम गट 12 महिन्यांसाठी निश्चीत केले गेले. व्यायाम गटातील प्रत्येकाने पर्यवेक्षित 60-मिनिटांच्या कालावधीत भाग घेतला.

स्लीप क्लालिटी इंडेक्स

( Sleep Quality Index ) गैर-व्यायाम गट किंवा तीनपैकी एक व्यायाम गट 12 महिन्यांसाठी (sleep quality ) नियुक्त केले गेले. व्यायाम गटातील प्रत्येकाने 60-मिनिटांच्या सत्रांमध्ये भाग घेतला, आठवड्यातून तीन वेळा, व्यायाम गट 30 मिनिटे एरोबिक आणि 30 मिनिटे व्यायाम करत होते.संशोधकांनी झोपेचा कालावधी मोजला; झोपेची कार्यक्षमता, झोपेचा विलंब आणि झोपेचा त्रास हे घटक निश्चीत केले.

संशोधनाचे निष्कर्ष

1. अभ्यासाच्या सुरुवातीला एक तृतीयांश (३५ टक्के) पेक्षा जास्त लोकांची झोप कमी दर्जाची होती.
2. सुरूवातीस किमान 7 तास झोप न घेतलेल्या 42 टक्के लोकांनी एरोबिकमध्ये सुमारे 23 मिनिटे प्रतिरोधक व्यायाम केला. तसेच त्यांचा 12 महिन्यांत झोपेचा कालावधी सरासरी 40 मिनिटांनी वाढला. व्यायाम गट, एकत्रित व्यायाम गटात सुमारे 17 मिनिटे आणि नियंत्रण गटात सुमारे 15 मिनिटे असे झाले.
3. व्यायाम गटांमध्ये झोपेची कार्यक्षमता वाढली.
4. 3 मिनिटांनी स्लीप लेटन्सी किंचित कमी झाली. व्यायामासाठी नियुक्त केलेल्या गटात, इतर सहभागी गटांमध्ये लक्षणीय बदल झाला नाही.
5. झोपेची गुणवत्ता आणि झोपेचा त्रास सर्व गटांमध्ये हे प्रमाण काही सुधारले.

एरोबिक आणि प्रतिरोधक व्यायाम

व्यायामावर लक्ष केंद्रित केलेले हस्तक्षेप चांगल्या झोपेला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आरोग्य सुधारण्यासाठी एक नवीन मार्ग होऊ शकतो. "एकंदरीत आरोग्यासाठी एरोबिक आणि प्रतिरोधक व्यायाम दोन्ही महत्त्वाचे आहेत. रात्रीच्या वेळी चांगले गुण मिळविण्यासाठी प्रतिकार व्यायाम श्रेष्ठ असतो," असेही ब्रेलेन्थिन म्हणाले. "प्रतिरोधक व्यायामामुळे झोपेचा कालावधी आणि झोपेची कार्यक्षमता सुधारते. यावरून एखादी व्यक्ती किती चांगली झोपते आणि रात्रभर झोपते हे समजू शकते. दोन तणावपूर्ण वर्षांमध्ये तुमची झोप खराब झाल्यास विचार करा. स्नायू आणि हाडांचे आरोग्य तसेच झोप सुधारण्यासाठी तुमच्या नियमित व्यायामामध्ये दोन किंवा अधिक प्रतिरोधक व्यायाम प्रशिक्षण सत्रे समाविष्ट करणे गरजेचे आहे. अभ्यास मर्यादा म्हणजे संशोधकांनी झोपेचे वस्तुनिष्ठपणे निरीक्षण करणे.

हेही वाचा - Perimenopause : पेरीमेनोपॉजमुळे रजोनिवृत्तीच्या कालावधीत वजन होते कमी : संशोधन