पाटणा : दिवंगत इंदिरा गांधी यांच्या पुण्यतिथीनिमित्त देश त्यांचं स्मरण करत आहे. यासोबतच १३ ऑगस्ट १९७७ हा दिवसही लक्षात येतो, जेव्हा सत्ता गमावल्यानंतर या आयर्न लेडीनं दाखवून दिलं होतं की, तिला सरकार कसं चालवायचं तेच माहित नाही तर एक विरोधी पक्ष नेता म्हणून जनतेचा आवाज बुलंद कसा करायचा हे देखील माहित आहे. सामूहिक हत्येनंतर माजी पंतप्रधानांनी घटनास्थळी भेट देण्याची ही पहिलीच घटना होती. इंदिरा गांधी हत्तीवर स्वार होऊन घटनास्थळी गेल्या तेव्हा वातावरण बदललं. त्यांच्या सत्तेत पुनरागमन करण्यात या घटनेचा मोठा वाटा असल्याचं बोललं जातं.
बेलछी हत्याकांडात 11 दलितांची सामूहिक हत्या: बिहारमध्ये जातीय संघर्षाचा मोठा इतिहास आहे. 1977 मध्ये पाटणा जिल्ह्यातील बेलछी ब्लॉकमध्ये घडलेल्या या घटनेने संपूर्ण देश हादरला होता. 27 मे 1977 रोजी बेलछी गावात दलित समाजातील 11 जणांची सवर्णांनी हत्या केली होती. त्या 11 जणांना जिवंत जाळण्यात आलं. एका 14 वर्षाच्या मुलानं आगीतून सुटण्याचा प्रयत्न केला असता त्यालाही उचलून आगीत टाकण्यात आले. मृत्युमुखी पडलेल्यांमध्ये आठ पासवान आणि तीन सुवर्णकार जातीतील होते.
13 ऑगस्ट 1977 रोजी इंदिरा गांधी फावडे घेऊन आल्या होत्या: ही घटना देशभर पसरली आणि राजकीय वर्तुळातही खळबळ उडाली. इंदिरा गांधींना जेव्हा हे कळले तेव्हा त्या दिल्लीतील त्यांच्या घरी होत्या. त्यांनी तातडीनं बेलछी येथे जाण्याचा निर्णय घेतला, माजी राष्ट्रपती प्रतिभा पाटीलही त्यांच्यासोबत होत्या. 13 ऑगस्टला इंदिरा जेव्हा पाटणा विमानतळावर पोहोचल्या तेव्हा काँग्रेसचे अनेक आमदारही त्यांना भेटायला पोहोचले. लोकांचा रोष पाहून इंदिरा गांधींनी घटनास्थळी जाऊ नये असे बहुतेक नेत्यांचे मत होतं पण ते न पटल्यानं त्या फावडे घेऊन निघून गेल्या.
चिखलात अडकली जीप, पायी चालायला लागल्या : इंदिरा गांधी पाटण्याहून बेलछीला निघाल्या. त्यांच्या स्वागतासाठी विविध ठिकाणी 10 ते 15 लोक दिसले. इंदिरा गांधी हरनौत ब्लॉकच्या बेलछी गावाच्या आसपास पोहोचल्या तेव्हा तिथं पाणी साचलं होतं. डायरा परिसरात पाण्यात चालणं सोपं नाही. तिथेही इंदिरा गांधी अट्टल झाल्या आणि चालायला लागल्या. त्यानंतर लोकांनी हत्ती मागवण्याचा निर्णय घेतला. मुन्ना शाहीच्या घरातून हत्ती मागवण्यात आला, त्यावर स्वार होऊन इंदिरा गांधी आणि प्रतिभा सिंह बेलछी गावात पोहोचले.
इंदिरा गांधी हत्तीवर स्वार होऊन बेलछी येथे गेल्या होत्या : बेलछी गावात इंदिरा गांधींसोबत असलेले काँग्रेस नेते नरेंद्र कुमार त्या घटनेची आठवण करून सांगतात की, माजी पंतप्रधान सुरुवातीला जीपमध्ये बसल्या होत्या पण काही अंतरावर जाताच ते बेलछी येथे गेल्या. त्यांची कार चिखलात अडकली. इंदिराजी म्हणाल्या की मी पायी जाईन. मात्र त्यानंतर हत्ती मागवण्यात आला. तत्कालीन प्रदेश काँग्रेस अध्यक्ष केदार पांडे यांनी त्यांना विचारले की त्या हत्तीवर कशा चढणार? त्यावर इंदिरा गांधी म्हणाल्या, 'त्याची काळजी करू नका, मी चढेन. असो, मी यापूर्वीही हत्तीवर बसले आहे. इंदिरा गांधी जी हार्नेसशिवाय हत्तीच्या पाठीवर स्वार झाल्या. प्रतिभाजींना हत्तीवर बसण्याची भीती वाटत असली, तरी त्यांनी इंदिराजींची पाठ धरून स्वारी केली. साडेतीन तासांनंतर त्या बेलछी गावात पोहोचल्या.
माजी पंतप्रधानांनी लोकांच्या तक्रारी गांभीर्याने ऐकल्या होत्या: इंदिरा गांधी जेव्हा बेलछी येथे पोहोचल्या तेव्हा तेथील सर्वांनी त्यांचं मोकळ्या मनानं स्वागत केलं. माजी पंतप्रधान लोकांच्या समस्या गांभीर्याने ऐकत होत्या, असे गावातील ज्येष्ठ सांगतात. त्या पीडित लोकांच्या तक्रारीची कागदपत्रे हातात हात घालून घेत होत्या. त्यांना पाहण्यासाठी मोठी गर्दी जमली होती. त्यांच्या भेटीनंतरही अनेक राजकारणी बहिष्कृत झाले असले तरी तोपर्यंत इंदिराजींचा दबदबा निर्माण झाला होता. त्यांच्या या भेटीने दिल्ली सरकार हादरले.
बेलछी यांनी इंदिराजींना पुन्हा सत्तेत आणले का?: काँग्रेस नेते श्यामसुंदर सिंह धीरज म्हणतात की, इंदिरा गांधींसोबत मीही विमानतळावरून बेलछी गावात गेलो होतो. निघताना रस्त्यात काही ठिकाणी 10-15 जण हजर होते. अनेक अडथळे पार करून आम्ही घटनास्थळी पोहोचलो. इंदिरा गांधींना कोणत्याही किंमतीत तिथे पोहोचायचे होते. इंदिरा गांधी गावातून परतायला लागल्या तेव्हा मनस्थिती बदलली होती. पाटण्यापर्यंत हजारो लोक रस्त्याच्या कडेला उभे होते. लोकांनी इंदिरा गांधींचे पूर्ण उत्साहाने स्वागत केलं, तेव्हाच मला समजले की इंदिरा गांधी पुन्हा सत्तेत येत आहेत आणि असंच काहीसे घडलं.
हेही वाचा :
- World Occupational Therapy Day 2023 : 'जागतिक ऑक्युपेशनल थेरपी दिवस' 2023; जाणून घ्या काय आहे या दिवसाचे महत्त्व
- World Osteoporosis Day 2023 : 'जागतिक ऑस्टिओपोरोसिस दिवस' 2023; जाणून घ्या त्याचं महत्त्व आणि इतिहास
- World Stroke Day 2023 : जागतिक स्ट्रोक दिवस 2023; 'या' कारणांमुळे तुम्ही लहान वयातच होऊ शकता स्ट्रोकचे शिकार
