हैदराबाद : आपल्या आजूबाजूला एखादी व्यक्ती मानसिकदृष्ट्या अस्वस्थ किंवा आजारी पडू लागली की सुरुवातीला लोकांना त्याची माहिती मिळत नाही. वास्तविक, मानसिक आजारांचे अनेक प्रकार आहेत आणि प्रत्येकाला वेगवेगळी लक्षणे असतात. सुरुवातीची लक्षणे पाहून योग्य उपाययोजना केल्या तर या समस्येचे प्रभावी निदान होऊ शकते. जागरूकता आणि योग्य माहितीच्या अभावामुळे रुग्ण दीर्घकाळ उपचारांपासून वंचित राहतो, त्यामुळे ही समस्या हळूहळू मोठी होत जाते.
सायकोसिस चिंताजनक आहे : सायकोसिस हा एक गंभीर प्रकारचा मानसिक आजार आहे. हा एक असा आजार आहे ज्यामध्ये रुग्णाचा वास्तवाशी असलेला संबंध बर्‍याच प्रमाणात तुटतो. त्याचे लक्षण असे आहे की अशा काही गोष्टी रुग्णाला खऱ्या वाटतात, ज्या इतर लोकांना खऱ्या वाटत नाहीत. कोणीतरी माझ्याबद्दल बोलत आहे किंवा माझ्या पाठीमागे किंवा कोणीतरी शत्रू गुंतलेला आहे असा भ्रम त्याला होतो. माझ्या घरात अशा व्यक्तीने चोरी केली आहे किंवा कोणीतरी मोबाईल हॅक केला आहे, हे जर त्याला समजू लागले, तर ही गंभीर मानसिक समस्येची सुरुवातीची लक्षणे असू शकतात.
समस्या कशी समजून घ्यावी : आता प्रश्न असा आहे की एखादी व्यक्ती मानसिकदृष्ट्या अस्वस्थ होत असेल तर नातेवाईकांना त्याची कल्पना कशी येणार? लोक सहसा सुरुवातीची लक्षणे समजत नाहीत किंवा दुर्लक्ष करतात. अपघात झाला की मग रोगाचा शोध घेतला जातो. दुसरे म्हणजे, आजारी व्यक्ती हे कोणालाही सांगत नाही. जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला अशा प्रकारे आतून त्रास होतो, तेव्हा तो त्याच्या स्वभावात देखील दिसू लागतो, जसे की राग, चिडचिड, दुःख किंवा भीती इ. त्याच्या वागण्यात असामान्य बदल होतो.
- उपचार होईल मदत : एखाद्या व्यक्तीच्या दिनचर्येत असामान्य बदल दिसल्यास नातेवाईकांनी सावध होऊन डॉक्टरांना भेटून योग्य उपचार सुरू करावेत. डॉक्टरांनी पेशंटशी बोलल्यावर योग्य माहिती समोर येईल, आजाराचे कारण कळेल आणि उपचार केले तर तो बरा होईल.
नैराश्याची पूर्णपणे वेगळी समस्या : मनोविकृती आणि नैराश्य हे वेगळे समजून घेणे आवश्यक आहे. नैराश्यात, एखादी व्यक्ती इतरांना नाही तर स्वतःचे नुकसान करते. इतरांचे नुकसान करणे आणि स्वतःचे नुकसान करणे यात फरक आहे. भारताबद्दल बोलायचे झाले तर आज देशातील आठ ते दहा टक्के लोक नैराश्यात आहेत. तुलनेने महिलांमध्ये ही समस्या अधिक दिसून येते. यामागे काही कारणे आहेत जसे की मासिक पाळी सुरू होणे किंवा गर्भधारणेदरम्यान शारीरिक बदल. नैराश्यात रुग्णाला उदास वाटू लागते, करमणुकीत रस कमी होतो, काम करावेसे वाटत नाही, नीट झोप लागत नाही आणि आत्मविश्वास कमी होतो. जीवन व्यर्थ झाले आहे असे त्याला वाटते.
मानसिक आरोग्य कसे सुधारावे :
- जीवनशैली योग्य आणि संतुलित करा.
- नित्यक्रमात योग आणि व्यायामाचा समावेश करा.
- सर्व प्रकारच्या नशेपासून दूर राहा.
- कुटुंबासोबत मतभेद असल्यास शांततेने तोडगा काढा.
- कुटुंबात किंवा समाजात कोणाशीही गैरवर्तन करू नका.
- मनात काही दुविधा किंवा संभ्रम असल्यास डॉक्टरांशी जरूर संपर्क साधावा.
- देशात दरवर्षी करोडो लोकांवर उपचार होत आहेत. त्यांना मानसोपचाराचा फायदा होतो.
हेही वाचा :
- International Day Of Worlds Indigenous People 2023 : जागतिक आदिवासी दिन का करण्यात येतो साजरा? काय आहे महत्व आणि इतिहास
- Womens reproductive health : आहार आणि जीवनशैलीचा महिलांच्या पुनरुत्पादक आरोग्यावर होऊ शकतो परिणाम; जाणून घ्या तज्ञांचे म्हणणे...
- Carpal Tunnel Syndrome : तुमचेही मनगट दुखते का ? जाणून घ्या त्याची लक्षणे आणि उपचार...
