હૈદરાબાદ: ભૂતપૂર્વ નાયબ વડા પ્રધાન અને ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP)ના પીઢ નેતા લાલ કૃષ્ણ અડવાણી 8મી નવેમ્બર 2024ના રોજ 97 વર્ષના થયા. અડવાણીને 1980ના દાયકાના અંતમાં અને 1990ના દાયકાની શરૂઆતમાં એક મુખ્ય રાજકીય પક્ષ તરીકે ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP)ના ઉદયનો શ્રેય આપવામાં આવે છે. તેમની 1990ની રથયાત્રા રામજન્મભૂમિ ચળવળ માટે સ્વયંસેવકોને એકત્ર કરવા માટે કાઢવામાં આવી હતી, અને તે ભાજપના ઉદયનું કેન્દ્ર હતું.
ભાજપના વરિષ્ઠ નેતાનો જન્મ 8 નવેમ્બર, 1927ના રોજ થયો હતો અને તેઓ ભાગલા પહેલાના સિંધમાં મોટા થયા હતા. સેન્ટ પેટ્રિક સ્કૂલ, કરાચીમાં એક વિદ્યાર્થી તરીકે, તેમના દેશભક્તિના આદર્શોએ તેમને માત્ર ચૌદ વર્ષની ઉંમરે રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (RSS)માં જોડાવા માટે પ્રેરણા આપી. ત્યારથી તેમણે પોતાનું જીવન રાષ્ટ્રની સેવામાં સમર્પિત કર્યું છે.
એલ કે અડવાણીની કારકિર્દીની સમયરેખા
- 1942 - સ્વયંસેવક તરીકે આરએસએસમાં જોડાયા.
- 1942 - ભારત છોડો આંદોલન દરમિયાન હૈદરાબાદની દયારામ ગીડુમલ નેશનલ કોલેજમાં જોડાયા.
- 1944 - કરાચીની મોડેલ હાઈસ્કૂલમાં શિક્ષક તરીકે નોકરી કરી.
- 12 સપ્ટેમ્બર, 1947 - ભાગલા દરમિયાન પ્રોપેલર એરક્રાફ્ટ દ્વારા સિંધ છોડીને દિલ્હી આવ્યા.
- 1947-1951 - કરાચી શાખામાં RSS સેક્રેટરી તરીકે અલવર, ભરતપુર, કોટા, બુંદી અને ઝાલાવાડમાં RSS કાર્યનું આયોજન કર્યું.
- 1957 ની શરૂઆતમાં - શ્રી અટલ બિહાર વાજપેયીને આસિસ્ટ કરવા માટે દિલ્હી શિફ્ટ થયા.
- 1958-63 - દિલ્હી રાજ્ય જનસંઘના સેક્રેટરીનું પદ સંભાળ્યું.
- 1960-1967 - આસિસ્ટન્ટ એડિટર તરીકે જનસંઘના રાજકીય જર્નલ ઓર્ગેનાઇઝરમાં જોડાયા.
- 25 ફેબ્રુઆરી, 1965 - કમલા અડવાણી સાથે લગ્ન કર્યા, જેમનાથી તેમને બે બાળકો છે, પ્રતિભા અને જયંત.
- એપ્રિલ 1970 - રાજ્યસભામાં પ્રવેશ કર્યો.
- ડિસેમ્બર 1972 - ભારતીય જનસંઘના પ્રમુખ તરીકે ચૂંટાયા.
- 26 જૂન 1975 - ઈમરજન્સીના સમયગાળા દરમિયાન બેંગ્લોરમાં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને બીજેએસના અન્ય સભ્યો સાથે બેંગ્લોર સેન્ટ્રલ જેલમાં લઈ જવામાં આવ્યા હતા.
- માર્ચ 1977 થી જુલાઈ 1979 - કેન્દ્રીય માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રી પદ સંભાળ્યું.
- 1980-86 - ભાજપના મહાસચિવનું પદ સંભાળ્યું.
- મે 1986 - ભાજપના પક્ષ પ્રમુખ તરીકેની જાહેરાત કરવામાં આવી.
- 3 માર્ચ 1988 - ભાજપના પક્ષ પ્રમુખ તરીકે ફરીથી ચૂંટાયા.
