(AI) কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা হৈছে এক শক্তিশালী আহিলা যিয়ে বিশ্ব স্বাস্থ্য ব্যৱস্থাৰ গতি, কাৰ্যক্ষমতা আৰু ফলপ্ৰসূতা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে ৷ বাস্তৱ সময়ত বৃহৎ পৰিমাণৰ তথ্য বিশ্লেষণ কৰি এআইয়ে ক্লিনিকেল আৰু নন-ক্লিনিকেল সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ উন্নত কৰাত সহায় কৰিব পাৰে, চিকিৎসাৰ পৰিৱৰ্তনশীলতা হ্ৰাস কৰিব পাৰে, আৰু কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যাক অনুকূল কৰি তুলিব পাৰে ৷
প্ৰখ্যাত গেষ্ট্ৰ’এণ্টেৰ’লজিষ্ট তথা এআইজি হাস্পতালৰ অধ্যক্ষ ইটিভি ভাৰতৰ সৈতে হোৱা এক আছুতীয়া সাক্ষাৎকাৰত ডাঃ ডি নাগেশ্বৰ ৰেড্ডীয়ে কয় যে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ বাবে আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰক হ’ল তথ্য ৷ যদি সঠিক তথ্য দিয়া হয় তেন্তে AI এ সঠিক ফলাফল দিব ৷ চিকিৎসকৰ ঠাইত এআইয়ে লোৱাৰ উদ্বেগ সন্দৰ্ভত তেওঁ কয় যে এআই চিকিৎসা পেছাদাৰীসকলৰ বিকল্প নহয় বৰঞ্চ সহায়কহে ইয়াৰ লগতে তেওঁ সকীয়াই দিয়ে যে যিসকল চিকিৎসকে এই প্ৰযুক্তি গ্ৰহণ কৰিব নোৱাৰে তেওঁলোকে নিজকে বহু পিছ পৰি থাকিব ৷ এআই চালিত সঁজুলি আৰু এলগৰিদমে ৰোগ ধৰা পেলোৱা আৰু নিৰ্ণয় কৰাৰ পদ্ধতিত বৈপ্লৱিক পৰিৱৰ্তন আনিছে, ৰোগীৰ ফলাফল উন্নত কৰাৰ লগতে স্বাস্থ্যসেৱাৰ খৰচো হ্ৰাস কৰিছে ৷
ইটিভি ভাৰতৰ সৈতে হোৱা এক আছুতীয়া সাক্ষাৎকাৰত ডাঃ ৰেড্ডীয়ে আৰু কয় যে এআইয়ে ৰোগীৰ বিশাল তথ্য বিশ্লেষণ কৰি সৰুতম পৰ্যায়ত ৰোগ ধৰা পেলাব পাৰে ৷ ইয়াৰ উপৰিও এআইৰ সহায়ত স্বাস্থ্যসেৱা প্ৰদানকাৰীসকলে এতিয়া চিকিৎসা তথ্য, জিনীয় তথ্য, জীৱনশৈলীৰ কাৰক আৰু অন্যান্য প্ৰাসংগিক বিৱৰণৰ বৃহৎ ডাটাছেট বিশ্লেষণ কৰি বছৰ বছৰ আগতেই কিছুমান স্বাস্থ্যজনিত বিপদৰ ভৱিষ্যদ্বাণী কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত আগতীয়াকৈ হস্তক্ষেপ আৰু প্ৰতিৰোধমূলক ব্যৱস্থা গ্ৰহণৰ সুবিধা হয় আৰু ঔষধ আৱিষ্কাৰ ত্বৰান্বিত হয় ৷
চিকিৎসা নিদানত এআইয়ে কেনেদৰে ভূমিকা পালন কৰে ?
