હૈદરાબાદ: ભારતનું કૉવિડ-૧૯ના કેસોનો રોજનો રેકૉર્ડ તોડવાનું ચાલુ છે. દેશભરમાં કેસોનો વિસ્ફોટ થયો છે. બુધવારે (21 એપ્રિલે), ભારતમાં કૉવિડ-19ના નવા 2,95,041 કેસો નોંધાયા છે. આ આજની તારીખ સુધીમાં સૌથી વધુ છે. નવા ઉમેરા સાથે, દેશમાં કેસોની કુલ સંખ્યા 21,57,538 સક્રિય કેસો સાથે વધીને 1,56,16,130 થઈ છે. દેશભરમાં ચેપ અને મૃત્યુમાં વધારાના સંદર્ભમાં ઇટીવી ભારતે વાઇરૉલૉજિસ્ટ ગગનદીપ કાંગ સાથે વાતચીત કરી.
ઇટીવી ભારત: પહેલા મોજાની સરખામણીએ બીજા મોજામાં કેસોની સંખ્યા ત્વરિત રીતે વધી છે. ભારત આ મોજાને કેવી રીતે અટકાવી શકે? બીજું મોજું કેટલું ગંભીર છે? કૉવિડ મોજું પાછું ફર્યું તે પાછળનું કારણ તમારા મતે શું છે? કેટલાક કહે છે કે દિવસના ચાર લાખ સુધી સંખ્યા પહોંચી શકે છે, તમારો મત શું છે?
ગગનદીપ કાંગ: બીજા રાષ્ટ્રીય મોજામાં, કેસોની સંખ્યા પહેલી વાર કરતાં ખૂબ જ ઝડપથી વધી છે. આનું કારણ છે, પહેલા મોજાથી વિરુદ્ધ, આપણે કૉવિડ વિરુદ્ધ યોગ્ય વર્તનને અનુસરી રહ્યા નહોતા અને સંભવત: એટલા માટે પણ કારણકે વાઇરસના વિવિધ પ્રકારો આપણે અગાઉ જોયા તે કરતાં વધુ ચેપી છે. આપણે દરેકને તરત જ રસીકૃત કરી ન શકીએ, આ મોજાને માત્ર એ સુનિશ્ચિત કરીને જ અટકાવી શકાય છે કે લોકો યોગ્ય સાવચેતી વગર એકબીજાના સંપર્કમાં ન આવે. આનો અર્થ થાય છે કે સારી ગુણવત્તાનાં માસ્ક પહેરવા, એકબીજાથી અંતર જાળવવું અને જ્યારે ઘરની અંદર હોય ત્યારે સારા હવા-ઉજાસને સુનિશ્ચિત કરવાં. આ બીજું મોજું ઘણું ગંભીર છે કારણકે ખૂબ મોટી સંખ્યામાં ચેપનો અર્થ થાય છે કે જો ચેપગ્રસ્ત લોકો, જેઓ ખૂબ જ બીમાર છે, તેમની નાની ટકાવારી હોય તો પણ કુલ સંખ્યા મોટી હશે અને તે આરોગ્ય કાળજી પ્રણાલિને તોડી-ફોડી શકે છે. એવો પૂરો સંભવ છે કે જો આપણે કંઈ નહીં કરીએ તો કેસોની સંખ્યા વધવાનું ચાલુ રહેશે, પરંતુ સદ્ભાગ્યે રાજ્યોએ હવે નિયંત્રણો લાદવાનું શરૂ કર્યું છે, આથી મને આશા છે કે આપણો ચાર લાખ અથવા તેથી વધુનો નિરાશાજનક અંદાજ અટકાવી શકાશે.
ઇટીવી ભારત: આપણને આપણી રસી ઉત્પાદન ક્ષમતાઓ પર ખૂબ જ ગર્વ હતો, પરંતુ આપણને તેની તો ભારે તંગી અનુભવાઈ રહી છે. આ પરિસ્થિતિ કેમ બની?
ગગનદીપ કાંગ: તેનાં મુખ્ય ત્રણ કારણો છે. પહેલું, જ્યારે ભારતની રસી ઉત્પાદન ક્ષમતા મોટી છે, પરંતુ રસી બનાવવાની સામગ્રી ભારતમાં પ્રાપ્ય નથી. આપણે વૈશ્વિક પૂરવઠા શ્રૃંખલા સાથે સ્પર્ધા કરવાની છે અને વિશ્વમાં રસીનો દરેક ઉત્પાદક જે પ્રાપ્ય છે તે ખરીદવા પ્રયાસ કરી રહ્યો છે. બીજું, આપણા રસી ઉત્પાદકોએ ખૂબ જ આશાવાદી અંદાજ દર્શાવ્યો કે તેઓ તેમનું ઉત્પાદન કેટલું ઝડપથી વધારવા સમર્થ છે. અનેકવિધ કારણોના લીધે, આ થયું નહીં અને તેના કારણે તંગી સર્જાઈ છે. ત્રીજું, રસી ઉત્પાદકો માટે, તેઓ જાણતા હતા કે તેમની પાસે સુનિશ્ચિત બજાર છે અને દેશમાં તેમણે કેટલી રસી પૂરી પાડવાની છે અને તેમના આયોજન માટે તેમણે કેટલી નિકાસ કરવાની આવશ્યકતા છે (અને તેના માટે એ સુનિશ્ચિત કરવાની આવશ્યકતા રહે છે કે કંપનીઓ પાસે કામ કરવા નાણાંનો પૂરતો રોકડ પ્રવાહ હોય.) જો કોઈ કળી શકાય તેમ ન હોય અને સરકાર ખૂબ જ નીચા ભાવે, ટૂંકી સમયમર્યાદામાં રસીનો આદેશ આપે તો ઉદ્યોગ માટે તેને અનુરૂપ કામ કરવું ખૂબ જ મુશ્કેલ બને છે.
