पुणे - हाता तोंडाशी आलेला घास अवकाळी पावसाने हिसकावल्याने राज्यभरातील शेतकरी हवालदील झाला आहे. काढणीला आलेले व काढलेले पीक परतीच्या पावसाने पुन्हा शेतातच भिजल्याने शेतकऱ्यांच्या काबाड कष्टासह त्यांचे पीक वाया गेले आहे. बारामती उपविभागातील बारामती, इंदापूर, दौंड, पुरंदर या भागातील ८२ हजार १२८ शेतकऱ्यांचे ४३ हजार ७३१ हेक्टर शेतीक्षेञ अवकाळी पावसाने बाधीत झाले आहे. सध्या पेरण्यांचा हंगाम सुरू आहे. मात्र, शेतकऱ्यांच्या नुकसानग्रस्त शेतीचे पंचनामे झाले. मात्र, अद्याप नुकसान भरपाई न मिळाल्याने शेतकरी हवालदिल झाले आहेत.
राज्याच्या राजकारणांची समीकरणे कशी आणि केव्हा जुळून येतील. हे कळायला मार्ग नाही. मात्र, अवकाळी पावसामुळे शेतकऱ्यांच्या नाकी नऊ आले आहेत. यंदाच्या या ओल्या दुष्काळाने शेतकऱ्यांच्या हाता तोंडांशी आलेला घास हिरावून घेतल्याची परिस्थिती आहे. अशा परिस्थितीत राज्यातील सत्ता स्थापनेचा तिढा कायम आहे. त्यातच राज्यात राष्ट्रपती राजवट लागू झाल्याने शेतकऱ्यांना नुकसान भरपाई कधी मिळेल? याची हे माहिती नाही. त्यामुळे अन्नदात्यांवर उपासमारीची वेळ आली आहे. राज्यातील अनेक भागात सततची नापिकी आणि ओल्या दुष्काळामुळे अडचणीत असलेल्या अनेक शेतकऱ्यांनी आत्महत्या केल्या आहे.
अवकाळी पावसाने नुकसानग्रस्त शेतीचा आढावा घेण्यासाठी आम्ही बारामती तालुक्यातील मळद गावातील शेतकऱ्यांच्या बांधावर जाऊन नुकसानीचा आढावा घेतला. ५ हजार ६२८ लोकसंख्या असलेल्या या गावातील ६० टक्के नागरिक शेती करतात. सोयाबीन, मका, कडवळ, ऊस, वांगी, भेंडी यासारखी पीके घेतली जातात. माञ, यावेळी पडलेल्या अवकाळी पावसाने राज्यासह येथील शेतकऱ्यांनाही अडचणीत टाकले आहे. या भागात शेतकऱ्यांनी घेतलेल्या ४० ते ५० एकरातील सोयाबीन पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे. काढून ठेवलेले सोयाबीन पावसाने भिजून पुन्हा त्याला कोंब फुटले आहे. १० टक्के देखील सोयबीन पिकाचे उत्पादन होणार नाही. त्यामुळे झालेल्या नुकसानीची किमान ७५ टक्के मदत व्हावी, अशी शेतकऱ्यांकडून मागणी होत आहे.
मदत मिळणार कधी?
अवकाळी पावसामुळे राज्यभरात झालेल्या शेतमालाच्या नुकसानीनंतर मुख्यमंत्र्यांनी तात्पुरत्या स्वरुपात १० हजार कोटी रुपयांच्या तरतुदीची घोषणा केली. माञ, सद्यस्थितीत या तरतुदीच्या रकमेवर कोणतीही प्रक्रिया झाली नसल्याचे दिसून येत आहे. त्यामुळे १० हजार कोटी रुपयांच्या तरतुदीची केवळ घोषणाच ठरली आहे.
बारामती उपविभागातील बारामती, इंदापूर, दौंड, पुरंदर या चारही तालुक्यातील ज्वारी, बाजरी, कांदा, भाजीपाला, सोयाबीन, द्राक्ष, डाळिंब या पिकांचे अवकाळी पावसामुळे नुकसान झाले आहे. त्यामुळे तालुका स्तरावरुन पंचनामे करून एकञित अहवाल तयार करण्यात आला आहे. या चार तालुक्यातील ४६१ गावातील ८२ हजार शेतकऱ्यांच्या ४३ हजार ७३१ शेती क्षेत्राचे नुकसान झाले आहे. त्याचे पंचनामे करण्यात आले आहे. अहवाल वरिष्ठ कार्यालयास पाठवण्यात येणार असून आलेली मदत शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचवणार असल्याचे उपविभागीय कृषीअधिकारी बालाजी ताटे यांनी सांगितले.
मदतीची आशा - शेतकरी
पंचमाने करून आठ दिवस झाले. अद्याप नुकसान भरपाई मिळालेली नाही. ४० ते ५० एकर सोयाबीन तसेच १० एकर वांगी पीक पूर्णपणे वाया गेले आहे. एकरी ४ लाखांचे उत्पन्न मिळत होते. मात्र, आत्ता निम्मेही उत्पन्न मिळणार नाही. निकालानतंर अद्याप सरकार स्थापन न झाले नाही. त्यामुळे नुकसान भरपाईची आशा मावळत असल्याचे शेतकरी अविनाश गावडे म्हणाले. त्यामुळे पुढील पीके कशी घ्यावीत? अशा द्विधा मनस्थितीत शेतकरी आहेत. किमान ७५ टक्के नुकसान भरपाई देण्याची मागणी त्यांनी केली आहे.
३ एकर क्षेत्रात ३० क्विंटल सोयबीनचे उत्पन्न नेहमी मिळते. मात्र, या परतीच्या पावसामुळे संपूर्ण पिकांचे नुकसान झाले असून शून्य उत्पादन मिळण्याची स्थिती आहे. त्यामुळे सरकारने लवकरात लवकर योग्य ती नुकसान भरपाई देण्याची मागणी शेतकरी मंदाबाई घाडगे यांनी केली आहे.
दरवर्षी ३० ते ४० क्विंटल उत्पन्न मिळते. माञ, अवकाळी पावसामुळे शेती पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे. काढणीला आलेले पीक भिजल्यामुळे निम्मे उत्पन्न मिळेल की नाही, अशी परिस्थिती आहे. पंचनामे झाले असून लवकरात लवकर मदत मिळण्याची आशा असल्याचे शेतकरी बबनराव घाडगे म्हणाले.
बारामती उपविभागातील अंतिम अहवाल -
- तालुका बाधीत गावांची संख्या बाधीत शेतकरी संख्या पेरणी झालेले क्षेञ पंचनामे झालेले क्षेञ टक्केवारी
- बारामती ११७ २९१७३ १५७९८ १७२२८.३२ १००
- इंदापूर १४१ १४०३३ १०५९७ ७४३१.३७ १००
- दौंड ९८ १५५९४ १३९८७ ७९२२.०६ १००
- पुरंदर १०५ २३३२८ ३१७०६ १११४९.३७ १००
- एकूण ४६१ ८२१२८ ७२०८८ ४३७३१.१२ १००