ডাঃ নাগেশ্বৰ ৰেড্ডীয়ে কয় যে এজন চিকিৎসকে এদিনত সীমিত সংখ্যক এক্স-ৰেহে পৰ্যালোচনা কৰিব পাৰে ৷ কিন্তু এআইয়ে ১০০ শতাংশ সঠিকতাৰে মাত্ৰ আধা ঘণ্টাত ১০০০ এক্স-ৰে বিশ্লেষণ কৰিব পাৰে ৷ জটিল ৰোগ নিৰ্ণয়ৰ ক্ষেত্ৰত চিকিৎসকসকলে কেতিয়াবা প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হয় ৷ যদি কোনো ৰোগীৰ বয়স, উচ্চতা, ওজন, লক্ষণ আৰু পৰীক্ষাৰ ফলাফল এআই ব্যৱস্থাত প্ৰৱেশ কৰা হয়, তেন্তে ই অতি সঠিক নিদানমূলক তথ্য সৃষ্টি কৰিব পাৰে ৷
এটা উদাহৰণ দি তেওঁ কৈছিল যে এসময়ত এজন ৰোগী ৷ কোনো কাৰণ নোহোৱাকৈ জ্বৰ লৈ আমাৰ ওচৰলৈ আহিছিল ৷ পৰীক্ষাৰ স্বাভাৱিক ফলাফল পোৱাৰ পিছতো এআইয়ে তেজত এটা অস্বাভাৱিক প্ৰটিন ধৰা পেলাই এক্স-ৰেত এটা সৰু দাগ চিনাক্ত কৰিছিল যিটো অভিজ্ঞ চিকিৎসকেও হেৰুৱাই পেলাইছিল ৷ এ আইয়ে যক্ষ্মা ৰোগ নিশ্চিত কৰিছিল, তাৰ পিছত তৎকালীন চিকিৎসাৰ দ্বাৰা ৰোগীজন এমাহৰ ভিতৰতে সুস্থ হৈ উঠিছিল ৷ তেওঁ আৰু কয় যে এণ্ড’স্কপিক অপটিকেল বায়’প্সিৰ সময়তো এআইয়ে ছালৰ চিন তৎক্ষণাত চিনাক্ত কৰি কেন্সাৰ টিউমাৰ ধৰা পেলাব পাৰে, “যদি আপুনি এআইক টিউমাৰ, চিহ্ন বা সন্দেহজনক ছবি দেখুৱাই তেন্তে ই কেন্সাৰ হয় নে নহয় সেইটো নিৰ্ণয় কৰিব পাৰে ৷”
এআইয়ে অস্ত্ৰোপচাৰৰ পদ্ধতি কেনেকৈ উন্নত কৰিছে ?
ডাঃ নাগেশ্বৰ ৰেড্ডীয়ে কয় যে ৰবটিক অস্ত্ৰোপচাৰৰ সৈতে এআইৰ একত্ৰীকৰণে ইয়াৰ সঠিকতা বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি কৰিছে ৷ অপাৰেচনৰ সময়ত মানুহৰ চকুত অদৃশ্য হোৱা বাবে সৰু সৰু ৰক্তবাহী নলী কাটি যোৱাৰ আশংকা সদায় থাকে ৷ এআইয়ে এনে বিপদ ধৰা পেলায় আৰু বাস্তৱ সময়ত অস্ত্ৰোপচাৰ বিশেষজ্ঞসকলক সতৰ্ক কৰি দিয়ে ৷ বিশেষকৈ মগজুৰ অস্ত্ৰোপচাৰত ইয়াৰ ভূমিকা গুৰুত্বপূৰ্ণ, য’ত নিখুঁততাৰ গুৰুত্ব সৰ্বোচ্চ ৷
এআইয়ে আগতীয়াকৈ ৰোগৰ ভৱিষ্যদ্বাণী কৰিব পাৰেনে ?