ઇટીવી ભારત: વાઇરૉલૉજીમાં એક વર્ષના સઘન સંશોધન પછી, શું આપણે વાઇરસનું ભાવિ વર્તન કેવું હશે તે ભાખવાની સ્થિતિમાં છીએ? શું તે વધુ કડક થશે?
ગગનદીપ કાંગ: આ ગત વર્ષમાં, આપણે આ વાઇરસના વર્તન વિશે ઘણી માત્રામાં જાણ્યું અને હવે શું થશે તે ભાખવાની તાર્કિક ક્ષમતા મેળવી. તમામ વાઇરસો સાથે થાય છે તેમ, આ વાઇરસ વધુ સરળતાથી ફેલાવવામાં સમર્થ રહેશે અને તેથી તે ગુણન થતો રહેશે. તેનો અર્થ છે કે તે વધુ ચેપી બનવાનો પ્રયાસ કરશે અને જો રસીનો વ્યાપક રીતે ઉપયોગ થશે તો તે યજમાનના રોગપ્રતિકાર પ્રતિભાવમાંથી છટકવા પ્રયાસ કરશે. સદ્ભાગ્યે, ચેપ માટે વાઇરસના સ્પાઇક પ્રૉટીન આવશ્યક છે અને સ્પાઇક પ્રૉટીન કેટલા બદલાઈ શકે છે તેની એક મર્યાદા છે. એવું સંભવ છે કે તમામ પ્રકાર કે જે આપણે આ વાઇરસના જોવાની સંભાવના છે, તે આવતાં બે વર્ષમાં દેખાઈ જશે. યાદેચ્છિક ફેરફાર (મ્યુટેશન)થી તીવ્ર રોગની ક્ષમતાવાળા વાઇરસના કેટલાક પ્રકાર બની શકે છે. આ ફેરફારો સારી રીતે ફેલાઇ શકે તેવા વાઇરસમાં હોવા આવશ્યક છે અને વારઇસ તેના યજમાનોને મારી નાખે છે, તેથી તે સરળતાથી ગુણન થઈ શકશે નહીં. મને નથી લાગતું કે ભવિષ્યમાં ગંભીર રોગ વધુ ને વધુ સામાન્ય બનશે.
ઇટીવી ભારત: આ બીજા મોજામાં દેશવ્યાપી ઘર-વાસ (લૉકડાઉન) લાદવાનાં પરિણામો તમે કેવી રીતે મૂલવો છો? શું આર્થિક અને રાજકીય કારણોને વૈજ્ઞાનિક નિર્ણયોને પ્રભાવિત કરવા દેવાય? શું તમે માનો છો કે સરકારો વાઇરસનું નિયંત્રણ કરવા યોગ્ય રીતે મુદ્દાઓનો હલ કાઢી રહી છે?
ગગનદીપ કાંગ: હું માનું છું કે આપણે હસ્તક્ષેપ માટે ઘર-વાસ (લૉકડાઉન)થી આગળ જવાની આવશ્યકતા છે. રાજ્યમાં વાઇરસ ફેલાઈ શકે તેવી સૌથી વધુ સંભાવનાવાળી પ્રવૃત્તિ કઈ છે? શું આપણે શ્રેણીબદ્ધ કરી શકીએ છીએ? શું તે બજારો છે કે કૉલેજો છે કે પછી શાળાઓ છે કે પછી સિનેમા થિયેટરો છે કે પછી તહેવારો છે કે પછી ચૂંટણી સભાઓ? કઈ વાઇરસનો ફેલાવો કરે તેવી સૌથી વધુ સંભાવના છે? આપણે હસ્તક્ષેપ માટે તેને લક્ષ્ય બનાવવી જોઈએ. સરકારને પુરાવા દ્વારા માહિતી આપવાની આવશ્યકતા છે. ઘર-વાસ (લૉકડાઉન) એ સીધું સાદું સાધન છે અને આપણે બધી સામાજિક અને આર્થિક પ્રવૃત્તિઓ બંધ કર્યા વગર વધુ સારું કરી શકીએ તેમ છીએ.
