ન્યૂઝ ડેસ્ક: માનવ શરીર પર કૃત્રિમ સ્વીટનર્સની (Artificial Sweeteners) અસરોને લઈને વિશ્વભરમાં ઘણા અભ્યાસો કરવામાં આવ્યા છે, જેમાં તે જાણવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે કે, તે ફાયદાકારક છે કે નુકસાનકારક? (Advantages And Disadvantages Of Artificial Sweeteners) તે હાનિકારક હોવા છતાં, તે આપણા શરીર પર કેવા પ્રકારની આડઅસરો પેદા કરી શકે છે. તે લગભગ તમામ અભ્યાસોમાં પુષ્ટિ મળી છે કે તેનું વધુ પડતું સેવન શરીરને ઘણી રીતે નુકસાન પહોંચાડે છે.
કૃત્રિમ સ્વીટનર : કૃત્રિમ સ્વીટનરએ (Artificial Sweeteners) એક ઉત્પાદન છે જેનો ઉપયોગ ખોરાક અથવા પીણાંને મધુર બનાવવા માટે ખાંડના વિકલ્પ તરીકે થાય છે, પરંતુ તે કૃત્રિમ ઘટકોમાંથી બનાવવામાં આવે છે. લોકોમાં એક સામાન્ય માન્યતા છે કે, તેમાં કેલરી ઓછી અને ખાંડ ઓછી હોવાથી તે ખાંડ કરતાં વધુ સારી છે. આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે હાથ ધરાયેલા કેટલાક અભ્યાસો કહે છે કે કૃત્રિમ સ્વીટનરના વધુ પડતા વપરાશથી ઘણી શારીરિક અને ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યાઓનું જોખમ વધી શકે છે.
આ પણ વાંચો: વજન ઘટાડવો છે તો આ આહારનું કરો સેવન
અભ્યાસ શું છે? : યુનિવર્સિટી ઓફ મેનિટોબા (University Of Manitoba), કેનેડાના એક સંશોધનમાં, સંશોધકોએ કૃત્રિમ ગળપણની અસરોનું અન્વેષણ કરવા માટે અગાઉના 37 અભ્યાસોની પદ્ધતિસર સમીક્ષા કરી હતી. આ ઉપરાંત લગભગ 10 વર્ષના સમયગાળામાં આ સંશોધનમાં 4 લાખ લોકોને સામેલ કરવામાં આવ્યા હતા. કેનેડિયન મેડિકલ એસોસિએશન જર્નલમાં પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસના પરિણામો દર્શાવે છે કે, કૃત્રિમ અને બિન-પૌષ્ટિક ગળપણ માત્ર પાચન, આંતરડાના બેક્ટેરિયા અને ભૂખને જ નહીં, પણ શરીરના વજન અને હૃદયની સ્થિતિ પર પણ નકારાત્મક અસર કરે છે. આ અભ્યાસ દરમિયાન, સંશોધકોએ કૃત્રિમ ગળપણના લાંબા ગાળાના ઉપયોગ અને વજનમાં વધારો અને સ્થૂળતા, હાઈ બ્લડ પ્રેશર, ડાયાબિટીસ, હૃદય રોગ અને અન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓના સંબંધિત જોખમ વચ્ચે જોડાણ શોધી કાઢ્યું.
ચોક્કસ મીઠાઈઓનું વધુ સેવન કરવાથી કેન્સર થવાનું જોખમ વધે છે : એસ્ટન યુનિવર્સિટીના (Aston University) બાયોલોજી અને બાયોમેડિકલ સાયન્સ દ્વારા આ જ સંદર્ભમાં એક અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો, જેમાં જાણવા મળ્યું હતું કે, વધુ પડતું ગળપણ ખાવાથી સ્થૂળતા, ટાઇપ-2 ડાયાબિટીસ અને હૃદય રોગ જેવી ગંભીર પરિસ્થિતિઓનું જોખમ વધે છે. પીએલઓએસ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે, જે લોકો ચોક્કસ મીઠાઈઓનું વધુ પ્રમાણમાં સેવન કરે છે તેઓને અમુક પ્રકારના કેન્સર થવાનું જોખમ પણ વધી જાય છે.
આર્ટિફિશિયલ સ્વીટનરથી થતા નુકસાનનો ઉલ્લેખ : જર્મનીની ફ્રીબર્ગ યુનિવર્સિટીના એક રિસર્ચમાં આર્ટિફિશિયલ સ્વીટનરથી થતા નુકસાનનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો. હકીકતમાં, આ સંશોધન મુજબ, આરોગ્ય અને જીવનની ગુણવત્તા સુધારવા માટે, લોકોએ તેમના આહારમાંથી કુદરતી રીતે બનતી ખાંડ, મીઠું અથવા ચરબીનો ઉપયોગ દૂર કરીને અથવા ઘટાડીને કૃત્રિમ નોન-સુગર સ્વીટનર્સનો ઉપયોગ વધારવાનું શરૂ કર્યું હતું. તેમના સ્વાસ્થ્યને અસર કરે છે.
