ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਡੀ ਦਾਦੀ-ਨਾਨੀ ਦੀ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਬੀਜ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖਾਣਾ ਭਾਵੇਂ ਨਮਕੀਨ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮਿਠਾਈ, ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਬੀਜ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਸੁਵਾਦ ਤੇ ਪੋਸਣ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਜਦ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਡਾਈਟ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਤੇ ਭੋਜਨ ਫੂਡ ਫੈਸ਼ਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਲੱਗੇ ਹਨ, ਫਲਾਂ ਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਤੇ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਬੀਜਾਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਵੀ ਫੂਡ ਫੈਸ਼ਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਟ੍ਰੈਂਡ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ 'ਚ ਨਾਸ਼ਤੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਡੈਜ਼ਰਟ ਤੱਕ,ਬਿਸਕੁੱਟ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਲਾਦ ਤੱਕ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਾਣੇ 'ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੀਜ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਾਫੀ ਵੱਧ ਗਿਆ ਹੈ।
ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁਪਰਫੂਡ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਬਾਰੇ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁੱਖੀਭਾਵਾ ਟੀਮ ਨੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ, ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਸਨਸ਼ਾਈਨ ਹੋਮਿਓਪੈਥੀ ਕਲੀਨਿਕ ਵਿਖੇ ਹੋਮੀਓਪੈਥੀ ਪ੍ਰੈਕਟੀਸ਼ਨਰ ਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹਰ ਡਾ. ਕ੍ਰੀਤੀ ਐਸ ਧੀਰਵਾਨੀ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ।
ਸੁਪਰਫੂਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਬੀਜ
ਡਾ. ਕ੍ਰੀਤੀ ਦੱਸਦੇਹਨ ਕਿ ਖਾਧ ਬੀਜ ਵਿਟਾਮਿਨ, ਖਣਿਜ ਤੇ ਐਟੀਂਓਕਸੀਡੈਂਟਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਫਾਈਬਰ, ਪ੍ਰੋਟੀ ਨੇ ਤੇ ਮੌਨੋਅਨਸੈਚੂਰੇਟਡ ਤੇ ਪੌਲੀਅਨਸਸੈਚੂਰੇਟਡ ਤੇ ਵਸਾ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸਰੋਤ ਹਨ। ਇਸ ਦਿਲ ਤੇ ਪਾਚਨ ਤੰਤਰ ਸਣੇ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪੋਸ਼ਣ ਤੇ ਊਰਜਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕੀਆਂ ਨਾਲ ਫਾਇਦਾ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕੀਆਂ ਨਾਲ ਫਾਇਦਾ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੁੱਝ ਬੀਜ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਾਭ ਇੰਝ ਹਨ।
ਪਟਸਨ ਜਾਂ ਅਲਸੀ ਦੇ ਬੀਜ
ਫਲੈਕਸਸੀਡਸ ਯਾਨਿ ਅਲਸੀ ਦੇ ਬੀਜ ਵਿੱਚ ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਊਰਜਾ ਦਾ ਮੁਖ ਸਰੋਤਾਂ ਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਅਲਸੀ ਦੇ ਬੀਜ'ਚ ਫਾਈਬਰ ਵੀ ਉੱਚ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਚਲਤ ਮਾਊਥ ਰਿਫਰੈਸ਼ਾਂ ਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਅਲਸੀ ਦੇ ਬੀਜ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਟੀਨ,ਫਾਈਬਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਓਮੇਗਾ-3ਵਸਾ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਲਫਾ-ਲਿਨੋਲੇਨਿਕ ਐਸਿਡ (ਏਐਲਏ) ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਕ੍ਰੀਤੀ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਅਲਸੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਕੇ ਸਰੀਰ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸਮਰਥਾ ਵਧਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਥਕਾਨ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਲਸੀ ਦੇ ਬੀਜ ਵਿੱਚ ਬੂੱਟਿਆਂ ਦੇ ਯੌਗਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਗ਼ਲਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤੇ ਗਰਭਅਵਸਥਾ ਦੀ ਮੁੱਢਲੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਇਸ ਦਾ ਵੱਧ ਸੇਵਨ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਲਸੀ ਦੇ ਬੀਜ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1 ਚਮਚ ਜਾਂ 10 ਗ੍ਰਾਮ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸੂਪ, ਦਲਿਆ, ਸਲਾਦ ਤੇ ਕੁਕੀਜ਼ ਤੇ ਬਿਸਕੁਟ ਆਦਿ 'ਚ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਲਸੀ ਨਾਲ ਪਾਚਨ ਸਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੂਰ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਨਿਜੋਲਾ ਜਾਂ ਕਲੌਂਜੀ ਦੇ ਬੀਜ
ਕਲੌਂਜੀ ਦੇ ਬੀਜ ਜਾਂ ਕਲੌਂਜੀ ਆਪਣੇ ਰਵਾਇਤੀ ਖ਼ਾਸ ਗੁਣਾਂ ਕਾਰਨ, ਚਿਕਿਤਸਕ ਗੁਣਾਂ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀ ਕਲੌਂਜੀ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਿਮਰੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸੁਵਾਦ ਤੇ ਖੁਸ਼ਬੂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਲੌਂਜੀ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ , ਐਮਿਨੋ ਐਸਿਡ, ਸੈਪੋਨੀਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕੱਚੇ ਫਾਈਬਰ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਤੇ ਵਸਾ ਐਸਿਡ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੀਨੋਲੇਨਿਕ ਅਤੇ ਓਲਿਕ ਐਸਿਡ, ਅਸਥਿਰ ਤੇਲ, ਐਲਕਾਲਾਇਡਜ਼, ਆਇਰਨ, ਸੋਡੀਅਮ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਕੈਲਸੀਅਮ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਲਾਭ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।
- ਇਹ ਮੂਹਾਸੇ ਦੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
- ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਲੈਵਲ ਨੂੰ ਬੇਹਤਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿਹਤ ਚੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਨਿਯਮਤ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
- ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਵੱਧਦੀ ਹੈ ਤੇ ਅਸਥਮਾ ਰੋਗ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਦੀ ਹੈ।
- ਵਜਨ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਮਦਦਗਾਰ
- ਜੋੜਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਘੱਟ ਕਰਨਾ
- ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਪਰ ਵਿੱਚ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ।
ਕਲੌਂਜੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਸ ਨੂੰ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਜੇਕਰ ਲੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਸ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜਾਨਲੇਵਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।