નવી દિલ્હી: વિશ્વ થેલેસેમિયા દિવસ દર વર્ષે 8 મેના રોજ સમગ્ર વિશ્વમાં ઉજવવામાં આવે છે. આ ઉજવણી કરવાનું કારણ બાળકોમાં થતી આ આનુવંશિક બીમારી વિશે લોકોને જાગૃત કરવા અને તેની સારવાર વિશે જણાવવાનું છે. આ એક એવો રોગ છે કે માતા-પિતા બંનેમાં આ રોગની જાણ થયા પછી પણ બાળકને તેનાથી બચાવી શકાતું નથી.
થેલેસેમિયા શું છે: મેક્સ હોસ્પિટલ વૈશાલીના પીડિયાટ્રિક હેમેટોલોજિસ્ટ અને ઓન્કોલોજિસ્ટ ડૉ. રોહિત કપૂરે જણાવ્યું કે થેલેસેમિયા એ આનુવંશિક રોગ છે જે બાળકોને તેમના માતા-પિતા તરફથી વારસામાં મળે છે. જ્યારે બાળકો ત્રણ મહિનાના હોય ત્યારે જ તેની ઓળખ થાય છે. જોકે આ રોગ બાળપણથી જ બાળકોમાં જોવા મળે છે. પરંતુ તેના લક્ષણો ત્રણ મહિનામાં બાળકોમાં દેખાવા લાગે છે. સામાન્ય ગ્લોબિન સાંકળોમાંના એક અથવા વધુના સંશ્લેષણમાં ઘટાડો અથવા ગેરહાજર દ્વારા વર્ગીકૃત થયેલ રક્ત રોગોના જૂથનો ઉલ્લેખ કરે છે.
થેલેસેમિયાના લક્ષણો: લોહીની વધુ પડતી ઉણપ, બાળકોનો તેમની ઉંમર પ્રમાણે ધીમો વિકાસ, વારંવાર શરદી, કમળો, વિવિધ પ્રકારના ચેપ, નબળાઈ અને ઉદાસીનતા, વારંવાર માંદગી, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, વારંવાર લોહી ચડાવવાની જરૂર છે. થેલેસેમિયાથી બચવું.
- દિલ્હી મેડિકલ એસોસિએશનના ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ અને બાળરોગ નિષ્ણાત ડૉ.અશ્વની ગોયલ કહે છે કે, એક વખત બાળકને થેલેસેમિયા થઈ જાય તો તેને સંપૂર્ણ રીતે દૂર કરવું મુશ્કેલ છે. ખૂબ જ ખર્ચાળ સારવાર હોવાથી તે સામાન્ય માણસની પહોંચની બહાર છે. થેલેસેમિયાથી બચવા માટે લગ્ન પહેલાં સ્ત્રી અને પુરુષ બંનેની તપાસ કરાવો. ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન પણ તેની તપાસ કરાવો. દર્દીનું હિમોગ્લોબિન 11-12 જાળવવાનો પ્રયાસ કરો. દવાઓ લો અને સમયસર સારવાર પૂરી કરો.
જે બાળકોને થેલેસેમિયાનું જોખમ વધારે છે: મહિલા અને વંધ્યત્વ નિષ્ણાંત ડૉ. ચંચલ શર્મા કહે છે કે જો સ્ત્રીઓ અને પુરુષો બંનેને હળવો થેલેસેમિયા હોય, તો તેમના બાળકોને વધુ ગંભીર થેલેસેમિયા થવાનું સંપૂર્ણ જોખમ હોય છે. જો સ્ત્રી અને પુરૂષમાંથી કોઈ એકને હળવો થેલેસેમિયા હોય તો બાળકમાં થેલેસેમિયાનું જોખમ રહેતું નથી.
થેલેસેમિયાથી પીડિત બાળકને શું આપવું: ડો.રોહિત કપૂરના મતે થેલેસેમિયાથી પીડિત બાળકોના આહારમાં ડેરી ઉત્પાદનો (દૂધ, દહીં, છાશ વગેરે), અનાજ, ફળો અને શાકભાજીનો સમાવેશ કરવો જોઈએ. ઉપરાંત, બાળકોને આયર્નથી ભરપૂર ખોરાકના વધુ પડતા વપરાશથી બચાવવું જોઈએ. લાલ માંસની જેમ કઠોળ, કિસમિસ, ખજૂર, ગોળ, બદામ અને લીલા શાકભાજીમાં વધુ આયર્ન હોય છે. તેમજ લોખંડના વાસણોમાં રસોઈ કરવાનું ટાળો. ભોજન સાથે ચા અથવા કોફી પીવી મદદરૂપ થઈ શકે છે, કારણ કે આ ટેનીન આયર્નનું શોષણ ઘટાડી શકે છે.
થેલેસેમિયા ધરાવતા બાળકોનું ભવિષ્ય: ડો.અશ્વની ગોયલ સમજાવે છે કે, થેલેસેમિયાથી પીડિત બાળકોની સારવારમાં વધુ લોહી અને દવાઓની જરૂર છે. તેથી જ દરેક વ્યક્તિ માટે સારવાર કરવી શક્ય નથી. તેથી જ બાળકો 12 થી 15 વર્ષની ઉંમર સુધીમાં મૃત્યુ પામે છે. યોગ્ય અને નિયમિત સારવારથી બાળક 25 વર્ષ કે તેથી વધુ જીવે તેવી શક્યતા છે. જેમ જેમ ઉંમર વધે છે તેમ લોહીની જરૂરિયાત પણ વધે છે. એટલા માટે સમયસર રોગની ઓળખ કરવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
આ પણ વાંચો:
