বিশেষ প্ৰতিবেদন, 20 মে’ : দেওবাৰে ইৰাণৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ইব্ৰাহিম ৰাইচি আৰু বৈদেশিক মন্ত্ৰী হুছেইন আমিৰ আব্দুল্লাহিয়ানৰ মৃত্যুৰ পিচত পুনৰ ভি ভি আই পি বিশেষকৈ হেলিকপ্টাৰ যাত্ৰাৰ সুৰক্ষাৰ ওপৰত প্ৰশ্ন উত্থাপন হৈছেল ৷ ইৰাণৰ ৰাজধানী তেহৰাণৰ পৰা প্ৰায় 600 কিলোমিটাৰ উত্তৰ-পশ্চিমে আজাৰবাইজান সীমান্তৰ জোলফাৰ ওচৰত দুৰ্ঘটনাগ্ৰস্ত হয় ৰাইছি আৰু আমিৰ-আব্দুল্লাহিয়ানক কঢ়িয়াই অনা হেলিকপ্টাৰখন ৷ খবৰ অনুসৰি ৰাইছি আৰু তেওঁৰ দলৰ এটা অংশ কঢ়িয়াই অনা বেল 212 হেলিকপ্টাৰখন প্ৰচণ্ড কুঁৱলীৰ মাজত পাহাৰৰ মাজেৰে উৰি যোৱাৰ সময়তে দুৰ্ঘটনাগ্ৰস্ত হয় ৷
হেলিকপ্টাৰ সাধাৰণতে দৃশ্যমান উৰণ নিয়ম (VFR) অনুসৰি উৰণ কৰে অৰ্থাৎ বিমানখন দৃশ্যমান বতৰ বিজ্ঞানৰ পৰিস্থিতিত (VMC, অৰ্থাৎ ভাল আৰু পৰিষ্কাৰ বতৰ) চলাবলৈ উদ্দেশ্যে কৰা হয় ৷ ভি এফ আৰৰ অধীনত ডাৱৰ, প্ৰচণ্ড বৰষুণ, কম দৃশ্যমানতা আৰু অন্যান্য প্ৰতিকূল বতৰৰ পৰিস্থিতিৰ পৰা আঁতৰি থাকিব লাগে ৷ সাধাৰণ বিমান পৰিবহণৰ উৰণ আৰু উৰণ প্ৰশিক্ষণৰ বেছিভাগেই দৃশ্যমান বতৰ বিজ্ঞানৰ পৰিস্থিতিত হয় ৷
অৱশ্যে আজিৰ প্ৰযুক্তিবিদ্যাত হেলিকপ্টাৰেও ইনষ্ট্ৰুমেণ্ট ফ্লাইট ৰুলছ (আই এফ আৰ) অনুসৰি উৰণ কৰিব পাৰে ৷ অৰ্থাৎ বিমানখনে যন্ত্ৰৰ বতৰ বিজ্ঞানৰ পৰিস্থিতিত (IMC) চলাব পাৰে, অৰ্থাৎ ডাৱৰীয়া বা অন্যথা প্ৰতিকূল বতৰৰ পৰিস্থিতিত ৷ কিন্তু আই এফ আৰ উৰণৰ দ্বাৰা প্ৰদান কৰা কাৰ্যক্ষমতাৰ লগতে বেয়া বতৰৰ পৰা হাত সাৰি থকাৰ নিৰাপত্তাৰ বাবে বহু বিমানে ভি এম চিত উৰণৰ সম্পূৰ্ণ সময় সম্পূৰ্ণ কৰাৰ সময়ত আই এফ আৰৰ অধীনত চলিব পাৰে ৷
“আই এফ আৰৰ অধীনত আপুনি ডাৱৰত বা গ্ৰহণযোগ্য বতৰতকৈ কম উৰিব পাৰে বুলিয়েই আপুনি উৰিব লাগে বুলি ক’ব নোৱাৰি ৷” atpflightschool.com ত স্পষ্টকৈ কোৱা হৈছে ৷ মিগ 21 আৰু হেলিকপ্টাৰ উৰুৱা ভাৰতীয় বায়ুসেনাৰ এজন প্ৰাক্তন পাইলটে নাম প্ৰকাশ নকৰাৰ চৰ্তত ই টি ভি ভাৰতৰ সৈতে হোৱা কথা-বতৰাত কয় যে হেলিকপ্টাৰ উৰুৱাটো একেবাৰে বেলেগ প্ৰত্যাহ্বান ৷
পাইলটজনে কয়, “হেলিকপ্টাৰত বায়ুৰ চাপৰ সমস্যা নাই ৷ গতিকে সিহঁতে বেছি ওপৰলৈ উৰিব নোৱাৰে ৷ সাধাৰণতে ডাৱৰৰ তলত উৰি থাকে ৷ কিন্তু তথাপিও ডাৱৰ এটা ডাঙৰ সমস্যা ৷”
