ब्रिस्बेन (ऑस्ट्रेलिया): आरोग्यदायी आहाराला प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारच्या नेतृत्वाखालील अनेक धोरणांपैकी, आरोग्यदायी अन्न विक्री करमुक्त ठेवल्याने स्पष्ट फायदा मिळतो. ऑस्ट्रेलियन डेमोक्रॅट ( Australian Democrats ) या राजकीय पक्षाने 2000 मध्ये देशाच्या वस्तू आणि सेवा कराचा एक भाग म्हणून मूलभूत आरोग्यदायी खाद्यपदार्थांसाठी सूट देण्याची वाटाघाटी केली, तेव्हा त्यांनी निरोगी आहार कमी खर्चिक ठेवण्यास मदत करण्यासाठी अनेकदा कमी लेखले जाणारे उपाय मानले.
अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बायडेन ( US President Joe Biden ) यांनी उपासमार संपवण्यासाठी आणि पोषण सुधारण्यासाठी कल्पना मागवल्याप्रमाणे, ते विचार करू शकतात असे सोपे कर पर्याय आहेत. आरोग्यदायी खाद्यपदार्थांवर (जसे की कृषी आणि वाहतूक सबसिडी, किरकोळ किमतीत कपात किंवा उच्च-जोखीम गटांसाठी व्हाउचर) सरकारी सबसिडीद्वारे वापरल्या जाणार्‍या तीन संबंधित अन्नाच्या किंमती-फेरफार धोरणांपैकी; विशिष्ट अस्वास्थ्यकर पदार्थांवर कर; आणि आरोग्यदायी पदार्थांसाठी जीएसटी किंवा मूल्यवर्धित करातून सूट मिळणे सामान्य आहे.
अनेक देश आणि काही यूएस राज्यांमध्ये आता विशिष्ट अस्वास्थ्यकर खाद्यपदार्थांवर कर ( Tax on unhealthy foods ) लावले जातात, सामान्यतः साखर-गोड पेये. परंतु केवळ ऑस्ट्रेलिया, कॅनडा, मेक्सिको, आयर्लंड आणि युनायटेड किंगडम हे खाद्यपदार्थांच्या व्यापक गटांच्या आरोग्यानुसार वेगवेगळे कर लागू करतात. राहणीमानाचा वाढता खर्च, हवामानातील बदल आणि जुनाट आजारांच्या पार्श्वभूमीवर सर्वांसाठी पौष्टिक, शाश्वत आहार देण्याचे प्रयत्न पूर्वीपेक्षा अधिक महत्त्वाचे आहेत.
खाद्यपदार्थांच्या किमतींमध्ये फेरफार करण्यासाठी सरकार विविध धोरणांचा वापर करू शकते, परंतु जीएसटी, जो अस्वास्थ्यकर, विवेकाधीन किंवा अति-प्रक्रिया केलेले पदार्थ आणि शीतपेये या दोन्हींवर लागू होतो. फळभाज्या, ब्रेड, ताजे मांस, मासे यासारख्या आरोग्यदायी पदार्थांना सूट ( Discounts on healthy foods ) आहे. दूध आणि अंडी सवलत. असे प्रतिगामी कर टाळण्यास मदत करते आणि लोकांच्या आरोग्यास लाभदायक आहाराच्या निवडींना प्रोत्साहन देते. ऑस्ट्रेलियात आणि जागतिक स्तरावर रोगाच्या ओझ्यासाठी खराब आहार हे प्रमुख प्रतिबंधक योगदान आहे. लठ्ठपणा, टाईप 2 मधुमेह, हृदयविकार, काही कर्करोग आणि इतर जुनाट आजारांचे वाढते प्रमाण हे अस्वास्थ्यकर आहाराच्या उच्च आहारामुळे आहे.
दोन तृतीयांश पेक्षा जास्त प्रौढ (67 टक्के) आणि ऑस्ट्रेलियातील चार मुलांपैकी एक जास्त वजन किंवा लठ्ठ आहे. 4 टक्क्यांपेक्षा कमी प्रौढ लोक ऑस्ट्रेलियन आहारविषयक मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार आहार घेतात. आहारातील निवडी 'ओबेसोजेनिक' अन्न वातावरणाद्वारे चालविल्या जातात, जे अस्वास्थ्यकर अन्न आणि पेय सर्वव्यापी उपलब्धता, प्रोत्साहन आणि सुविधा प्रदान करतात.