- 1988 - ભાજપ સરકારમાં ગૃહ મંત્રીનું પદ સંભાળ્યું.
- 1990 - સોમનાથથી અયોધ્યા સુધીની રામ રથયાત્રાની શરૂઆત.
- 1997 - ભારતની આઝાદીની સુવર્ણ જયંતિની ઉજવણી માટે સ્વર્ણ જયંતિ રથયાત્રાની શરૂઆત.
- ઓક્ટોબર 1999 - મે 2004 - કેન્દ્રીય કેબિનેટ મંત્રી, ગૃહ બાબતો
- જૂન 2002 - મે 2004 - નાયબ વડા પ્રધાન
- મે 2004 -લોક ચૂંટણીની હાર પછી, પક્ષનું નેતૃત્વ કરવા માટે તેઓ આગળ વધ્યા.
- 2009માં- અડવાણી વડાપ્રધાન પદના ચહેરા સાથે લડતા ભાજપ ખરાબ રીતે હાર્યું, માત્ર 116 બેઠકો જીતી. કોંગ્રેસે 206 બેઠકો જીતી, જે 1984 પછી તેની સૌથી વધુ બેઠકો હતી.
- 2014 માં- લાલકૃષ્ણ અડવાણીની રાજકીય સફર નરેન્દ્ર મોદી અને હવે ગૃહ મંત્રી અમિત શાહના ઉદય સાથે એકરૂપ થઈ. 2014 માં નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં ભાજપ સત્તામાં આવ્યા પછી તરત જ, અડવાણી અને અન્ય વરિષ્ઠ પક્ષના નેતાઓને માર્ગદર્શક પરિષદ નામના જૂથમાં મૂકવામાં આવ્યા હતા.
- 2019- 2019માં તેમને પાર્ટી તરફથી લોકસભાની ટિકિટ મળી ન હતી. તેમની રાજકીય ઈનિંગનો આખરે અંત આવ્યો.
એલ.કે અડવાણીનો વારસો
રાજકારણમાં ઉદય
અડવાણીની રાજકીય કારકિર્દીએ વેગ ત્યારે પકડ્યો જ્યારે તેઓ જનતા પાર્ટીના સભ્ય બન્યા, જે 1977માં ઈમરજન્સી પછી સત્તામાં આવી હતી. તેઓ માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રી સહિતના મહત્વના હોદ્દા પર હતા. જો કે, પક્ષમાં વૈચારિક મતભેદોને કારણે 1980માં ભાજપની રચના થઈ, જ્યાં અડવાણી મુખ્ય નેતા તરીકે ઉભરી આવ્યા.
રથયાત્રા અને અયોધ્યા ચળવળ:
25 સપ્ટેમ્બર, 1990ના રોજ અડવાણીએ રામ મંદિરના નિર્માણ માટે ગુજરાતના સોમનાથથી યુપીમાં અયોધ્યા સુધીની 'રથયાત્રા' કાઢી. આ ચળવળએ ભાજપના ઉદયમાં અને 1992 માં બાબરી મસ્જિદના અંતિમ ધ્વંસમાં નોંધપાત્ર ફાળો આપ્યો હતો. અડવાણીની સાથે રહેલા લોકોમાં નરેન્દ્ર મોદી હતા, જે ગુજરાત ભાજપના મહાસચિવ હતા. જો કે, તત્કાલીન લાલુ પ્રસાદ સરકારના આદેશ પર સમસ્તીપુરમાં તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી ત્યારે બિહારમાં અડવાણીની યાત્રા ટૂંકાવી દેવામાં આવી હતી. અડવાણીની રથયાત્રાને પગલે ભાજપે 1991માં ચૂંટણી લડી હતી. પક્ષની બેઠકોની સંખ્યા વધુ વધીને 120 થઈ ગઈ કારણ કે તે પ્રથમ વખત મુખ્ય વિરોધ પક્ષ બન્યો હતો.
