- ડોકટરો અને હોસ્પિટલો દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતા લોકપ્રિય તબીબી ચિહ્નો
- વિવિધ સંસ્કૃતિઓ અને સમયમાં પ્રચલિત પરંપરા અને માન્યતાને રજૂ કરે છે ચિહ્ન
- ETV Bharat Sukhibhav દ્વારા મેળવો જાણકારી
તબીબી ક્ષેત્રે પ્રાચીનકાળથી ચોક્કસ સંકેતો અને પ્રતીકોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે જે વિવિધ સંસ્કૃતિઓ અને સમયમાં પ્રચલિત પરંપરા અને માન્યતાને રજૂ કરે છે. રેડ ક્રોસ, આરએક્સ, કેડિયસ અને ડોકટરો અને હોસ્પિટલો દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતા અન્ય લોકપ્રિય ચિહ્નો અને પ્રતીકો વિશે જાણવા માટે ETV Bharat Sukhibhav એ આયુર્વેદિક ચિકિત્સાના ઇતિહાસમાં ડોક્ટરેટ ડો. પીવી રંગનાયકુલુ પાસેથી જાણકારી મેળવી.
લોકપ્રિય પ્રતીકો અને તેમનો ઇતિહાસ
ડો. પી.વી રંગનાયકુલુ સમજાવે છે કે તબીબી જગતમાં પ્રચલિત પ્રતીકો અને તેમની સાથે સંકળાયેલ ઇતિહાસ અને તેમને સંબંધિત સંદર્ભો નીચે મુજબ છે.
આર એક્સ (Rx) એસ્કલેપિયસ/કેડિયસ. આર એક્સ (Rx)
ડોક્ટર પાસેથી પ્રિસ્ક્રિપ્શન મેળવનાર દરેક વ્યક્તિએ કાગળ પર Rx નિશાની જોઈ હશે. આ rx નો અર્થ લેટિનમાં "રેસીપી" થાય છે. જેનો અર્થ થાય છે "ખાવું". Rx ના લોકપ્રિય સંદર્ભ મુજબ, હોરોસને હીલિંગનો દેવ માનવામાં આવતો હતો. હોરસને બાજનું માથું હોવાનું માનવામાં આવે છે. તે ઇસિરિસ અને આઇસિસનો પુત્ર હતો. તબીબીશાસ્ત્રના ઇતિહાસકારો માને છે કે હોરસની આંખને આરએક્સ સાથે સંકળાયેલી માનવામાં છે.
એસ્કલેપિયસ/કેડિયસ
વિશ્વની પ્રથમ નુસખો 21 મી સદી બીસીથી મેસોપોટેમીયન સંસ્કૃતિની માટીની ગોળી તરીકે સચવાયેલી હોવાનું માનવામાં આવે છે. દવાનો ઇતિહાસ બતાવે છે કે ઇજિપ્ત અને મેસોપોટેમીયાના તબીબી જાણકારો પછીથી પ્રથમ સહસ્ત્રાબ્દી AD માં ગ્રીકો-રોમન દવાને પ્રભાવિત કરી હતી. આમાંથી, ગ્રીક દવાને એસ્ક્લેપિયન સ્કૂલ ઓફ મેડિસિન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. ખરેખર એસ્ક્લેપિયસ એપોલોનો પુત્ર માનવામાં આવે છે, જે હીલિંગ, સત્ય અને ભવિષ્યવાણીના દેવ છે. તેમનું પ્રતીક એક કર્મચારી સાથે સાપ તરીકે દર્શાવવામાં આવ્યું હતું
કેડિયસના નામથી દુનિયાભરમાં ઓળખાતો આ લોગો ચિકિત્સાક્ષેત્રમાં વ્યાપકરુપે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. અમેરિકન મેડિસિન એસોસિએશને તેને 1910માં એસ્કેલેપિયસના કર્મચારીઓનો ઉપયોગ કરવો શરુ કર્યો હતો.
રેડક્રોસઆર એક્સ (Rx), એસ્કેલેપિયસ કેડિયસ રેડક્રોસ
ડૉ. પીવી રંગનાયકુલુ કહે છે કે "રેડ ક્રોસ લોગો" યુદ્ધ ક્ષેત્રોમાં તેની સેવાઓને કારણે લોકપ્રિય છે. વિશ્વભરમાં, રેડ ક્રોસનું પ્રતીક જરૂરિયાતમંદોને ન્યાયી અને બિનપક્ષપાતી સેવાનું પ્રતીક રહ્યું છે. આ નિશાનીનો કોઈ પણ સંજોગોમાં કોઈ પણ પ્રકારના નફાના હેતુ માટે ઉપયોગ કરી શકાતો નથી. આ નિશાનીનો ઉપયોગ ફક્ત તે લોકો જ કરી શકે છે જેઓ તેના માટે સત્તાવાર રીતે પસંદ કરવામાં આવ્યા છે જેમ કે આર્મી ડોક્ટર, આંતરરાષ્ટ્રીય રેડ ક્રોસ અને રેડ ક્રેસન્ટ મૂવમેન્ટ.
પ્રચલિત ચિકિત્સા પ્રતીક ગિગના વેસલ
ગીગી- પૌરાણિક કથાઓમાં દેવી એસ્ક્લેપિયસનું પ્રતિનિધિત્વ એક કટોરાના રુપમાં કરવામાં આવે છે. જેની આસપાસ સાપ વીંટળાયેલો છે. આ ચિહ્નને દુનિયામાં ફાર્મસીના મેડિકલ ચિહ્ન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
લાલ ત્રિકોણ
વર્તમાન સમયમાં લાલ ત્રિકોણને ગર્ભ નિરોધ તથા પરિવાર નિયોજન સ્વાસ્થ્ય સેવાના પ્રતીક ચિહ્ન તરીકે માનવામાં આવે છે. આ ભારત, તે ઘાના, ગાંબિયા, ઝિમ્બાબ્વે, ઇજિપ્ત અને થાઇલેન્ડ જેવા વિકાસશીલ દેશોમાં ખાસ કરીને પ્રચલિત છે. જેે ક્લિનિક, વાણિજ્ય અને સરકારી સંદેશાઓમાં પણ જોવા મળે છે જે પ્રજનન સેવાઓને પ્રોત્સાહન આપે છે.
આ પણ વાંચોઃ સીડીઓ ચડીને સ્વાસ્થ્ય સુધારો, બસ થોડુંક ધ્યાન રાખજો
આ પણ વાંચોઃ ભારતમાં Heart Transplantation ખૂબ ઓછાં થાય છે: નેશનલ હાર્ટ ટ્રાન્સપ્લાન્ટ ડે 2021
