বিশেষ প্ৰতিবেদন, 23 মাৰ্চ : ভাৰত আৰু 4 ৰাষ্ট্ৰৰ ইএফটিএ ব্লকে যোৱা 10 মাৰ্চত এক ঐতিহাসিক বাণিজ্য চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰে । এই বাণিজ্য চুক্তিখনে ন্যায্য আৰু ন্যায়সংগত বাণিজ্য মুকলি কৰাৰ লগতে যুৱসকলৰ বাবে বিকাশ আৰু নিযুক্তি সৃষ্টিৰ বাবে অংশীদাৰী প্ৰতিশ্ৰুতিৰ কথা প্ৰকাশ কৰিছে ।
বিগত 10 বছৰত ভাৰতৰ অৰ্থনীতি বিশ্বৰ 11 সংখ্যক সৰ্ববৃহৎ অৰ্থনীতিৰ পৰা পঞ্চম সৰ্ববৃহৎ অৰ্থনীতিলৈ এক উল্লেখনীয় উত্তৰণ ঘটিছে । দেশখনে ব্যৱসায়, উৎপাদন আৰু ৰপ্তানিৰ ক্ষেত্ৰত নতুন উচ্চতা স্পৰ্শ কৰিবলৈ ব্যৱসায়ৰ সুচলতাৰ বাবে এক বিস্তৃত সংস্কাৰ গ্ৰহণ কৰি আহিছে ।
ইএফটিএ বা ইউৰোপীয় মুক্ত বাণিজ্য সংস্থা (EFTA, European Free Trade Association) হৈছে আইচলেণ্ড, লিকটেনষ্টাইন, নৰৱে আৰু ছুইজাৰলেণ্ডৰ এক আন্তঃচৰকাৰী সংগঠন । ইএফটিএ ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ অংশ নহয় । ইএফটিএয়ে এতিয়ালৈকে কানাডা, চিলি, চীন, মেক্সিকো আৰু দক্ষিণ কোৰিয়াৰ দৰে দেশকে ধৰি 40 খন অংশীদাৰ দেশৰ সৈতে 29 খন চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰিছে ।
ভাৰতে 2008 চনৰ পৰা ইএফটিএৰ সৈতে বাণিজ্য চুক্তিৰ আলোচনা কৰি আহিছে । 2022-23 বৰ্ষত ইএফটিএ দেশসমূহলৈ ভাৰতৰ ৰপ্তানি আছিল 1.92 বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ । আনহাতে, আমদানি আছিল 16.74 বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ ।
ইএফটিএ দেশসমূহৰ সৈতে ভাৰতৰ ধাৰাবাহিকভাৱে বাণিজ্য ঘাটি আছে ৷ 2021-2022 বৰ্ষত ই 23.7 বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰত উপনীত হৈছিল আৰু তাৰ পিচত 2022-23 বৰ্ষত 14.8 বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰলৈ হ্ৰাস পায় আৰু ইয়াৰ পূৰ্বে 2023 চনৰ এপ্ৰিল-ডিচেম্বৰত ই পুনৰ 15.6 আমেৰিকান ডলাৰলৈ বৃদ্ধি হয় ।
2021-22 বৰ্ষত 27.23 বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰৰ বিপৰীতে 2022-23 বৰ্ষত ভাৰত-ইএফটিএ দ্বিমুখী বাণিজ্য আছিল 18.65 বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ । ইএফটিএ দেশসমূহলৈ মুখ্য ভাৰতীয় ৰপ্তানিৰ ভিতৰত আছে ৰাসায়নিক পদাৰ্থ, অৰ্ধ-সংসাধিত শিল, নাও আৰু জাহাজ, ফাৰ্মাচিউটিকেল আৰু ইলেক্ট্ৰ'নিক সঁজুলি ।
