ETV Bharat / science-and-technology

Climate 'spiral' : જળવાયું સર્પીલથી ભૂમિ કાર્બન ભંડારને મોટો ખતરો: અભ્યાસ

એક અભ્યાસ મુજબ, માનવીઓ દ્વારા સર્જાતી વધતી જતી 'અસ્થિર' પરિસ્થિતિઓને કારણે વિશ્વના જંગલો કાર્બનને શોષવાની ક્ષમતા ગુમાવી રહ્યાં છે. આનાથી કાર્બનને શોષવા માટે જમીનની એકંદર સંગ્રહ ક્ષમતામાં ઘટાડો થાય છે અને આ વધઘટનું પ્રમાણ અસ્થિરતાનું મોટું જોખમ ઊભું કરે છે.

author img

By

Published : Feb 24, 2023, 1:19 PM IST

Climate 'spiral'
Climate 'spiral'

લંડન [UK]: એક સીમાચિહ્નરૂપ અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, વિશ્વના જંગલો મનુષ્યો દ્વારા વધતી જતી 'અસ્થિર' પરિસ્થિતિઓને કારણે કાર્બન શોષવાની ક્ષમતા ગુમાવી રહ્યાં છે. વૃક્ષો, માટી અને છોડ દ્વારા પૂરા પાડવામાં આવેલ 'લેન્ડ કાર્બન સિંક' દ્વારા ઓછા કાર્બન સતત શોષાય છે તે સાથે, છોડ અને જમીનમાં કાર્બનનો સંગ્રહ કરતા જંગલો અને અન્ય રહેઠાણોમાં નાટકીય ફેરફારો, પૃથ્વીના કેટલાક પ્રદેશોમાં વધુ સંભવિત બની રહ્યા છે, વૈજ્ઞાનિકો લખે છે.

લાંબા ગાળે મોટું નુકશાન: ઘણા સંવેદનશીલ લેન્ડસ્કેપ્સ પર વધતા તાપમાન, વનનાબૂદી અને ખેતીની ટૂંકા ગાળાની અસરોનો અર્થ એ છે કે, જમીન પરના કાર્બન સ્ટોર્સ લાંબા ગાળે પુનઃપ્રાપ્ત થવાની શક્યતા ઓછી છે, વૈજ્ઞાનિકો કહે છે. આનાથી કાર્બનને શોષવા માટે જમીનની એકંદર સંગ્રહ ક્ષમતામાં ઘટાડો થાય છે અને વાતાવરણમાં ગ્રીનહાઉસ વાયુઓના સ્તરને કાબૂમાં લેવા અથવા તેને ઘટાડવાના વૈશ્વિક પ્રયાસોને નબળા પાડે છે.

આ પણ વાંચો: Whatsapp New Features : WhatsApp iOS યુઝર્સ માટે મેસેજ એડિટ કરવાના ફીચર પર કામ કરી રહ્યું છે

અસ્થિર કાર્બન સંગ્રહ: સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું કે 1981-2018 સુધીમાં, વિશ્વભરમાં ઇકોસિસ્ટમ્સ વિવિધ તબક્કાઓમાંથી પસાર થઈ, જેમાં ઉચ્ચ ઉત્પાદકતા, જ્યારે છોડ વધુ કાર્બન લેવા સક્ષમ હતા, જ્યારે છોડ કાર્બન શોષવામાં ઓછા સક્ષમ હતા ત્યારે ઓછી ઉત્પાદકતા સુધી. આ વધઘટનું પ્રમાણ અસ્થિરતાનું મોટું જોખમ ઊભું કરે છે, જે એકાએક લેન્ડસ્કેપ ફેરફારોનું જોખમ વધારે છે કારણ કે ઇકોસિસ્ટમ અન્ય પરિબળોની વચ્ચે આબોહવા પરિવર્તન, વનનાબૂદી અને જૈવવિવિધતામાં થતા ફેરફારોને અનુકૂળ થઈ શકતી નથી.

આ પણ વાંચો:'forever chemicals': વિશ્વભરમાં વન્યજીવનની સેંકડો પ્રજાતિઓ 'કાયમ રસાયણો'થી દૂષિત: અભ્યાસ

વૈશ્વિક ભિન્નતા: જ્યારે કેટલાક પ્રદેશો તેમના લેન્ડસ્કેપ્સમાં અચાનક ફેરફારોનું જોખમ ધરાવે છે, ત્યારે વિશ્વના એવા ભાગો છે જ્યાં કાર્બન શોષણનું સ્તર સુસંગત છે અને કાર્બનની વધઘટના પરિણામે ઇકોસિસ્ટમ પતન થવાની શક્યતા ઓછી છે. આમાં એમેઝોનના ઉષ્ણકટિબંધીય જંગલો અને મધ્ય અને ઉત્તર યુરોપના ભાગોનો સમાવેશ થાય છે, જ્યાં કાર્બન શોષણ ક્ષમતા વધી છે. જો કે, સંશોધકો ચેતવણી આપે છે કે એમેઝોન જેવા પ્રદેશો અન્ય આબોહવા જોખમોનો સામનો કરે છે.