6 ડિસેમ્બર, 1992ના રોજ, કારસેવકોએ અયોધ્યામાં 16મી સદીની બાબરી મસ્જિદને તોડી પાડી હતી, જેનાથી દેશભરમાં વ્યાપક રમખાણો ફાટી નીકળ્યા હતા. 28 વર્ષ પછી, અડવાણી અને અન્ય 31 લોકોને સીબીઆઈ કોર્ટે મસ્જિદ તોડી પાડવાના કેસમાં નિર્દોષ જાહેર કર્યા. આખરે 2019માં સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાના ચુકાદામાં રામ મંદિરના નિર્માણનો માર્ગ મોકળો કર્યો હતો.
લાલકૃષ્ણ અડવાણીએ નરેન્દ્ર મોદીની મુખ્યમંત્રીની ખુરશી કેવી રીતે બચાવી?
2002માં, તત્કાલિન વડા પ્રધાન અટલ બિહારી વાજપેયીએ ગોધરાકાંડ પછીના રમખાણો પછી, તે સમયે ગુજરાતના મુખ્ય પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને બરતરફ કરવાની તૈયારી કરી હતી, પરંતુ એલ.કે. અડવાણી (તત્કાલીન ગૃહ પ્રધાન) એ આ મુદ્દે કેબિનેટમાંથી રાજીનામું આપવાની ધમકી આપી હોવાથી નિર્ણય અટકાવ્યો હતો.
5 એપ્રિલ, 2014 ના રોજ અડવાણી અને નરેન્દ્ર મોદી બંને ગાંધીનગરમાં ઉમેદવારી નોંધાવવા જઈ રહ્યા હતા ત્યારે, એલ કે અડવાણીએ એક મોટું નિવેદન આપ્યું હતું, "નરેન્દ્ર મોદી મારા શિષ્ય નથી તેઓ એક તેજસ્વી ઇવેન્ટ મેનેજર છે".
આ બે ઘટનાઓ યાદ કરે છે કે કેવી રીતે અડવાણીએ 2002માં મોદીને બચાવ્યા હતા અને કેવી રીતે 2014માં અડવાણીએ વડાપ્રધાનનો અસલી ચહેરો દેશની સામે મૂક્યો હતો.
2024 માં વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સરકારે જાહેરાત કરી કે લાલકૃષ્ણ અડવાણીને પ્રતિષ્ઠિત ભારત રત્ન એવોર્ડ એનાયત કરવામાં આવશે.
31 માર્ચ, 2024 ના રોજ રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ અડવાણીને તેમના નિવાસસ્થાને દેશનું સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન ભારત રત્ન એનાયત કર્યું. આ પ્રસંગે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી, કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહ હાજર રહ્યા હતા.
પુરસ્કારો
- ભારતીય સંસદીય જૂથ દ્વારા વર્ષ 1999માં તેમને ઉત્કૃષ્ટ સંસદસભ્ય પુરસ્કારથી નવાજવામાં આવ્યા હતા.
- 2015 માં, તેમને ભારતના બીજા સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન પદ્મ વિભૂષણથી નવાજવામાં આવ્યા હતા.
- 2024 માં રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ દેશનો સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન ભારત રત્ન એલ.કે અડવાણીને એનાયત કર્યો.
લાલ કૃષ્ણ અડવાણી દ્વારા લખાયેલા પુસ્તકો
- માય કન્ટ્રી માય લાઈફ (2008)
- અ પ્રિઝનર્સ સ્ક્રેપ-બુક (1978)
- નજરબંધ લોકતંત્ર (2003)
- સુરક્ષા અને વિકાસ માટે નવા અભિગમો (2003)
- As I See It (2011)
- માય ટેક (2021)
સ્ત્રોત:
- https://bjpgujarat.org/lk-advani/
- https://www.bjp.org/shri-lal-krishna-advani
- https://satishupadhyay.in/team-member/2
- https://www.prabhatbooks.com/author/lal-krishna-advani.htm
- https://www.dnaindia.com/india/report-here-s-how-lk-advani-saved-narendra-modi-s-cm-chair-after-2002-gujarat-riots-3076763
- https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/vajpayee-wanted-to-sack-modi-in-2002-advani-stalled-it-yashwant-sinha/articleshow/69270237.cms?from=mdr
આ પણ વાંચો:
