હૈદરાબાદ: ક્રેડિટ કાર્ડના ઉપયોગમાં પારદર્શિતા લાવવા અને કાર્ડધારકોના અધિકારોનું રક્ષણ કરવા માટે,ભારતીય રિઝર્વ બેંકએ (Reserve Bank of India) કાર્ડ જારી કરતી બેંકો પર સતત નવા નિયમો લાગુ કરી રહી છે. કેટલાક નવા ફેરફારો 1 જૂનથી અમલમાં આવ્યા છે. નવી માર્ગદર્શિકામાં, કાર્ડધારકો માટે નવા નિયમો તેમજ ક્રેડિટ કાર્ડ જારી કરતી બેંકો અને NBFCs માટે કેટલીક જવાબદારીઓ બનાવવામાં આવી છે. RBIની માર્ગદર્શિકામાં ક્રેડિટ કાર્ડ સંબંધિત ખામીઓ માટે બેંકોને જવાબદાર બનાવવામાં આવી છે.
આ પણ વાંચો: મહાત્મા ગાંધીના ફોટા બાદ નોંટો પર હવે દેખાશે ટાગોર અને કલામનો ફોટો
ક્રેડિટ મર્યાદામાં વધારવા : બેંકો કહે છે કે, તેઓ ક્રેડિટ સ્કોર, આવક, સમયસર ચુકવણી વગેરેના આધારે ક્રેડિટ મર્યાદા વધારશે. આમાં કાર્ડ બદલવું અને ખર્ચ કરવાની રકમ વધારવી સામેલ હોઈ શકે છે.અત્યાર સુધી એવું થતું હતું કે બેંક પોતાની રીતે ક્રેડિટ લિમિટ વધારવાનો નિર્ણય લેતી હતી, બાદમાં કાર્ડધારકોને તેની માહિતી આપતી હતી. અમુક સમયે, તે પોતાની મરજીથી ગ્રાહકને ક્રેડિટ કાર્ડ મોકલતો હતો. પરંતુ હવે બેંકોએ ક્રેડિટ લિમિટ વધારવા અથવા અપગ્રેડ કરવા માટે ગ્રાહકો પાસેથી પરવાનગી લેવી પડશે. કાર્ડધારકોની જાણ વગર મર્યાદા વધારવી અને તે જ ચાર્જ કરવું શક્ય નથી. જો રિફંડ કરવામાં આવતી રકમ સિવાય અન્ય કોઈ ફી વસૂલવામાં આવે તો તેણે કાર્ડધારકોને ફીની બમણી રકમ ચૂકવવી પડશે. કાર્ડ ધારકો આ સંબંધમાં આરબીઆઈ લોકપાલનો પણ સંપર્ક કરી શકે છે. આ નિયમ કાર્ડ લોન પર પણ લાગુ થશે.
લઘુત્તમ ચુકવણી વિશે જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે : મોટાભાગના લોકો તેમના ક્રેડિટ કાર્ડના સંપૂર્ણ બિલને બદલે લઘુત્તમ બેલેન્સ ચૂકવે છે. આ સામાન્ય રીતે ક્રેડિટ કાર્ડ બેલેન્સના પાંચ ટકા સુધી હોય છે. ગ્રાહક લઘુત્તમ રકમ ચૂકવવા પર ભારે વ્યાજનો બોજ સહન કરે છે. આરબીઆઈએ સૂચન કર્યું છે કે કાર્ડ જારી કરતી બેંકોએ ગ્રાહકોને આ અંગે જાગૃત કરવા જોઈએ. બેંકોએ બિલ પર સ્પષ્ટ કરવું પડશે કે દર મહિને માત્ર ન્યૂનતમ રકમ ચૂકવવાથી બાકી લેણાંની ચુકવણી કરવામાં થોડા વર્ષો લાગશે. આરબીઆઈનું માનવું છે કે આનાથી ગ્રાહકોને તેમના બિલ ઝડપથી ચૂકવવામાં અને વ્યાજના બોજથી બચવામાં મદદ મળશે.
