প্ৰতিবছৰে ২৪ জুলাইত উদযাপন কৰা হয় ৰাষ্ট্ৰীয় আয়কৰ দিৱস । দেশৰ বাবে আয়কৰৰ প্ৰয়োজনীয়তা ইয়াৰ তাৎপৰ্য সন্দৰ্ভত দেশৰ নাগৰিকসকলক সজাগ কৰিবলৈ উদযাপন কৰা হয় এই আয়কৰ দিবস ।
আয়কৰ দিবসৰ ইতিহাস:
ছাৰ জেমছ উইলচনে ভাৰতত পোন প্ৰথমবাৰৰ বাবে ১৮৬০ চনৰ ২৪ জুলাই প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল আয়কৰৰ ধাৰণা । ব্ৰিটিছ শাসনৰ অধীনত স্বাধীনতাৰ প্ৰথম আন্দোলনৰ (১৮৫৭) সময়ত হোৱা লোকচানৰ ক্ষতিপূৰণৰ বাবে এই পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হৈছিল ।
ভাৰতত ১৫০ বছৰৰ আয়কৰ স্বীকাৰ কৰিবলৈ ২০১০ চনৰ জুলাইত প্ৰথমবাৰৰ বাবে আয়কৰ দিবস উদযাপন কৰা হৈছিল । ভাৰতৰ প্ৰশাসনে প্ৰত্যক্ষভাৱে কৰ লাভ কৰিবলৈ এক সঠিক আন্তঃগাঁথনিৰ সৈতে প্ৰস্তুত কৰিছিল আয়কৰ আইন ১৯২২ । ১৯২৪ চনত, বিভাগটোৰ কাৰ্য আৰু দায়িত্ব নিৰীক্ষণৰ বাবে স্থাপন কৰা হৈছিল কেন্দ্ৰীয় ৰাজহ পৰিষদ ।
পিচত, আইনখন ১৯৩৯ চনত সংশোধন কৰা হয় আৰু দুটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গাঁথনিগত সংশোধন কৰা হয় । আপীল কাৰ্যসমূহ প্ৰশাসনিক কাৰ্যৰ পৰা পৃথক কৰা হৈছিল আৰু লগতে মুম্বাইত (তেতিয়াৰ বোম্বে) এটা কেন্দ্ৰীয় অভিযোগ প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল । ১৯৬৩ চনত, কেন্দ্ৰীয় ৰাজহ পৰিষদ আইন, ১৯৬৩-ৰ অধীনত কেন্দ্ৰীয় প্ৰত্যক্ষ কৰ পৰিষদ (চিবিডিটি) নামৰ প্ৰত্যক্ষ কৰৰ বাবে এক শ্ৰেণীবদ্ধ বোৰ্ড প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল ।
আয়কৰ কি?
আয়কৰ হৈছে এক প্ৰত্যক্ষ কৰ যাক চৰকাৰে ইয়াৰ নাগৰিকসকলৰ উপাৰ্জনৰ ওপৰত আৰোপ কৰে । আয়কৰ আইন-১৯৬১ৰ অধীনত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে কৰ সংগ্ৰহ কৰাটো বাধ্যতামূলক কৰে । চৰকাৰে ইয়াৰ কেন্দ্ৰীয় বাজেটত প্ৰতি বছৰে উপাৰ্জনৰ শ্লেব আৰু কৰৰ হাৰ সলনি কৰিব পাৰে । উপাৰ্জনৰ অৰ্থ কেৱল দৰমহাৰ ৰূপত উপাৰ্জন কৰা ধন নহয় ।
ইয়াত ঘৰৰ সম্পত্তিৰ পৰা উপাৰ্জন, ব্যৱসায়ৰ পৰা লাভ, পেছাৰ পৰা লাভ (যেনে বোনাচ), মূলধনৰ লাভৰ পৰা কৰা উপাৰ্জন আৰু 'অন্যান্য উৎসৰ পৰা কৰা উপাৰ্জন' অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয় । চৰকাৰে প্ৰায়েই কিছু ক্ষেত্ৰত ৰেহাই প্ৰদান কৰে, যাতে কৰ গণনা কৰাৰ পূৰ্বে ব্যক্তি এজনৰ উপাৰ্জনৰ বিভিন্ন দিশ নিৰীক্ষণ কৰে ।
আয়কৰ শ্লেবৰ হাৰ কি?
