નવી દિલ્હી: 2023માં ભારત તેનો 74મો ગણતંત્ર દિવસ ઉજવી રહ્યું છે. આ પ્રસંગે 26 જાન્યુઆરીએ રાષ્ટ્રપતિ ભવન પાસેના કર્તવ્ય પથ (રાજપથ) પર યોજાનારી વાર્ષિક પરેડ આકર્ષણનું મુખ્ય કેન્દ્ર બનશે. ભારતનું બંધારણ 26 જાન્યુઆરી 1950 ના રોજ અમલમાં આવ્યું. આ અવસર પર દર વર્ષે ગણતંત્ર દિવસની ઉજવણીનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ પ્રસંગે યોજાયેલા સમારોહ દરમિયાન રાષ્ટ્રપતિના હસ્તે એવોર્ડ આપવામાં આવે છે. જેમાં નાગરિક સન્માન, લશ્કરી સન્માન, પોલીસ દળો માટે સન્માન અને બાળ પુરસ્કારોનો સમાવેશ થાય છે.
દેશનું સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન: ભારત રત્નનું સ્થાન નાગરિક સન્માનમાં ટોચ પર આવે છે. તે પછી પદ્મ એવોર્ડનું સ્થાન આવે છે. ભારત રત્ન દેશનું સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન છે. આ સન્માન દેશની સેવા માટે આપવામાં આવે છે. આ સેવાઓમાં કળા, સાહિત્ય, વિજ્ઞાન, જાહેર સેવા અને રમતગમતનો સમાવેશ થાય છે. 2 જાન્યુઆરી, 1954ના રોજ પ્રથમ વખત આ એવોર્ડની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. જો કે, આ સન્માનીયનો ઉપયોગ નામ સાથે શીર્ષક તરીકે કરી શકાતો નથી. શરૂઆતમાં, આ સન્માન મરણોત્તર આપવાની કોઈ જોગવાઈ નહોતી, આ જોગવાઈ 1966 માં ઉમેરવામાં આવી હતી. આ એવોર્ડ દર વર્ષે જાહેર કરવામાં આવતો નથી.
પદ્મ પુરસ્કાર ભારત રત્ન પછી દેશનો સર્વોચ્ચ નાગરિક પુરસ્કાર છે. આ પુરસ્કારો ત્રણ કેટેગરીમાં સામેલ છે. પદ્મ વિભૂષણ, ત્યારબાદ પદ્મ ભૂષણ અને પદ્મ શ્રી. એવોર્ડ વિજેતાઓની જાહેરાત પ્રજાસત્તાક દિવસની પૂર્વસંધ્યાએ કરવામાં આવે છે અને માર્ચ અથવા એપ્રિલની આસપાસ ભારતના રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા એનાયત કરવામાં આવે છે. પદ્મ પુરસ્કારો માટેના તમામ નામાંકન દર વર્ષે વડાપ્રધાન દ્વારા રચવામાં આવેલી વિશેષ સમિતિ સમક્ષ રજૂ કરવામાં આવે છે. પુરસ્કારો માટેના નામ સમિતિ દ્વારા પસંદ કરવામાં આવે છે. આ સમિતિનું નેતૃત્વ કેબિનેટ સચિવ કરે છે. પદ્મ પુરસ્કાર સમિતિમાં ગૃહ સચિવ, રાષ્ટ્રપતિના સચિવ અને ચારથી છ પ્રતિષ્ઠિત વ્યક્તિઓનો સમાવેશ થાય છે. સમિતિની ભલામણો પર અંતિમ નિર્ણય વડાપ્રધાન અને રાષ્ટ્રપતિના સ્તરે લેવામાં આવે છે. આ એવોર્ડની જાહેરાત દર વર્ષે કરવામાં આવે છે.
