હૈદરાબાદ : ઠંડીની મોસમમાં પગના અંગૂઠામાં સોજાની સમસ્યા ઘણા લોકોને પરેશાન કરે છે. જો કે સામાન્ય સંજોગોમાં તેને ગંભીર બીમારી કે સમસ્યા માનવામાં આવતી નથી, પરંતુ પગના અંગૂઠામાં સોજો, બળતરા, દુખાવો અથવા ક્યારેક ઘા થવાને કારણે લોકોની સમસ્યાઓમાં ઘણો વધારો થઈ શકે છે. ઉત્તરાખંડના દેહરાદૂન શહેરના ચિકિત્સક ડૉ. રિતેશ ચૌધરી કહે છે કે આ સમસ્યા દેશના એવા વિસ્તારોમાં વધુ જોવા મળે છે જ્યાં શિયાળાની ઋતુમાં ખૂબ ઠંડી હોય છે.
કારણ અને અસર શું છે : ડોકટર જણાવે છે કે કેટલીકવાર કેટલીક શારીરિક સમસ્યાઓ, સ્થિતિ અથવા રોગોને કારણે પણ પગના અંગૂઠામાં સોજો, ખંજવાળ અથવા દુખાવો થઈ શકે છે. પરંતુ શિયાળામાં, આ સમસ્યા સામાન્ય રીતે અતિશય ઠંડી અને રક્ત પ્રવાહ પર અસરને કારણે નસોના સંકોચનને આભારી હોઈ શકે છે. કેટલીકવાર શરીરમાં વિટામિન B12, વિટામિન B6 અને વિટામિન B9 અથવા ફોલિક એસિડ જેવા કેટલાક પોષક તત્વોની ઉણપને કારણે, પગમાં બળતરા અને સ્નાયુઓમાં દુખાવો જેવી સમસ્યાઓ થવા લાગે છે. ડાયાબિટીસ, થાઇરોઇડ અથવા હાઇપોથાઇરોડિઝમને કારણે પગમાં બળતરા અથવા અંગૂઠામાં સોજો જેવી સમસ્યાઓ પણ ઉશ્કેરવામાં આવી શકે છે. આ ઉપરાંત, આ સમસ્યા કેટલાક રોગો અને સંધિવા, લાઇમ રોગ, સ્ક્લેરોડર્મા અને સિફિલિસ જેવા ચેપમાં પણ જોવા મળે છે.
આ સમસ્યા સામાન્ય રીતે શિયાળામાં ત્યારે થાય છે જ્યારે અતિશય ઠંડીને કારણે પગમાં રક્ત પરિભ્રમણ પ્રભાવિત થાય છે અથવા શરીરની નસ અને રક્તવાહિનીઓ સંકોચાઈ જાય છે. આવી સ્થિતિમાં, સામાન્ય રીતે આંગળીઓમાં સોજો આવી શકે છે. જ્યારે તે ખૂબ વધી જાય છે, ત્યારે પગમાં ખંજવાળ, દુખાવો અને આંગળીઓ લાલ થવા જેવી સમસ્યાઓ થવા લાગે છે. જો કે, જો સમયસર આ સમસ્યાને કાબૂમાં લેવાના પ્રયત્નો કરવામાં ન આવે તો, સોજો, દુખાવો અને ખંજવાળ વધી શકે છે. સામાન્ય રીતે, આ સ્થિતિમાં આંગળીઓની ત્વચાનો રંગ લાલ થઈ જાય છે, પરંતુ કેટલીકવાર આંગળીઓનો રંગ ઘાટો પણ થઈ શકે છે. અમુક સમયે વધુ પડતી ખંજવાળ, આંગળીઓમાં વધુ પડતો ખંજવાળ અથવા ક્યારેક વધુ પડતા સોજાને કારણે આંગળીઓમાં ઘા થઈ શકે છે. ક્યારેક શિયાળાની એલર્જી અથવા લાંબા સમય સુધી સતત ઊની મોજાં પહેરવાથી અને પગની ત્વચા પર ઊનની એલર્જીની અસરને કારણે પણ આ સમસ્યા થઈ શકે છે. સામાન્ય રીતે કેટલીક બાબતોનું ધ્યાન રાખવાથી આ સ્થિતિમાં ઘણી રાહત મળી શકે છે. જેમાંથી કેટલાક નીચે મુજબ છે. - ડૉક્ટર રિતેશ ચૌધરી
- સાવચેતીનાં પગલાં
- ગરમ પાણીમાં પગ રાખીને બેસવાથી અથવા કોમ્પ્રેસ લગાવવાથી આંગળીઓમાં સોજો, દુખાવો અને ખંજવાળથી રાહત મળે છે.
- હૂંફાળા તેલ અથવા કોઈપણ ક્રીમથી પગની માલિશ કરવાથી રક્ત પરિભ્રમણ સુધરે છે જેનાથી સોજો ઓછો થાય છે.
- પગને સૂર્યપ્રકાશ અને હવા બંને મળી રહે તે માટે મોજાં વગર થોડો સમય સારા સૂર્યપ્રકાશમાં બેસવું આ સ્થિતિમાં ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.
- જે લોકોને ઊનથી એલર્જી હોય તેમણે મોજાં અથવા અન્ય કોઈપણ માધ્યમથી ઊન સાથે ત્વચાનો સીધો સંપર્ક ટાળવો જોઈએ.
- તમારા આહારમાં એવા ખોરાકનો સમાવેશ કરો જેમાં વિટામિન અને ફોલિક એસિડ સહિત તમામ જરૂરી પોષક તત્વો હોય.
- જો હવામાન ઠંડુ હોય અને તરસ ઓછી લાગે તો પણ શરીર માટે જરૂરી માત્રામાં પાણી નિયમિતપણે પીવું ખૂબ જ જરૂરી છે. જો શરીર જરૂરી માત્રામાં હાઇડ્રેટેડ હોય તો અનેક પ્રકારની સમસ્યાઓ અને બીમારીઓથી બચી શકાય છે, પરંતુ શરીરમાં લોહીનો પ્રવાહ પણ સારો રહે છે. જેના કારણે પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ રીતે આ સમસ્યામાં પણ રાહત મળે છે.
હમેશા સચેત રહેવું જોઇએ : ડોક્ટર રિતેશ ચૌધરીનું કહેવું છે કે જો તમામ સાવચેતી રાખવા છતાં પણ સમસ્યામાં રાહત ન મળી રહી હોય તો ડોક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી બની જાય છે. કારણ કે ક્યારેક સમસ્યાની ગંભીરતા અન્ય ઘણી સમસ્યાઓનું કારણ પણ બની શકે છે. ખાસ કરીને જો આંગળીઓ પર ઘા હોય તો ડોક્ટરની સલાહ પર દવા લગાવવી ખૂબ જ જરૂરી બની જાય છે. નહિંતર, આના કારણે, લોકોને પગરખાં અને મોજાં પહેરવામાં મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડી શકે છે. આ સિવાય જે લોકોને હંમેશા આ પ્રકારની સમસ્યા રહેતી હોય તેમણે શરદી શરૂ થતા પહેલા જ ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરવો જોઈએ અને જરૂરી સાવચેતી કે દવાઓ લેવી જોઈએ.