पोषण प्रोत्साहन आणि प्रतिबंधात्मक आरोग्य कार्यक्रमांमध्ये कमी गुंतवणूक मदत करत नाही. तसेच मार्केटिंगमुळे आरोग्यदायी खाद्यपदार्थ हे अस्वास्थ्यकर पर्यायांपेक्षा अधिक महाग आहेत, असा विश्वास नाही, ज्यामध्ये टेक-अवे मील डीलला प्रोत्साहन देणे समाविष्ट आहे. परिणामी, ऑस्ट्रेलियातील प्रौढांच्या ऊर्जा वापराच्या एक तृतीयांशपेक्षा जास्त, आणि सुमारे 40 टक्के मुलांचा वापर हा अस्वास्थ्यकर अन्न आणि पेयांमधून होतो. ऑस्ट्रेलियन कुटुंबे या अस्वास्थ्यकर पर्यायांवर त्यांच्या अन्न बजेटपैकी 58 टक्के खर्च करतात.
ऑस्ट्रेलियामध्ये मूलभूत आरोग्यदायी अन्नाला GST मधून सूट ( Basic healthy food exempted from GST ) दिल्याने निरोगी अन्नाची सापेक्ष किंमत कमी ठेवण्यास मदत होते. अनेक संशोधन अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की, ऑस्ट्रेलियन आरोग्य मार्गदर्शक तत्त्वांशी ( Australian Dietary Guidelines ) सुसंगत आहार हा सर्वात अलीकडील राष्ट्रीय आरोग्य सर्वेक्षणात नोंदवलेल्या सवयीच्या आहारापेक्षा 16 टक्के ते 24 टक्के कमी खर्चिक असू शकतो.
तथापि, बर्‍याच सेटिंग्जमध्ये किमान वेतन किंवा कल्याण उत्पन्न असलेल्या कुटुंबांना निरोगी आहार अद्याप उपलब्ध नाही. ज्यांची एकूण किंमत डिस्पोजेबल घरगुती उत्पन्नाच्या 30 टक्क्यांपेक्षा जास्त आहे. आदिवासी आणि टोरेस स्ट्रेट आयलँडर ( Torres Strait Islander ) आणि दुर्गम समुदायांमध्ये अन्न खरेदी करण्यासाठी आवश्यक उत्पन्नाचे प्रमाण आणखी जास्त आहे.
जीएसटी लागू झाल्यापासून, सध्या सवलत असलेल्या निरोगी खाद्यपदार्थांचा समावेश करण्यासाठी त्याचा आधार वाढवण्यासाठी सतत कॉल केले जात आहेत. मॉडेलिंग अभ्यास पुष्टी करतात की यामुळे निरोगी आहाराची किंमत सुमारे 10 टक्क्यांनी वाढेल, जी सध्याच्या, अस्वास्थ्यकर आहाराच्या (4.5 टक्के) किंमतीपेक्षा दुप्पट आहे. हे शिफारस केलेल्या आहारातील बदलामध्ये आणखी एक अडथळा जोडेल, विशेषतः सर्वात असुरक्षित ऑस्ट्रेलियन कुटुंबांसाठी. दुसर्‍या अभ्यासाने पुष्टी केली की जर निरोगी पदार्थांना न्यूझीलंडमधील सर्व खाण्यापिण्यावर 15% GST लादण्यात आले, तर निरोगी आहार लक्षणीयरीत्या अधिक परवडणारा होईल.
जर ऑस्ट्रेलियातील अस्वास्थ्यकर खाद्यपदार्थ आणि शीतपेयांवर जीएसटी दर 20 टक्क्यांपर्यंत वाढवला गेला आणि सध्याच्या सवलती कायम ठेवल्या गेल्या, तर ते प्रभावीपणे वाढीव आरोग्य शुल्क म्हणून काम करेल आणि आहारातील चांगल्या निवडींना प्रोत्साहन देण्यास मदत करेल. सकस आहाराच्या किमतीवर परिणाम होणार नाही, परंतु अस्वास्थ्यकर आहाराची किंमत वाढेल. अतिरिक्त भिन्न कर दर, जसे की साखर-गोड पेयांवर 30 टक्के जीएसटी ( 30 percent GST on sugar sweetened beverages ), देखील पात्र होऊ शकतात.
राहणीमानाच्या वाढत्या खर्चाच्या आणि अन्न असुरक्षिततेच्या दरांच्या वेळी, अनेक ऑस्ट्रेलियन लोकांसाठी आरोग्यदायी आहारासाठी आर्थिक प्रवेशाचे संरक्षण करण्यासाठी मूलभूत, निरोगी अन्न आणि पेये GST-मुक्त ठेवणे महत्त्वाचे आहे. जीएसटी दरातील अंतर आणखी वाढवल्याने लोकसंख्या आणि ग्रहांच्या आरोग्यासाठी आणि भविष्यातील सरकारी खर्चासाठी आणखी मोठे फायदे मिळतील.
हेही वाचा - Weight Loss With Honey : लठ्ठपणा कमी करण्यासाठी मधाचा कसा वापरावा? घ्या जाणून