26 January Gujarat Zankhi: દિલ્હીના કર્તવ્ય પથ પર દેખાશે ગુજરાતની સાંસ્કૃતિક ઝલક.
રાષ્ટ્રપતિ પોલીસ મેડલ - રાષ્ટ્રપતિ પોલીસ મેડલ મુખ્યત્વે પોલીસ અને ફાયર સર્વિસમાં વિશેષ કામગીરી માટે આપવામાં આવે છે. આ પુરસ્કારો પોલીસ અને ફાયર સર્વિસમાં કામ કરતા લોકોને જીવતા અને મરણોત્તર આપવામાં આવે છે. મરણોત્તર, એવોર્ડનો લાભ તેમના આશ્રિતોને આપવામાં આવે છે. રાષ્ટ્રપતિ પોલીસ મેડલ પુરસ્કારની સ્થાપના 1 માર્ચ 1951ના રોજ કરવામાં આવી હતી. રેન્ક અથવા સેવાની લંબાઈ એ કોઈ અવરોધ નથી, મેડલ કોઈપણ પોલીસ અધિકારીને એનાયત કરી શકાય છે. અધિકારીઓને રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા મેરીટોરીયસ સર્વિસ, વિશિષ્ટ સેવા અને વીરતા માટે ત્રણ પોલીસ મેડલ એનાયત કરવામાં આવે છે. મેડલ પ્રાપ્તકર્તાઓને માસિક સ્ટાઈપેન્ડ આપવામાં આવે છે. તે નિવૃત્તિ પછી પણ તેમને ચૂકવવામાં આવે છે અને તેમના મૃત્યુ પછી પ્રાપ્તકર્તાના હયાત જીવનસાથીને ચૂકવણી કરવાની જોગવાઈ છે.
પ્રધાનમંત્રી રાષ્ટ્રીય બાલ પુરસ્કાર - આ પુરસ્કાર 18 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના ભારતીય નાગરિકોને આપવામાં આવે છે, જેમણે અસાધારણ સર્જનાત્મકતા, શૈક્ષણિક શ્રેષ્ઠતા, સમાજ સેવા, કલા, માનવતા, બહાદુરી અથવા રમતગમતના ક્ષેત્રમાં અસાધારણ યોગદાન અથવા સિદ્ધિઓ કરી હોય. આ વર્ષે 11 બાળકોને પ્રધાનમંત્રી રાષ્ટ્રીય બાળ પુરસ્કાર 2023થી સન્માનિત કરવામાં આવશે. જેમાં 6 છોકરાઓ અને 5 છોકરીઓનો સમાવેશ થાય છે. આ પુરસ્કારો કલા-સંસ્કૃતિ, બહાદુરી, નવીનતા, શૈક્ષણિક, સામાજિક સેવા અને રમતગમતના ક્ષેત્રમાં તેમના વિશેષ કાર્ય માટે આપવામાં આવશે.
26 January Republic Day: આપણે આ દિવસે પ્રજાસત્તાક દિવસ કેમ ઉજવીએ છીએ, જાણો
જીવન રક્ષા પદક - જીવન રક્ષા પદકની સ્થાપના 1961માં કરવામાં આવી હતી, આ વિશેષ પુરસ્કાર કોઈ વ્યક્તિનો જીવ બચાવવા માટે આપવામાં આવે છે. તે ત્રણ કેટેગરીમાં આવે છે. સર્વોત્તમ જીવન રક્ષા પદક, ઉત્તમ જીવન રક્ષા પદક અને જીવન રક્ષા પદક. આ પુરસ્કારો એવા નાગરિકોને આપવામાં આવે છે જેઓ આગ, ડૂબવા કે અન્ય દુર્ઘટનાથી જીવ બચાવે છે. ભારતના રાષ્ટ્રપતિ જેલના કર્મચારીઓને રાષ્ટ્રની સુધારાત્મક સુવિધાઓમાં તેમના કાર્યની માન્યતામાં વિશિષ્ટ સેવા, મેરીટોરીયસ સેવા અને શૌર્ય ચંદ્રકો સહિત ત્રણ કેટેગરીમાં સુધારાત્મક સેવા મેડલ એનાયત કરે છે.