ગેરફાયદા શું છે? : દિલ્હી સ્થિત ડાયટ અને ન્યુટ્રિશનિસ્ટ ડૉ. દિવ્યા શર્મા કહે છે કે, આજકાલ ઘણા લોકો જેઓ તેમના સ્વાસ્થ્ય પ્રત્યે વધુ સભાન છે અથવા ડાયાબિટીસ જેવા રોગોથી પીડિત છે તેઓ ચાને મીઠી બનાવવા માટે આર્ટિફિશિયલ સ્વીટનર અથવા સુગર ફ્રી સ્વીટનર વગેરેનું સેવન કરે છે. આ ઉપરાંત, તેનો ઉપયોગ બજારમાં ઉપલબ્ધ ઘણા પ્રકારના ખાદ્યપદાર્થો અને પીણાઓમાં પણ થાય છે, પરંતુ કૃત્રિમ સ્વીટનરનું વધુ પડતું સેવન સ્વાસ્થ્ય માટે સલામત નથી. કારણ કે તેની ઉત્પાદન પ્રક્રિયામાં આવા ઘણા તત્વોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, જે જો વધારે લેવામાં આવે તો તે આપણા સ્વાસ્થ્યને વિવિધ રીતે નુકસાન પહોંચાડે છે. નોંધપાત્ર રીતે, ઘણા સંશોધનોમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે, લાંબા સમય સુધી અને વધુ માત્રામાં કૃત્રિમ સ્વીટનર્સનો ઉપયોગ મગજના ન્યુરોન્સને અસર કરે છે અને સેરેબેલમને નષ્ટ કરે છે, જેનાથી મેમરી લોસ જેવી ઘણી ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યાઓનું જોખમ વધે છે, તે થાય છે. હતાશા, માનસિક અસ્થિરતા અને હુમલા.
આરોગ્ય પર અસરો: ડૉ. દિવ્યા સમજાવે છે કે, કૃત્રિમ સ્વીટનર્સ સિન્થેટિક પદાર્થોનો ઉપયોગ કરીને બનાવવામાં આવે છે. એટલા માટે મોટા ભાગના ડોકટરો અને નિષ્ણાતો તેમને ન ખાવા અથવા તેને ઓછી માત્રામાં લેવાની ભલામણ કરે છે, પરંતુ જો તેનું સતત અને વધુ માત્રામાં સેવન કરવામાં આવે તો શરીર પર વિવિધ પ્રકારની આડઅસરો જોવા મળે છે. અમારા નિષ્ણાતો અને ઘણા અભ્યાસો અનુસાર કૃત્રિમ સ્વીટનર્સના ગેરફાયદા નીચે મુજબ છે.
- મેટાબોલિક સ્વાસ્થ્યને અસર કરે છે. ઘણી વખત ઓછી કેલરી હોવાને કારણે લોકો તેનું વધુ સેવન કરવાનું શરૂ કરી દે છે, આવી સ્થિતિમાં વજન ઘટાડવાને બદલે તેઓ તેને વધારવાનું કારણ પણ બની શકે છે.
- તેમના વધુ પડતા સેવનથી ઇન્સ્યુલિન હોર્મોન પ્રભાવિત થાય છે.
- વધુ પડતા સેવનથી ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યાઓ અને કિડનીના ક્રોનિક રોગોનું જોખમ પણ વધી શકે છે.
- બાળકોએ કૃત્રિમ સ્વીટનર્સ અને તેઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો ખોરાક ટાળવો જોઈએ. કારણ કે, તેનાથી બાળકોમાં આળસ, વ્યસન, યાદશક્તિમાં ઘટાડો, એકાગ્રતાનો અભાવ વગેરે થાય છે.
- સગર્ભા સ્ત્રીઓએ તેનું સેવન બિલકુલ ટાળવું જોઈએ, કારણ કે, તેનું સેવન માતા અને ગર્ભ બંનેના સ્વાસ્થ્યને અસર કરી શકે છે.
- તે તમારા દાંત માટે પણ અનિચ્છનીય માનવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચો: શું તમે પણ અલ્ટ્રા પ્રોસેસ્ડ ખોરાક લો છો તો ચેતી જજો, ડિમેન્શિયાનું જોખમ થવાની છે સંભાવના...
સાવધાનીની સલાહ: ડૉ. દિવ્યા સમજાવે છે કે, કૃત્રિમ સ્વીટનર્સના તમામ જોખમો અને અસરો તેમની ગુણવત્તા અને જથ્થા પર આધાર રાખે છે, તે કેટલી માત્રામાં પીવામાં આવે છે. આપણા માનવ શરીરની રચના એવી છે કે તે અકુદરતી અથવા કૃત્રિમ વસ્તુઓને સરળતાથી સ્વીકારતું નથી. આવી સ્થિતિમાં, શક્ય હોય ત્યાં સુધી, ખાસ કરીને ખોરાકમાં, માત્ર એવી વસ્તુઓનું સેવન કરવું જોઈએ જે કુદરત દ્વારા આપવામાં આવી હોય અથવા કુદરતી ઘટકોમાંથી બનેલી હોય. આ સિવાય જો કોઈ કારણસર મીઠાઈ ઓછી કરવાની કે છોડી દેવાની જરૂર હોય તો સૌથી પહેલા ડૉક્ટરની સલાહ લો કે શું તમે મીઠાઈના કોઈ કુદરતી કે કૃત્રિમ વિકલ્પનો ઉપયોગ કરી શકો છો? જો ડોકટરો કૃત્રિમ સ્વીટનર્સના ઉપયોગની મંજૂરી આપે છે, તો તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તંદુરસ્ત વપરાશ માટે તેની ગુણવત્તા અને જથ્થા વિશે વિગતવાર માહિતી મેળવ્યા પછી જ તેનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