ઇટીવી ભારત: ભારતાં વાઇરસના વિવિધ પ્રકારો પર કંઈક પ્રકાશ ફેંકો. નવી વિવિધતાની તીવ્રતા કેટલી છે?
ગગનદીપ કાંગ: ભારતમાં વાઇરસની વિવિધ જાતોનો અપૂરતો અભ્યાસ થયો છે પરંતુ એવું લાગે છે કે વધુ ચેપ લગાડવાની શક્યતા છે. આ વધુ ગંભીર ચેપ છે કે કેમ તે જોવાનું રહેશે. એ સ્પષ્ટ છે કે વાઇરસના વર્તનને સમજવા માટે આપણે ચેપી રોગના શાસ્ત્રને પ્રયોગશાળાના અભ્યાસ સાથે વધુ જોડવાની આવશ્યકતા છે અને આપણે ક્રમને વિસ્તારવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છીએ, પણ આપણે પદ્ધતિ જે આપણને ચેપ લગાડવાની અને રસીના પ્રતિભાવમાંથી છટકવાની તેની ક્ષમતા સમજવા દે, તેની સ્થાપના કરવામાં ધીમા છીએ.
ઇટીવી ભારત: આ પરિસ્થિતિમાં રાજ્ય સરકારોએ શું કરવું જોઈએ? લોકોની અને તેમના નેતાઓની અત્યારે શું જવાબદારીઓ છે? વાઇરસના ફેલાવાને નિયંત્રણમાં લેવા માટે મહત્ત્વનાં કયાં પગલાં અને રણનીતિઓ છે?
ગગનદીપ કાંગ: રાજ્ય સરકારોએ આવશ્યક કાર્યો અને આવશ્યક આર્થિક પ્રવૃત્તિઓ લોકોના આરોગ્ય સાથે સમાધાન કર્યા વગર ચાલુ રહે તે વિચારવાની આવશ્યકતા છે. મનોરંજન, રાજકીય સભાઓ અને સાંપ્રદાયિક કાર્યક્રમો જેવી કેટલીક પ્રવૃત્તિઓ બાબતે આપણે તાજેતરના ભૂતકાળમાં જોયું છે કે તેમાં ટોળાંઓ આકર્ષાય છે અને ફેલાવા માટે ટોળાં આવશ્યક છે. રાજ્ય સરકારોએ વિચારવાની આવશ્યકતા છે કે આવી પ્રવૃત્તિઓનું જોખમ, તેનાં પરિણામો જોતાં, લેવું યોગ્ય છે કે કેમ.
ઇટીવી ભારત: આપણું રસીકરણ હજુ ૧૦ ટકાની નીચે છે. રસીકરણ વધારવા માટે શું કરી શકાય?
ગગનદીપ કાંગ: આપણે રસીના મૂલ્યના સંદર્ભમાં અને રસીથી કેટલો ફેર પડી શકે છે, તેનો વધુ સારો પ્રચાર કરવાની આવશ્યકતા છે. આપણે ઇઝરાયેલનું ઉદાહરણ જોવાની આવશ્યકતા છે કે એક વાર વસતિના નોંધપાત્ર પ્રમાણને રસી આપી દેવામાં આવે તો આપણા પર અત્યારે જે નિયંત્રણો લદાયેલાં છે તેમાંથી ઘણામાંથી આપણે છૂટકારો મેળવી શકીએ તેમ છીએ.
ઇટીવી ભારત: ચેપના ફેલાવાનું નિયંત્રણ કરવામાં રસી કેટલી અસરકારક રહેશે?
ગગનદીપ કાંગ: આ ક્ષણે, રસીકરણની રણનીતિ ચેપના ફેલાવાનું નિયંત્રણ કરવા પર કેન્દ્રિત નથી પરંતુ તીવ્ર રોગ અને સૌથી વધુ જોખમી વસતિમાં મૃત્યુ દરનું નિયંત્રણ કરવામાં છે. એક વાર આપણા દેશમાં આપણે ૩૦ ટકા લોકોને રસી આપવામાં સક્ષમ બનીશુંતે પછી આપણે ચેપના ફેલાવા પર તેની અસર જોવાનું શરૂ કરી શકીશું. તેનો આધાર સંરક્ષણ કેટલું ટકે છે અને કેટલી ઝડપથી આપણે આપણી વસતિને રસીકૃત કરી શકીએ છીએ તેના પર છે. હજુ ઘણું બધું શીખવાનું છે.
ઇટીવી ભારત: આ મોજું કેટલો સમય ટકશે?
ગગનદીપ કાંગ: શરૂથી લઈ ઘટાડા સુધીના માર્ગની એકંદર ઢબ ત્રણ અને ચાર મહિનાની વચ્ચે છે. આપણે બીજા મહિનાના અંત પર છીએ જ, આથી આપણે શિખર અને ઘટાડા માટે વધુ લાંબો સમય રાહ નહીં જોવી પડે, ખાસ કરીને જો આપણે ફેલાવો કરતી પ્રવૃત્તિઓ ટાળીશું, જે આપણે ટાળવાનું શરૂ કરી દીધું છે.