ডাঃ নাগেশ্বৰ ৰেড্ডীয়ে আৰু কয় যে এআইয়ে এজন ব্যক্তিৰ চিকিৎসাৰ ইতিহাস গভীৰভাৱে বিশ্লেষণ কৰি ব্যক্তিগত চিকিৎসা প্ৰদান কৰিব পাৰে ৷ উদাহৰণস্বৰূপে, এজন ব্যক্তিৰ তেজৰ নমুনা বিশ্লেষণ কৰি এআইয়ে আগন্তুক কেইবছৰমানৰ ভিতৰত ডায়েবেটিছ বা কেন্সাৰ ৰোগত আক্ৰান্ত হোৱাৰ আশংকা আছে নে নাই সেইটো অনুমান কৰিব পাৰে ৷ একে সময়তে আন এটা উদাহৰণৰ অধীনত বুজি লওক যে কিছুমান মানুহে ওজন বৃদ্ধি নকৰাকৈয়ে বৃহৎ পৰিমাণে চেনি সেৱন কৰে, আনহাতে কিছুমানে কম খোৱাৰ পিছতো ওজন বৃদ্ধি পায় ৷ জিনীয় পাৰ্থক্যৰ বাবে এনে হয় ৷ এআইয়ে জিনীয় ক্ৰম বিশ্লেষণ কৰিব পাৰে আৰু ব্যক্তিগতকৃত খাদ্য আৰু জীৱনশৈলীৰ সালসলনিৰ পৰামৰ্শ দিব পাৰে ৷
ৰক্তচাপ, চেনি, নাড়ীভুৰু আৰু অক্সিজেনৰ মাত্ৰা নিৰীক্ষণ কৰা স্মাৰ্টৱাচ আৰু আঙঠিৰ দৰে পৰিধানযোগ্য যন্ত্ৰই এতিয়া বাস্তৱ সময়ত স্বাস্থ্যৰ আপডেট প্ৰদান কৰিব পাৰিব ৷ এআইয়ে এই তথ্য বিশ্লেষণ কৰে আৰু ব্যৱহাৰকাৰীসকলক অস্বাভাৱিক ধাৰাসমূহৰ বিষয়ে সতৰ্ক কৰে, যাৰ ফলত সময়মতে চিকিৎসাৰ সুবিধা হয় ৷ ইয়াৰ পূৰ্বে নতুন ঔষধ প্ৰস্তুত কৰিবলৈ ২০ বছৰতকৈও অধিক সময় লাগিছিল ৷ এআইৰ সহায়ত নতুন ঔষধৰ আৱিষ্কাৰ মাত্ৰ দুবছৰলৈ হ্ৰাস পাইছে ৷ ক’ভিড-১৯ৰ ভেকচিনৰ দ্ৰুত বিকাশ সম্ভৱ হৈছে কেৱল এআইৰ বাবেই ৷
এআই মেডিকেল বেড কেনেকৈ কাম কৰে ?
ডাঃ নাগেশ্বৰ ৰেড্ডীয়ে আৰু কয় যে এতিয়া আধুনিক এ আই মেডিকেল বেড উপলব্ধ ৷ যেতিয়া কোনো ৰোগীয়ে ইয়াৰ ওপৰত শুই থাকে, তেতিয়া বিচনাত স্বাস্থ্যৰ কেইবাটাও পৰিমাপ যেনে নাড়ী, বি পি, চেনি, ইলেক্ট্ৰলাইট, উষ্ণতা আৰু অক্সিজেনৰ পৰিপূৰকতা লিপিবদ্ধ কৰা হয় ৷ যদি কোনো ঔষধ দিয়া হয় তেন্তে এআইয়ে সবিশেষ লিপিবদ্ধ কৰি ৰোগীৰ আৰোগ্যৰ তথ্য লয় ৷ উদাহৰণস্বৰূপে, যদি চেলাইন ড্ৰিপ প্ৰতি মিনিটত ২০ টোপালকৈ স্থাপন কৰা হয় আৰু ৰোগীৰ অৱস্থা ভাল হয়, তেন্তে এআইয়ে ড্ৰিপৰ হাৰ হ্ৰাস কৰাৰ পৰামৰ্শ দিব ৷ ইয়াৰ দ্বাৰা ঔষধৰ সঠিক মাত্ৰাও পৰামৰ্শ দিব পাৰি ৷
এআইয়ে চিকিৎসক-ৰোগীৰ পাৰস্পৰিক কাৰ্য-কলাপ কেনেকৈ সুশৃংখলিত কৰে ?
ডাঃ নাগেশ্বৰ ৰেড্ডীয়ে আৰু কয় যে আমি প্ৰেছক্ৰিপচন ৰেকৰ্ডাৰ এণ্ড ইনটেলিজেণ্ট ছামাৰী মেকাৰ (PRISM) নামৰ এটা সঁজুলি প্ৰস্তুত কৰিছো ৷ এই চফট্ ৱেৰটোৱে চিকিৎসক-ৰোগীৰ কথা-বতৰা ৰেকৰ্ড কৰি সঠিক প্ৰেছক্ৰিপচন প্ৰস্তুত কৰে ৷ অসংলগ্ন আলোচনাক বাদ দিব পৰাকৈ ই বুদ্ধিমান ৷ উদাহৰণস্বৰূপে, যদি ডাক্তৰ আৰু ৰোগীয়ে পুষ্পা ২ৰ দৰে চিনেমাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰে তেন্তে PRISM-এ সেইখন ফিল্টাৰ কৰি উলিয়াই দিব ৷ আমি ইয়াক ১০ হাজাৰ ৰোগীৰ সৈতে পৰীক্ষা কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ ওচৰত উপস্থাপন কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছো, আমাৰ লক্ষ্য হৈছে এই চফট্ ৱেৰটো সকলো চিকিৎসালয়তে বিনামূলীয়াকৈ উপলব্ধ কৰা ৷
স্বাস্থ্যসেৱাত এআইৰ বিপদ আৰু প্ৰত্যাহ্বান কি কি ?