લંડન [UK]: એક સીમાચિહ્નરૂપ અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, વિશ્વના જંગલો મનુષ્યો દ્વારા વધતી જતી 'અસ્થિર' પરિસ્થિતિઓને કારણે કાર્બન શોષવાની ક્ષમતા ગુમાવી રહ્યાં છે. વૃક્ષો, માટી અને છોડ દ્વારા પૂરા પાડવામાં આવેલ 'લેન્ડ કાર્બન સિંક' દ્વારા ઓછા કાર્બન સતત શોષાય છે તે સાથે, છોડ અને જમીનમાં કાર્બનનો સંગ્રહ કરતા જંગલો અને અન્ય રહેઠાણોમાં નાટકીય ફેરફારો, પૃથ્વીના કેટલાક પ્રદેશોમાં વધુ સંભવિત બની રહ્યા છે, વૈજ્ઞાનિકો લખે છે.

લાંબા ગાળે મોટું નુકશાન: ઘણા સંવેદનશીલ લેન્ડસ્કેપ્સ પર વધતા તાપમાન, વનનાબૂદી અને ખેતીની ટૂંકા ગાળાની અસરોનો અર્થ એ છે કે, જમીન પરના કાર્બન સ્ટોર્સ લાંબા ગાળે પુનઃપ્રાપ્ત થવાની શક્યતા ઓછી છે, વૈજ્ઞાનિકો કહે છે. આનાથી કાર્બનને શોષવા માટે જમીનની એકંદર સંગ્રહ ક્ષમતામાં ઘટાડો થાય છે અને વાતાવરણમાં ગ્રીનહાઉસ વાયુઓના સ્તરને કાબૂમાં લેવા અથવા તેને ઘટાડવાના વૈશ્વિક પ્રયાસોને નબળા પાડે છે.

આ પણ વાંચો: Whatsapp New Features : WhatsApp iOS યુઝર્સ માટે મેસેજ એડિટ કરવાના ફીચર પર કામ કરી રહ્યું છે

અસ્થિર કાર્બન સંગ્રહ: સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું કે 1981-2018 સુધીમાં, વિશ્વભરમાં ઇકોસિસ્ટમ્સ વિવિધ તબક્કાઓમાંથી પસાર થઈ, જેમાં ઉચ્ચ ઉત્પાદકતા, જ્યારે છોડ વધુ કાર્બન લેવા સક્ષમ હતા, જ્યારે છોડ કાર્બન શોષવામાં ઓછા સક્ષમ હતા ત્યારે ઓછી ઉત્પાદકતા સુધી. આ વધઘટનું પ્રમાણ અસ્થિરતાનું મોટું જોખમ ઊભું કરે છે, જે એકાએક લેન્ડસ્કેપ ફેરફારોનું જોખમ વધારે છે કારણ કે ઇકોસિસ્ટમ અન્ય પરિબળોની વચ્ચે આબોહવા પરિવર્તન, વનનાબૂદી અને જૈવવિવિધતામાં થતા ફેરફારોને અનુકૂળ થઈ શકતી નથી.

આ પણ વાંચો:'forever chemicals': વિશ્વભરમાં વન્યજીવનની સેંકડો પ્રજાતિઓ 'કાયમ રસાયણો'થી દૂષિત: અભ્યાસ

વૈશ્વિક ભિન્નતા: જ્યારે કેટલાક પ્રદેશો તેમના લેન્ડસ્કેપ્સમાં અચાનક ફેરફારોનું જોખમ ધરાવે છે, ત્યારે વિશ્વના એવા ભાગો છે જ્યાં કાર્બન શોષણનું સ્તર સુસંગત છે અને કાર્બનની વધઘટના પરિણામે ઇકોસિસ્ટમ પતન થવાની શક્યતા ઓછી છે. આમાં એમેઝોનના ઉષ્ણકટિબંધીય જંગલો અને મધ્ય અને ઉત્તર યુરોપના ભાગોનો સમાવેશ થાય છે, જ્યાં કાર્બન શોષણ ક્ષમતા વધી છે. જો કે, સંશોધકો ચેતવણી આપે છે કે એમેઝોન જેવા પ્રદેશો અન્ય આબોહવા જોખમોનો સામનો કરે છે.

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.