ভাৰতত মুঠ বাৰ্ষিক উপাৰ্জনৰ আধাৰত পৃথক হয় কৰৰ হাৰ নিৰ্ধাৰণ কৰা হয় । আয়কৰৰ বাবে শ্লেবৰ হাৰ প্ৰগতিশীল প্ৰকৃতিৰ অৰ্থাৎ ব্যক্তিজনৰ মুঠ বাৰ্ষিক উপাৰ্জনৰ সৈতে শ্লেবৰ হাৰ বৃদ্ধি হয় । উপাৰ্জনৰ ওপৰত কৰৰ বাবে শ্লেবৰ হাৰ সময়ে সময়ে সলনি কৰা হয় আৰু কেন্দ্ৰীয় বাজেটত এই তথ্য ৰাজহুৱা কৰা হয় ।
২০২৪-২০২৫ বিত্তীয় বৰ্ষৰ বাবে আয়কৰ শ্লেবৰ হাৰ অৰ্থাৎ মূল্যায়ন বৰ্ষ ২০২৫-২০২৬ বাবে নিম্নলিখিত ধৰণৰ:
বাজেট 2024 আয় সংশোধিত কৰ শ্লেব
| আয়কৰ শ্লেব (টকা) | আয়কৰ হাৰ (%) |
| ০ ৰ পৰা ৩,০০,০০০ লৈ | শূন্য |
| ৩,০০,০০০ ৰ পৰা ৭,০০,০০০ লৈ | ৫ |
| ৭,০০,০০০ ৰ পৰা ১০,০০,০০০ লৈ | ১০ |
| ১০,০০,০০০ ৰ পৰা ১২,০০,০০০ লৈ | ১৫ |
| ১২,০০,০০০ ৰ পৰা ১৫,০০,০০০ লৈ | ২০ |
| ১৫,০০,০০০ বা ততোধিক | ৩০ |
কৰৰ লাভালাভ
কৰ পৰিশোধ কৰাৰো আছো বহু লাভালাভ । কৰ পৰিশোধে দেশৰ আন্তঃগাঁথনিৰ বিকাশ আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণত সহায় কৰে । কৰ পৰিশোধে আইনৰ শাসন আৰু গণতান্ত্ৰিক প্ৰক্ৰিয়াৰ কাৰ্য-কলাপৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় প্ৰতিষ্ঠানৰ সৃষ্টি বা ৰক্ষণাবেক্ষণত সহায় কৰিব পাৰে । কৰ হৈছে ৰাজহুৱা ব্যয়ৰ বাবে চৰকাৰৰ ৰাজহ । যি ৰাজহৰে পথ নিৰ্মাণ, বিদ্যালয় ভৱন, চিকিৎসালয়, আৰক্ষী আৰু অগ্নি নিৰ্বাপক বিভাগ, উদ্যান আৰু খেলপথাৰ, ৰাজহুৱা পুথিভঁৰালকে ধৰি স্থানীয় চৰকাৰী সেৱাসমূহৰ বাবে পুঁজি যোগান ধৰা হয় ।
কৰসমূহে ৰাজহুৱা আন্তঃগাঁথনি আৰু সেৱাসমূহৰ বাবে পুঁজি যোগান ধৰে । উদাহৰণ স্বৰূপে, ভাৰতে ইয়াৰ জিডিপিৰ সৰ্বাধিক অনুপাতে অন্যান্য উদীয়মান অৰ্থনীতিৰ তুলনাত ৰাজহুৱা আন্তঃগাঁথনি আৰু সেৱাৰ ওপৰত ব্যয় কৰে । ২০২২-২৩ বৰ্ষৰ বাজেটত কেপেক্সত বাৰ্ষিক ৩৫% তকৈ অধিক বৃদ্ধি আৰু ১০ লাখ কোটি টকাৰ অধিক লক্ষ্যযুক্ত আন্তঃগাঁথনি বিনিয়োগৰ লগতে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে দীৰ্ঘম্যাদী অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ বাবে আন্তঃগাঁথনিক এক শক্তি গুণক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি পুনৰ ব্যক্ত কৰে ।
কৰবোৰ সামাজিক বিকাশ আৰু কল্যাণমূলক কাৰ্যসূচীৰ বাবেও ব্যৱহাৰ কৰা হয় । উদাহৰণ স্বৰূপে, ভাৰত চৰকাৰে জনস্বাস্থ্য আৰু পুষ্টি, শিক্ষা আৰু গ্ৰামোন্নয়ন কাৰ্যসূচীকে ধৰি বিভিন্ন সামাজিক বিকাশ আৰু কল্যাণমূলক কাৰ্যসূচীৰ বাবে যথেষ্ট পৰিমাণৰ ৰাজহ আৱণ্টন কৰে, যি হৈছে জিডিপিৰ প্ৰায় 6%।
শিক্ষাৰ বাবে কৰৰ পুঁজি । উদাহৰণ স্বৰূপে, ভাৰতত নিৰক্ষৰতা এক ডাঙৰ সমস্যা । যাৰ বাবে মানদণ্ডৰ শিক্ষা প্ৰদান কৰিবলৈ চৰকাৰক যথেষ্ট ধনৰ প্ৰয়োজন । ইয়াত অন্তৰ্ভুক্ত আছে শিক্ষাৰ ওপৰত ৰাজহুৱা আৰু ব্যক্তিগত ব্যয় । যাৰ ভিতৰত আছে বিদ্যালয়ৰ আন্তঃগাঁথনি, শিক্ষকৰ দৰমহা আৰু গৱেষণা, বিকাশ আৰু উদ্ভাৱনৰ ওপৰত ব্যয় ।
কৰবোৰে দেশৰ সীমা সুৰক্ষিত কৰে । ইয়াৰ ভিতৰত আছে সঁজুলি আৰু কৰ্মচাৰীৰ ওপৰত ব্যয়, প্ৰতিৰক্ষা গৱেষণা আৰু বিকাশ, প্ৰতিৰক্ষা আমদানি, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সামৰিক সহযোগিতা আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শান্তি ৰক্ষা অভিযান ।
কৰৰ জৰিয়তে চৰকাৰী কৰ্মচাৰীসকলৰ দৰমহা আৰু পেঞ্চনৰ বাবে পুঁজি যোগান ধৰা হয় । ৰাজহুৱা খণ্ডৰ কৰ্মচাৰী যেনে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ কৰ্মচাৰী, ৰাজ্য চৰকাৰৰ কৰ্মচাৰী আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ কৰ্মচাৰীৰ মজুৰি আৰু পেঞ্চন আদি কৰৰ পৰা যোগান ধৰা হয় ।
কৰবোৰেৰে চৰকাৰী ঋণৰ মূলধন আৰু সূত পৰিশোধ কৰে । ভাৰত চৰকাৰৰ এটা বৃহৎ বাহ্যিক ঋণ আছে আৰু ইয়াৰ বকেয়া ঋণৰ এক বৃহৎ অংশ বিদেশী মুদ্ৰাত নিৰ্ধাৰণ কৰা হয় । যাৰ মূলধন আৰু সূত এই কৰৰ পৰাই পৰিশোধ কৰা হয়
কৰবোৰে চৰকাৰৰ ৰাজহুৱা পৰিবহন ব্যৱস্থাৰ বাবে পুঁজি যোগান ধৰে । যাৰ ভিতৰত আছে ৰে'ল আৰু পথ পৰিবহন । ইয়াৰ ভিতৰত আছে বিমান, জাহাজ, বাছ, ৰে'ল, ট্ৰেক্টৰ, পথ আৰু ঘাইপথ নিৰ্মাণৰ বাবে অন্যান্য বাহন আৰু অন্যান্য আন্তঃগাঁথনি প্ৰকল্পকে ধৰি বিভিন্ন ধৰণৰ বাহন ক্ৰয় কৰা আৰু অন্যান্য আন্তঃগাঁথনি প্ৰকল্পত পুঁজি যোগান ।
কৰবোৰে মৌলিক অৰ্থনৈতিক স্থিৰতা আৰু সামাজিক সুৰক্ষাৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰাৰ বাবে যুগুত কৰা আঁচনিৰ বাবে পুঁজি যোগান ধৰে, যিবোৰ নিবনুৱা বা কম উপাৰ্জন কৰা লোকসকলৰ সহায়কাৰী হয় । এনে আঁচনিৰ ভিতৰত আছে, ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাম্য নিযুক্তি গেৰাণ্টি আইন (NREGA) আৰু মহাত্মা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাম্য নিযুক্তি গেৰাণ্টি আঁচনি (MGNREGS) ইত্যাদি ।
স্বাস্থ্যসেৱা আৰু চিকিৎসা আন্তঃগাঁথনিকো কৰযোগে পুঁজি যোগান ধৰা হয় । ইয়াত অন্তৰ্ভুক্ত আছে স্বাস্থ্য আৰু চিকিৎসা গৱেষণা আৰু বিকাশ, চিকিৎসালয়ৰ আন্তঃগাঁথনি, স্বাস্থ্য বীমা আৰু অন্যান্য স্বাস্থ্য সেৱাৰ ওপৰত ব্যয় ।
ভাৰতৰ শীৰ্ষ ১০ সৰ্বাধিক কৰদাতা
ৰিলায়েন্স ইণ্ডাষ্ট্ৰিজ লিমিটেড (RIL):
ভাৰতীয় ষ্টেট বেঙ্ক (SBI):
হাউচিং ডেভেলপমেণ্ট ফাইনেন্স কৰ্পোৰেচন লিমিটেড (HDFC Bank):
টাটা পৰামৰ্শ সেৱা (TCS):
আইচিআইচিআই বেংক
তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ নিগম (ONGC):
টাটা ষ্টীল
কোল ইণ্ডিয়া লিমিটেড (CIL):
ইনফোচিছ:
এক্সিছ বেংক:
উল্লেখ্য যে, ভাৰতীয় ক্ৰিকেটাৰ মহেন্দ্ৰ সিং ধোনী ২০২৩ চনত সৰ্বাধিক ব্যক্তিগত কৰদাতা আছিল । আনহাতে চুপাৰষ্টাৰ অক্ষয় কুমাৰে ২০২২ আৰু ২০২১ চনত এই খিতাপ দখল কৰিছিল । ইফালে কৰদাতা কোম্পানীবোৰৰ ভিতৰত সৰ্বাধিক কৰদাতা কোম্পানী হৈছে টিচিএছ । ভাৰতৰ ৰাজ্যসমূহৰ ভিতৰত মহাৰাষ্ট্ৰ সৰ্বাধিক কৰ পৰিশোধ কৰা ৰাজ্য হিচাপে আগবাঢ়ি আছে ।