ডাঃ নাগেশ্বৰ ৰেড্ডীয়ে আৰু কয় যে যদি এআইয়ে ভুল তথ্য সৃষ্টি কৰে তেন্তে ইয়াৰ পৰিণতি গুৰুতৰ হ’ব পাৰে ৷ স্বাস্থ্যসেৱাত এআইৰ ব্যৱহাৰৰ ক্ষেত্ৰত চৰকাৰে কঠোৰ নিয়মাৱলী নিৰ্ধাৰণ কৰিব লাগে ৷ ডাটা ছিকিউৰিটিও এটা ডাঙৰ চিন্তাৰ বিষয় ৷ ৰোগীৰ তথ্য অপব্যৱহাৰৰ পৰা সুৰক্ষিত কৰিব লাগিব ৷ উদাহৰণস্বৰূপে, ব্ৰেইন চিপ ইমপ্লাণ্ট নিউৰালিংকে পক্ষাঘাতগ্ৰস্ত ব্যক্তিক এআই ব্যৱহাৰ কৰি নিজৰ অংগ-প্ৰত্যংগ লৰচৰ কৰিবলৈ সক্ষম কৰিছে ৷ কিন্তু মগজুৰ কাম-কাজ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে এই প্ৰযুক্তিৰ অপব্যৱহাৰ হোৱাৰ আশংকা আছে ৷ তেওঁ কয় যে এআইক দায়িত্বশীলভাৱে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে ৷
MIRA কি, আৰু ই ৰোগীক কেনেকৈ সহায় কৰে ?
ডাঃ নাগেশ্বৰ ৰেড্ডীয়ে কয় যে এ আই জি হাস্পতালে আমাৰ বহিঃৰোগী বিভাগত মেডিকেল ইনফৰ্মেটিক্স ৰবটিক এচিষ্টেণ্ট (MIRA) প্ৰৱৰ্তন কৰিছে ৷ মীৰাই ৰোগীৰ প্ৰেছক্ৰিপচন আৰু স্বাস্থ্যৰ অৱস্থাৰ বিষয়ে কৰা প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিয়ে ৷ MIRA এ তেলেগু, ইংৰাজী, বাংলা আৰু হিন্দী ভাষাত উত্তৰ দিয়ে ৷ মানুহৰ সহায়কাৰীৰ দৰে ই কেতিয়াও সঘনাই সোধা প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দি ভাগৰি নাযায় ৷
এআইয়ে জৰুৰীকালীন যত্ন কেনেকৈ উন্নত কৰে ?
ডাঃ নাগেশ্বৰ ৰেড্ডীয়ে কয় যে আই চি ইউত সাতটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিমাপ, পালছ, বি পি, অক্সিজেনৰ মাত্ৰা আৰু অধিক অহৰহ নিৰীক্ষণ কৰা হয় ৷ বৃহৎ চিকিৎসালয়ত প্ৰতিদিনে পাঁচৰ পৰা ছয়জন ৰোগীৰ অৱস্থাৰ অৱনতি ঘটে ৷ এআইয়ে এই পৰিৱৰ্তনসমূহ দ্ৰুতভাৱে ধৰা পেলোৱাত সহায় কৰে আৰু চিকিৎসা দলসমূহক মিনিটৰ ভিতৰতে সতৰ্ক কৰি দিয়ে ৷
তেওঁ লগতে কয় যে সঁহাৰিৰ সময় বৃদ্ধিৰ বাবে আমি i Save software প্ৰস্তুত কৰিছো ৷ যেতিয়া সাতটাৰ ভিতৰত পাঁচটা পেৰামিটাৰে অস্বাভাৱিক উঠা-নমা দেখুৱায়, i Save এ তৎক্ষণাত নাৰ্ছ আৰু চিকিৎসকক অৱগত কৰে ৷ ইয়াৰ ফলত ৰোগীৰ অৱস্থাৰ অৱনতি ঘটাৰ আগতে আগতীয়াকৈ হস্তক্ষেপ কৰিব পৰা যায় ৷
এআইয়ে চিকিৎসা পৰীক্ষাক অধিক সুলভ কৰি তুলিব পাৰিবনে ?