ভাৰতে 2000 চনৰ এপ্ৰিলৰ পৰা 2023 চনৰ ডিচেম্বৰৰ ভিতৰত ছুইজাৰলেণ্ডৰ পৰা প্ৰায় 10 বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ প্ৰত্যক্ষ বিদেশী বিনিয়োগ (এফডিআই) লাভ কৰিছে । এইটো ভাৰতৰ দ্বাদশ সৰ্ববৃহৎ বিনিয়োগকাৰী । এই সময়ছোৱাত নৰৱেৰ পৰা এফডিআই প্ৰবাহ আছিল 721.52 নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ, আইচলেণ্ডৰ পৰা 29.26 নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ আৰু লিকটেনষ্টাইনৰ পৰা 105.22 নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ ।
মুঠ ভাৰতীয় ৰপ্তানিত ইএফটিএৰ অংশ হৈছে 0.4%, আনহাতে আমদানি হৈছে 2.4% । বাণিজ্য ঘাটিৰ এই পৰিপ্ৰেক্ষিতত, ভাৰতীয় ৰপ্তানিকৰ্তাসকলে তেওঁলোকৰ আলোচনাত অত্যন্ত সতৰ্কতা অৱলম্বন কৰিছিল । তেওঁলোকে অৱগত আছিল যে শুল্ক হ্ৰাসৰ ফলত এক বিস্তৃত বাণিজ্য ঘাটি হ'ব পাৰে । এই চুক্তিয়ে ভাৰতীয় পশু সামগ্ৰী, মাছ, সংসাধিত খাদ্য, বনস্পতি তেলৰ সৈতে অন্যান্য সামগ্ৰীৰ বাবে শুল্কমুক্ত ইএফটিএ বজাৰৰ প্ৰৱেশাধিকাৰ প্ৰদান কৰিব বুলি আশা কৰা হৈছে ।
বাণিজ্যিক দিশৰ লগতে ভাৰতে উচ্চ-প্ৰযুক্তি খণ্ডত প্ৰযুক্তি স্থানান্তৰৰ ক্ষেত্ৰত বিনিয়োগৰ বাবেও আশাবাদী হ'ব পাৰে । বৰ্তমানৰ চুক্তিখনত সামগ্ৰী আৰু সেৱা বাণিজ্যৰ চুক্তি, উৎপত্তিৰ নিয়ম, বৌদ্ধিক সম্পত্তি অধিকাৰ, বিনিয়োগ প্ৰচাৰ আৰু সহযোগিতা, চৰকাৰী ক্ৰয়, বাণিজ্য আৰু বাণিজ্য সুবিধাৰ কাৰিকৰী বাধাসহ 14 টা অধ্যায় আছে ।
অধিক বজাৰ প্ৰৱেশাধিকাৰৰ সৈতে হোৱা চুক্তিত পৰৱৰ্তী 15 বছৰত ভাৰতত 100 আমেৰিকান ডলাৰ বিলিয়ন বিনিয়োগৰ বাবে 1 নিযুত চাকৰি সৃষ্টি কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি আছে । ভাৰত-ইএফটিএ বাণিজ্য চুক্তিয়ে কেৱল বাণিজ্য আৰু বিনিয়োগৰ ক্ষেত্ৰতে নহয়, বিশ্বৰ কিছুমান প্ৰযুক্তি-জ্ঞানী দেশৰ সৈতে কৌশলগত অংশীদাৰিত্ব গঢ়ি তোলাৰ সুযোগ মুকলি কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে ৷ যি দুৰ্নীতিৰ ক্ষেত্ৰত অতি কম আৰু মানুহৰ জীৱনৰ মানদণ্ডত অতি উচ্চ ।
ইএফটিএৰ ভিতৰত ছুইজাৰলেণ্ড হৈছে ভাৰতৰ সৰ্ববৃহৎ বাণিজ্যিক অংশীদাৰ আৰু তাৰ পিচত আছে নৰৱে । ছুইজাৰলেণ্ডক বিশ্বৰ আটাইতকৈ অভিনৱ অৰ্থনীতিসমূহৰ ভিতৰত এটা বুলি গণ্য কৰা হয় । দেশখন গ্লোবেল ইন'ভেচন ইণ্ডেক্সত ধাৰাবাহিকভাৱে শীৰ্ষস্থানত আছে । বিগত বিত্তীয় বৰ্ষত ভাৰত আৰু ছুইজাৰলেণ্ডৰ মাজত দ্বিপাক্ষিক বাণিজ্য আছিল 17.14 বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ (১.৩৪ বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ ৰপ্তানি আৰু 15.79 বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ আমদানি) ।
