ચંદીગઢ: ભાજપ ત્રણ રાજ્યોમાં સરકાર બનાવવામાં સફળ રહી. ત્રણેય રાજ્યોમાં પાર્ટીએ જૂના ચહેરાઓને હટાવીને નવા ચહેરાઓને પ્રાધાન્ય આપ્યું હતું, જેમાં પાર્ટીએ જાતિના સમીકરણોનું ખાસ ધ્યાન રાખ્યું હતું.
ત્રણ રાજ્યોમાં જાતીય સમીકરણો: મધ્યપ્રદેશમાં OBC CM, રાજસ્થાનમાં બ્રાહ્મણ CM અને છત્તીસગઢમાં આદિવાસી CM બનાવ્યા. તે જ સમયે, આ તમામ રાજ્યોમાં બે ડેપ્યુટી CM પણ બનાવવામાં આવ્યા હતા. તેમાં પણ પાર્ટીએ જાતિ સમીકરણોનું ખાસ ધ્યાન રાખ્યું હતું. રાજસ્થાનમાં એક રાજપૂત અને એક દલિતને ડેપ્યુટી CM બનાવવામાં આવ્યા છે. તે જ સમયે, મધ્યપ્રદેશમાં, એક બ્રાહ્મણ અને એક દલિતને ડેપ્યુટી CM બનાવવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે છત્તીસગઢમાં OBC અને સામાન્ય વર્ગના ડેપ્યુટી CM બનાવવામાં આવ્યા હતા.
અનેક વર્ગોને જોડવાનો પ્રયાસ: ભાજપે જે રીતે આ ત્રણ રાજ્યોમાં જાતિ સમીકરણો ઉકેલ્યા છે, તેની અસર આગામી ચૂંટણીમાં અન્ય રાજ્યોમાં પણ જોવા મળી શકે છે. ભાજપે CM અને ડેપ્યુટી CMની નિમણૂકો એવી રીતે કરી છે કે તેને એક સાથે દેશના અનેક વર્ગોને જોડવાના પ્રયાસ તરીકે જોવામાં આવી રહ્યા છે. સાથે જ તેને હરિયાણાની રાજનીતિથી પણ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. હરિયાણામાં જાટ વોટબેંક ભાજપની માનવામાં આવતી નથી. આવી સ્થિતિમાં હરિયાણામાં અન્ય વર્ગોના મત મેળવવામાં ભાજપનો આ દાવ સફળ થશે?
હરિયાણાના રાજકીય વર્તુળોમાં સતત ચર્ચા થઈ રહી છે કે શું જાતિ સમીકરણ બનાવવાના ભાજપના આ પગલાથી અહીં પણ પાર્ટીને ફાયદો થશે ? ચાલો સમજીએ...
- હરિયાણામાં બ્રાહ્મણ, બનિયા અને શીખ સમુદાયની ત્રીસ ટકા વોટ બેંક છે. આ સાથે OBC (આહિર અને યાદવ) કેટેગરીમાં 24 ટકા વોટ બેંક છે. તે જ સમયે, 21 ટકાથી વધુ અનુસૂચિત જાતિ, 17 ટકાથી વધુ જાટ અને બાકીના ગુર્જરો અને અન્ય સમુદાયોની વોટબેંક છે. આવી સ્થિતિમાં હરિયાણામાં આવનારી લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ભાજપ આનો ફાયદો ઉઠાવશે?
- આ અંગે રાજકીય નિષ્ણાત ધીરેન્દ્ર અવસ્થી કહે છે કે, ભાજપ પર વારંવાર આરોપ લગાવવામાં આવે છે કે બ્રાહ્મણો ભાજપને મત આપે છે, પરંતુ બદલામાં ભાજપ તેમને કશું જ નથી આપતું. આ સાથે જ ત્રણ રાજ્યોમાં જે રીતે એક મુખ્યમંત્રી અને બે ડેપ્યુટી સીએમને બ્રાહ્મણ બનાવવામાં આવ્યા છે તેના આધારે ભાજપે માન્યતાને તોડી નાખી છે. તેમનું કહેવું છે કે આવનારા દિવસોમાં હરિયાણામાં તેનો ફાયદો ઉઠાવવા માટે ભાજપ ચોક્કસપણે તમામ પ્રયાસ કરશે.
- રાજકીય નિષ્ણાતો કહે છે કે જ્યાં સુધી ઓબીસીનો સવાલ છે ત્યાં સુધી મધ્યપ્રદેશમાં ઓબીસી મુખ્યમંત્રી, છત્તીસગઢમાં આદિવાસી અને રાજસ્થાનમાં ભજનલાલ શર્માને મુખ્યમંત્રી બનાવવામાં આવ્યા. આનાથી સ્પષ્ટ છે કે ભાજપને હરિયાણામાં પણ ઓબીસી વોટ બેંક અને બ્રાહ્મણ વોટ બેંકને પોતાની તરફ કરવામાં સરળતા રહેશે. OBC (યાદવ અને અહિરવાલ) દક્ષિણ હરિયાણામાં સૌથી મોટી વોટ બેંક છે. આ સાથે ભાજપે એમપીમાં સીએમ મનોહર લાલને નિરીક્ષક બનાવીને તેમનું કદ વધુ વધાર્યું છે અને આને તેમના વિરોધીઓને સંદેશ તરીકે પણ જોઈ શકાય છે.
- રાજકીય બાબતોના નિષ્ણાત પ્રોફેસર ગુરમીત સિંહ કહે છે કે ભાજપે જે રીતે ત્રણ રાજ્યોમાં સીએમ અને ડેપ્યુટી સીએમની નિમણૂક કરીને જાતિ સમીકરણને હલ કર્યું છે, તેણે જાતિના રાજકારણનો દાવ નાખ્યો છે. વિરોધ નબળો પડી ગયો છે. તેમનું કહેવું છે કે આ કરીને ભાજપે ઘણા વર્ગોની વોટબેંકને એક સાથે લાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.
હરિયાણાની વોટ બેંકને સંદેશ આપવાનો પ્રયાસઃ રાજકીય વિશ્લેષકોનું કહેવું છે કે હરિયાણાના જ્ઞાતિ સમીકરણ મુજબ આગામી ચૂંટણીમાં ભાજપ ચોક્કસપણે ફાયદો ઉઠાવવાનો પ્રયાસ કરશે. ખાસ કરીને તેનો સંદેશ સીધો હરિયાણાની ઓબીસી અને બ્રાહ્મણ વોટ બેંકમાં જઈ રહ્યો છે. તેમનું કહેવું છે કે રાજકીય વર્તુળોમાં એવી ચર્ચા છે કે જાટ વોટ બેંક ભાજપ સાથે નથી. અથવા ભાજપ જાટ વોટબેંકને પોતાની નથી માનતી. આવી સ્થિતિમાં ભાજપ હરિયાણામાં બ્રાહ્મણો, પંજાબીઓ, ઓબીસી, દલિતો અને અન્ય વર્ગોને આકર્ષવામાં વ્યસ્ત છે. તે જ સમયે, ભાજપ જે રીતે ત્રણ રાજ્યોમાં ઘણા વર્ગોને એક કરવામાં સફળ રહ્યું છે, તે ચોક્કસપણે હરિયાણામાં બીજેપીને ક્યાંક ને ક્યાંક ફાયદો આપી શકે છે.