ডাঃ নাগেশ্বৰ ৰেড্ডীয়ে কয় যে হয়, এআইয়ে চিকিৎসা পৰীক্ষা অধিক সুলভ কৰি তুলিব পাৰে ৷ উদাহৰণস্বৰূপে, ফেটি লিভাৰ নিৰ্ণয় কৰিবলৈ বৰ্তমান ব্যয়বহুল ফাইব্ৰ’ স্কেনৰ প্ৰয়োজন হয় ৷ এআইয়ে এতিয়া তেজৰ পৰীক্ষাৰ তথ্য ব্যৱহাৰ কৰি এক অতি সস্তা পদ্ধতি সক্ষম কৰিছে ৷ যকৃতৰ কাৰ্য্যক্ষমতা, কলেষ্টেৰল, হিম’গ্লবিন, প্লেটলেট আৰু এনজাইমৰ মাত্ৰা বিশ্লেষণ কৰি এআইয়ে ফাইব্ৰ’ স্কেনৰ দৰে একে সঠিকতাৰে ফলাফল প্ৰদান কৰে, যাৰ ফলত নিদান অধিক সুলভ হৈ পৰে ৷
চিকিৎসা বিজ্ঞানত আগলৈ AIৰ ব্যৱহাৰ কি ?
এক বিশেষ সাক্ষাৎকাৰত ড০ নাগেশ্বৰ ৰেড্ডীয়ে কয় যে এআইৰ বিকাশ অহৰহ হৈ আছে ৷ হংকঙত এটা বুদ্ধিমান শৌচাগাৰ গঢ়ি তোলা হৈছে ৷ যেতিয়া এজন ব্যক্তিয়ে ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰে, তেতিয়া ব্যৱস্থাটোৱে তেওঁলোকৰ ৰক্তচাপ, চেনি, নাড়ীভুৰু, ইলেক্ট্ৰ’লাইট আৰু অন্যান্য স্বাস্থ্যৰ মেট্ৰিক বিশ্লেষণ কৰে ৷ ইয়াৰ পিছত ই খাদ্যাভ্যাস, টোপনি আৰু জীৱনশৈলীৰ পৰিৱৰ্তনৰ বিষয়ে পৰামৰ্শ দিয়ে ৷ এআইয়ে স্বাস্থ্যসেৱাৰ পৰিৱৰ্তন ঘটাইছে যদিও ইয়াৰ নৈতিক আৰু নিৰাপদ ব্যৱহাৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈয়ে আছে ৷ ডাঃ ৰেড্ডীয়ে সাক্ষাৎকাৰৰ সামৰণিত কয় যে চিকিৎসা পেছাদাৰীসকলক সহায় কৰিবলৈ এআই ব্যৱহাৰ কৰা উচিত আৰু তেওঁলোকৰ ঠাইত নহয় ৷
(আইথাৰাজু ৰাংগাৰাওৰ প্ৰতিবেদন)
(সতৰ্কীকৰণ: এই প্ৰতিবেদনত আপোনাক দিয়া সকলো স্বাস্থ্য তথা জীৱনশৈলী সম্পৰ্কীয় যিকোনো তথ্য আৰু পৰামৰ্শ কেৱল আপোনাৰ সাধাৰণ তথ্যৰ বাবেহে আগবঢ়োৱা হৈছে । আমি এই তথ্য বৈজ্ঞানিক গৱেষণা, অধ্যয়ন, চিকিৎসা আৰু স্বাস্থ্য পেছাদাৰী পৰামৰ্শৰ ভিত্তিত প্ৰদান কৰিছো । আপুনি এই উপায় বা পদ্ধতি অনুসৰণ কৰাৰ আগতে এই বিষয়ে বিতংভাৱে জনাটো উচিত তথা আপোনাৰ ব্যক্তিগত চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ গ্ৰহণ কৰাটো উচিত ।)
লগতে পঢ়ক