2022-23 বৰ্ষত ছুইজাৰলেণ্ডৰ সৈতে ভাৰতৰ বাণিজ্য ঘাটি আছিল 14.45 বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ । ছুইজাৰলেণ্ডৰ পৰা ভাৰতৰ মুখ্য আমদানিৰ ভিতৰত আছে সোণ (12.6 বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ), যন্ত্ৰপাতি (409 নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ), ফাৰ্মাচিউটিকেল (309 নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ), কোকিং আৰু ষ্টীম কয়লা (380 নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ), অপ্টিকেল সঁজুলি আৰু অৰ্থোপেডিক সঁজুলি (296 নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ), ঘড়ী (211.4 নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ), চয়াবিন তেল (202 নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ) আৰু চকলেট (7 নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ) ।
ভাৰতৰ পৰা মুখ্য ৰপ্তানিৰ ভিতৰত আছে ৰাসায়নিক পদাৰ্থ, ৰত্ন আৰু গহনা, জাহাজ আৰু নাও, যন্ত্ৰপাতি, নিৰ্দিষ্ট প্ৰকাৰৰ বস্ত্ৰ আৰু পোছাক । ছুইজাৰলেণ্ড হৈছে ভাৰতৰ বাবে সোণ আমদানিৰ সৰ্ববৃহৎ উৎস, অংশ প্ৰায় 41 শতাংশ । মূল্যৱান ধাতু ভাৰতৰ মুঠ আমদানিৰ 5 শতাংশতকৈও অধিক ।
ছুইজাৰলেণ্ডত নোভাৰ্টিছ আৰু ৰোচেকে ধৰি বিশ্বৰ কিছুমান মুখ্য ফাৰ্মা প্ৰতিষ্ঠান আছে । দুয়োটা প্ৰতিষ্ঠান ভাৰততো আছে । 2022-23 বৰ্ষত ভাৰত আৰু নৰৱেৰ মাজত দ্বিমুখী বাণিজ্য আছিল ১.৫ বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ । বৰ্তমানৰ ইএফটিএ মুক্ত বাণিজ্য চুক্তিৰ অধীনত দুয়োটা বাণিজ্যিক অংশীদাৰে তেওঁলোকৰ মাজত ব্যৱসায় কৰা সৰ্বাধিক সংখ্যক সামগ্ৰীৰ ওপৰত শুল্ক যথেষ্ট হ্ৰাস বা নাইকিয়া কৰে ।
লগতে সেৱা আৰু বিনিয়োগত বাণিজ্যৰ বাবে নিয়মবোৰ শিথিল কৰে । ভাৰতে শীঘ্ৰেই কম মূল্যত উচ্চ মানদণ্ডৰ ছুইচ সামগ্ৰীৰ প্ৰৱেশাধিকাৰ লাভ কৰিব । কিয়নো ই সাতৰ পৰা দহ বছৰৰ ভিতৰত বহুতো ছুইচ সামগ্ৰীৰ ওপৰত শুল্ক আঁতৰ কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছে ।
এই সামগ্ৰীৰ মুখ্য শ্ৰেণীবোৰৰ ভিতৰত আছে টুনা আৰু চালমনৰ দৰে সাগৰীয় খাদ্য; ফল যেনে জলফাই আৰু আভাকাডো; কফি কেপচুল; বিভিন্ন তেল যেনে ক'ড লিভাৰ আৰু জলফাই তেল, বিভিন্ন মিঠাই আৰু চকলেট আৰু বিস্কুটসহ সংসাধিত খাদ্য । ইয়াত অন্তৰ্ভুক্ত অন্যান্য সামগ্ৰীবোৰ হৈছে স্মাৰ্টফোন, চাইকেলৰ অংশ, চিকিৎসা সঁজুলি, ঘড়ী, ঔষধ, ৰং, বস্ত্ৰ, পোছাক, লো আৰু তীখাৰ সামগ্ৰী আৰু যন্ত্ৰপাতিৰ সঁজুলি ।