નવા ચાર્જ કાર્ડધારકો માટે બોજારૂપ બનશે : નવા નિયમો હેઠળ, RBIએ બેંકોને એક પેજ પર ક્રેડિટ કાર્ડ સંબંધિત મહત્વપૂર્ણ માહિતી આપવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે. બેંકોએ હવે શુલ્ક, બેલેન્સ ટ્રાન્સફર, લેટ પેમેન્ટ ફી અને લાગુ વ્યાજ દરો સ્પષ્ટ કરવા પડશે. જો બેંકો કાર્ડ સંબંધિત નવી ફી લાવે છે, તો તેણે ગ્રાહકોને એક મહિના પહેલા તેની જાણ કરવી પડશે. જો તેને લાગે છે કે, નવા ચાર્જ કાર્ડધારકો માટે બોજારૂપ બનશે, તો તેને તે કાર્ડનો કબજો લેવાનો અધિકાર છે. જો બેંક નવા કાર્ડ માટેની અરજી નામંજૂર કરે તો પણ તેણે લેખિતમાં કારણો આપવા પડશે. કારણ કે જો ગ્રાહક અરજી નકારી કાઢવાનું કારણ જાણશે, તો જ તે તેના સંદર્ભમાં સાવચેત રહેશે. ઉદાહરણ તરીકે, જો ક્રેડિટ સ્કોર ઓછો હોય, તો અરજદાર તેને વધારવાનો પ્રયાસ કરી શકે છે.
કાર્ડ ખોવાઈ જવાના કિસ્સામાં શું કરવું : ક્રેડિટ કાર્ડ ખોવાઈ જવાના કિસ્સામાં અને તેના દ્વારા અનધિકૃત વ્યવહારોના કિસ્સામાં નુકસાનને આવરી લેવા માટે વીમા પૉલિસી લઈ શકાય છે. કાર્ડ કંપનીઓ ગ્રાહકની સંમતિથી આ પોલિસી આપી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, જો કાર્ડથી ટ્રાન્ઝેક્શનમાં છેતરપિંડી થાય છે, તો વીમા કંપની તેની ભરપાઈ કરે છે. આવા કિસ્સાઓમાં, તે ગ્રાહકોની ભૂલ નથી અને ન તો કાર્ડ જારી કરતી કંપનીઓ તેની જવાબદારી લે છે. આના કારણે થતા નુકસાનની કાળજી વીમા કંપનીઓ દ્વારા લેવામાં આવે છે. નવા નિયમમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે કાર્ડ ખોવાઈ જવાના કિસ્સામાં, કાર્ડ ધારકે ત્રણ દિવસની અંદર આ બાબતે બેંકોને જાણ કરવી જોઈએ. આ પછી જ થયેલા નુકસાન માટે વળતર મેળવવાનો અધિકાર રહેશે.
આ પણ વાંચો: Share Market India: બીજા દિવસે પણ નબળી શરૂઆથી રોકાણકારો ચિંતામાં
ક્રેડિટ કાર્ડ રદ કરવા વિશે માહિતી : જો કોઈ ગ્રાહક તેનું ક્રેડિટ કાર્ડ રદ કરવા માંગે છે, તો બેંકોએ અરજી મળ્યાના 7 દિવસમાં પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવી પડશે. જો બેંકો આમ નહીં કરે તો આઠમા દિવસથી 500 રૂપિયા સુધીનો દંડ ફટકારવામાં આવશે. કાર્ડધારકે સંપૂર્ણ બાકી રકમ ચૂકવ્યા પછી જ કાર્ડ રદ કરવામાં આવશે. જો એક વર્ષ સુધી કાર્ડનો ઉપયોગ ન થાય તો બેંકોને તેને રદ કરવાનો અધિકાર છે. બેંકો અને NBFC એ 30 દિવસની નોટિસ આપવી જરૂરી છે. જો ગ્રાહક હજુ પણ જવાબ નહીં આપે, તો કાર્ડ રદ કરવામાં આવશે. જો કાર્ડ મળ્યાના 30 દિવસની અંદર કાર્ડ એક્ટિવેટ ન થાય, તો ઈશ્યુઅર તમને OTP દ્વારા તેને એક્ટિવેટ કરવા માટે કહેશે. જો ગ્રાહક હજુ પણ જવાબ ન આપે તો 7 દિવસ પછી કાર્ડ ચાર્જ કર્યા વિના કાર્ડ રદ કરવું શક્ય છે.