পাইলটজনে কয় যে পৰিবহন বিমান আৰু যুঁজাৰু বিমান বহু উচ্চতাত উৰা মাৰে ৷ হেলিকপ্টাৰে পাহাৰৰ দৰে কঠিন অঞ্চল অতিক্ৰম কৰি বহুত কম উচ্চতাত উৰা মাৰে ৷ কাৰ্যকৰী ক্ষমতা পৃথক, চৰিত্ৰটো বেলেগ ৷ বানপানীৰ দৰে সংকটৰ সময়ত উদ্ধাৰ অভিযানৰ বাবে হেলিকপ্টাৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, মানৱীয় সহায় প্ৰদান কৰা আৰু স্থানান্তৰ কৰা, যাৰ ভিতৰত আছে এয়াৰ এম্বুলেন্স হিচাপে কাম কৰা ৷
কিন্তু একে সময়তে পাইলটজনে বুজাই দিয়ে যে আজিৰ প্ৰযুক্তিয়ে হেলিকপ্টাৰক আই এফ আৰ ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ সক্ষম কৰে ৷ 2011 চনৰ মে’ মাহত পাকিস্তানৰ এবটাবাদত আল কায়দাৰ নেতা ওছামা বিন লাডেনক নিষ্ক্ৰিয় কৰাত আমেৰিকাৰ হেলিকপ্টাৰে সেইটোৱেই ব্যৱহাৰ কৰিছিল ৷
আই এ এফৰ পাইলটৰ মতে, ভি এফ আৰৰ সৈতে হেলিকপ্টাৰ উৰুৱাটো গাড়ী চলোৱাৰ দৰেই ৷ দৃষ্টিশক্তি স্পষ্ট হ’ব লাগে ৷ যিটো কথা ওলাইছে সেয়া হ’ল ৰাইছি আৰু তেওঁৰ প্ৰতিনিধি দলৰ এটা অংশ অহা হেলিকপ্টাৰখন ভি এফ আৰ মোডত আছিল ৷ সেয়েহে এই দুৰ্ঘটনাই ভি ভি আই পিসকল থকা হেলিকপ্টাৰখন আৰু ইৰাণৰ বয়সীয়াল হেলিকপ্টাৰ বহৰক লৈ প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰে ৷
বেল 212 হেলিকপ্টাৰ য'ত ৰাইচি আৰু তেওঁৰ প্ৰতিনিধি দল আছিল, 1968 চনত প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল ৷ 1970 ৰ দশকত, যেতিয়া ইৰাণ আমেৰিকাপন্থী শ্বাহৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হৈছিল, ইৰাণ চৰকাৰে এই বিমানসমূহৰ যথেষ্ট সংখ্যক অধিগ্ৰহণ কৰিছিল ৷ 1979 চনৰ ইছলামিক বিপ্লৱে ৰাজতন্ত্ৰক উৎখাত কৰা স্বত্বেও, ইৰাণে ইয়াৰ বহুতো আমেৰিকাত নিৰ্মিত বিমান ব্যৱহাৰ কৰি আহিছিল, যাৰ ভিতৰত আছে উন্নত যুঁজাৰু বিমান ৷ অৱশ্যে, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ নিষেধাজ্ঞাৰ বাবে, এই বিমানবোৰৰ বাবে স্পেয়াৰ পাৰ্টচ প্ৰাপ্ত কৰাটো প্ৰত্যাহ্বানজনক হৈ পৰিছিল ৷ 1970 ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে ক্ৰয় কৰা কিছুমান বিমান, যেনে এফ-4 ফেণ্টম আৰু এফ-14 যুঁজাৰু বিমান, আজিও ইৰাণৰ সামৰিক বাহিনীৰ ভিতৰত কাৰ্যক্ষম হৈ আছে ৷
ইৰাণৰ হেলিকপ্টাৰ ফ্লীটৰ বয়স বৃদ্ধি পোৱা অৱস্থাটো আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় নিষেধাজ্ঞা, অৰ্থনৈতিক বাধা, অতীতৰ ক্ৰয়ৰ পদ্ধতি আৰু আধুনিক প্ৰযুক্তি আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণৰ সহায় লাভ কৰাত হোৱা অসুবিধাকে ধৰি কেইবাটাও আন্তঃসংলগ্ন কাৰকৰ ফল ৷
আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দ্বাৰা আৰোপ কৰা নিষেধাজ্ঞাই পশ্চিমীয়া নিৰ্মাতাসকলৰ পৰা নতুন হেলিকপ্টাৰ, স্পেয়াৰ পাৰ্টচ আৰু উন্নত তত্বাৱধান সঁজুলি ক্ৰয় কৰাৰ ইৰাণৰ সামৰ্থ্য কঠোৰভাৱে সীমিত কৰিছে ৷ আৰম্ভণিতে ইৰাণৰ পাৰমাণৱিক কাৰ্যসূচীৰ দ্বাৰা প্ৰেৰিত এই নিষেধাজ্ঞাবোৰে দেশখনৰ বিশ্বব্যাপী বিমান বজাৰত প্ৰৱেশাধিকাৰ সীমিত কৰি ৰাখিছে ৷
ইৰাণৰ অৰ্থনৈতিক প্ৰত্যাহ্বান যেনে উচ্চ মুদ্ৰাস্ফীতি, বিমুদ্ৰাকৰণ, নিষেধাজ্ঞা আৰু মূল্যৰ উঠা-নমাৰ বাবে তেলৰ ৰাজহ হ্ৰাসে প্ৰতিৰক্ষা আৰু বিমান খণ্ডৰ বাবে উপলব্ধ বাজেটত বাধাৰ সৃষ্টি কৰিছে ৷ সীমিত বাজেটৰ ভিতৰত স্বাস্থ্যসেৱা আৰু আন্তঃগাঁথনিৰ দৰে জটিল ক্ষেত্ৰসমূহৰ বাবে সম্পদসমূহক প্ৰায়ে অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হয়, যাৰ ফলত হেলিকপ্টাৰ ফ্লীটৰ আধুনিকীকৰণ আৰু সম্প্ৰসাৰণৰ বাবে কম পুঁজিৰ অভাৱত পৰে ৷
1979 চনৰ ইৰাণী বিপ্লৱৰ পূৰ্বে 1960, 1970 আৰু 1980 ৰ দশকত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ আৰু ইউৰোপীয় দেশসমূহৰ পৰা ইৰাণৰ বহুতো হেলিকপ্টাৰ অধিগ্ৰহণ কৰা হৈছিল আৰু কূটনৈতিক সম্পৰ্ক আৰু সামৰিক বিক্ৰীত তিক্ততা আহিছিল ৷ বিপ্লৱ আৰু পৰৱৰ্তী নিষেধাজ্ঞাৰ পিচত, নতুন হেলিকপ্টাৰৰ বাবে ইয়াৰ উৎসত বৈচিত্ৰতা আনিবলৈ ইৰাণৰ সামৰ্থ্য গুৰুতৰভাৱে সীমিত আছিল, যাৰ ফলত পশ্চিমীয়া নিৰ্মিত সম্পত্তিৰ বয়স বৃদ্ধিৰ ওপৰত অত্যাধিক নিৰ্ভৰশীলতা সৃষ্টি হৈছিল ৷
প্ৰযুক্তিগত ব্যৱধান আৰু উন্নত সামগ্ৰী আৰু প্ৰযুক্তিৰ প্ৰৱেশাধিকাৰৰ অভাৱৰ ফলত বিমান আৰু হেলিকপ্টাৰ নিৰ্মাণ আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণত ঘৰুৱা সামৰ্থ্য বিকাশৰ প্ৰচেষ্টা বাধাগ্ৰস্ত হৈছে ৷ নিষেধাজ্ঞা আৰু কূটনৈতিক বিচ্ছিন্নতাই অধিক উন্নত বিমান উদ্যোগৰ পৰা কাৰিকৰী জ্ঞান আৰু দক্ষতাৰ প্ৰবাহ সীমিত কৰিছে, দক্ষতা বিকাশ আৰু কাৰ্যকৰী তত্বাৱধানত বাধা প্ৰদান কৰিছে ৷
কঠোৰ পৰিচালনাৰ পৰিস্থিতি আৰু বিভিন্ন উদ্দেশ্যৰ বাবে গধুৰ ব্যৱহাৰৰ দৰে পাৰিপাৰ্শ্বিক কাৰকে ইৰাণৰ হেলিকপ্টাৰ ফ্লীটৰ বয়স বৃদ্ধিৰ প্ৰক্ৰিয়াত্ব ত্বৰান্বিত কৰিছে ৷ যদিও ইৰাণে ৰাছিয়া আৰু চীনৰ দৰে দেশৰ সৈতে ঘৰুৱা পদক্ষেপ, আমূল পৰিৱৰ্তন আৰু কৌশলগত অংশীদাৰিত্বৰ জৰিয়তে ইয়াৰ নৌবহৰ আধুনিকীকৰণৰ চেষ্টা কৰিছে, এই কাৰকবোৰৰ মিলিত প্ৰভাৱৰ বাবে সম্পূৰ্ণ আধুনিক আৰু নিৰ্ভৰযোগ্য হেলিকপ্টাৰ ফ্লীটৰ পথ প্ৰত্যাহ্বানজনক হৈ আছে ৷