চুক্তিখন ৰূপায়ণৰ পিচত পাঁচ বছৰত মূল্য কৰ্তনৰ অংশ হিচাপে পালিশ কৰা হীৰাৰ শুল্ক 5 শতাংশৰ পৰা 2.5 শতাংশলৈ হ্ৰাস কৰা হ'ব । ভাৰতে সোণৰ ওপৰত কোনো কাৰ্যকৰী শুল্ক ৰেহাই আগবঢ়োৱা নাই । কাগজে-পত্ৰই ই 40 শতাংশৰ সীমাবদ্ধ হাৰত এক শতাংশ ৰেহাই আগবঢ়াইছে । কিন্তু কাৰ্যকৰী শুল্ক 15 শতাংশত থাকে, যাৰ ফলত কোনো প্ৰকৃত লাভালাভ নহয় ।
ৱাইনৰ বাবে শুল্ক ৰেহাই অষ্ট্ৰেলিয়াক দিয়া ৰেহাইৰ দৰে একে । 5 আমেৰিকান ডলাৰৰ কম মূল্যৰ ৱাইনৰ বাবে কোনো ৰেহাই নাই । 5 আমেৰিকান ডলাৰৰ পৰা 15 আমেৰিকান ডলাৰৰ কম মূল্যৰ ৱাইনবোৰে প্ৰথম বছৰত শুল্ক 150 শতাংশৰ পৰা 100 শতাংশলৈ হ্ৰাস পাব, তাৰ পিচত 10 বছৰত ক্ৰমান্বয়ে 50 শতাংশলৈ হ্ৰাস পাব ।
ভাৰতে দ্বিপাক্ষিক আৰু আঞ্চলিক পৰ্যায়ত কেইবাটাও অংশীদাৰৰ সৈতে এফটিএ আলোচনা কৰি আহিছে আৰু ভাৰত-ইউকে এফটিএ উন্নত পৰ্যায়ত উপস্থিত হৈছে । ভাৰতে বিগত পাঁচ বছৰত ইয়াৰ অংশীদাৰসকলৰ সৈতে এতিয়ালৈকে 13 এফটিএ চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰিছে আৰু আটাইতকৈ শেহতীয়াকৈ মৰিছাছ, ইউএই আৰু অষ্ট্ৰেলিয়াৰ সৈতে কৰিছে ।
বৰ্তমানৰ ভাৰত-ইএফটিএ এফটিএ চুক্তিত দুয়োপক্ষৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু সংবেদনশীল 'কৃষি আৰু দুগ্ধ খণ্ড' বাদ পৰিছিল । সেৱা আৰু উৎপাদন খণ্ডই আগন্তুক বছৰবোৰত এক ডাঙৰ বৃদ্ধি লাভ কৰিব, ইএফটিএ অংশীদাৰসকলৰ বিনিয়োগৰ সৈতে ।
ইএফটিএ-ৰ পৰা বৰ্তমানৰ 100 আমেৰিকান বিলিয়ন বিনিয়োগৰ ফলত লাভান্বিত হ'বলগীয়া কিছুমান খণ্ড হ'ব কৃষিখণ্ড, নৱীকৰণযোগ্য শক্তি, ৰং আৰু ৰাসায়নিক পদাৰ্থ, ব্যয়বহুল যন্ত্ৰপাতি, খাদ্য প্ৰক্ৰিয়াকৰণ খণ্ড আৰু ভাৰতীয় ৰপ্তানিৰ বৃহৎ অংশ সামৰি লোৱা সেৱা খণ্ড ।
ইএফটিএয়েও বৰ্তমানৰ লক্ষ্য বিন্দু চীনৰ পৰা ইয়াৰ যোগান শৃংখলাত বৈচিত্ৰতা আনিবলৈ সক্ষম হ'ব আৰু ভাৰতৰ বৰ্তমানৰ জনগাঁথনি আৰু দক্ষ শ্ৰমিক শক্তিৰ পৰা লাভান্বিত হ'বলৈ সক্ষম হ'ব । নৰৱেৰ 1.6 ট্ৰিলিয়ন ডলাৰ সাৰ্বভৌম সম্পদ পুঁজি আৰু 15 বিলিয়ন ডলাৰ সেউজ প্ৰযুক্তি বিনিয়োগকে ধৰি ইএফটিএ দেশবোৰত অৱসৰ আৰু পেঞ্চন পুঁজিৰ পৰাও বিনিয়োগ আহিব ।
ডিজিটেল বাণিজ্য, ফাৰ্মাচিউটিকেল, জৈৱ-প্ৰযুক্তি, খাদ্য প্ৰক্ৰিয়াকৰণ আৰু ৰাসায়নিক পদাৰ্থ, বিত্ত আৰু বেঙ্কিং খণ্ড, উচ্চ-প্ৰযুক্তিৰ কৃষি, যোগান শৃংখলা লজিষ্টিক আৰু সেউজ প্ৰযুক্তিৰ ইএফটিএ দেশসমূহে 'স্বনিৰ্ভৰশীল ভাৰত'ৰ দিশত ইয়াৰ লক্ষ্য উপলব্ধি কৰি উৎপাদন, কৃষি আৰু সেৱা খণ্ডত অত্যাধুনিক প্ৰযুক্তিগত উন্নতি লাভ কৰাৰ বাবে ভাৰতক সমৰ্থন কৰিব পাৰে ।
