ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਰਵਿੰਦਰ ਖੈਵਾਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਡੈਸਕ :ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਝੋਨੇ ਦੀ ਵਾਢੀ ਅਤੇ ਸਰਦੀ ਦਾ ਮੌਸਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦਿੱਲੀ ਐੱਨਸੀਆਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਅਕਸਰ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਾਫੀ ਸਿਆਸਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਕੀ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਲਈ ਪਰਾਲੀ ਹੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ? ਇਸ ਵਾਰ ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਮਾਮਲੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ? ਕੀ ਇਹ ਮਾਮਲੇ ਦਿੱਲੀ ਐਨਸੀਆਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ? ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਕੀ ਹਨ?
70 ਕੇਸ ਦਰਜ ਹੋਏ :ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਬਾਰੇ ਅਸਲ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖੀਏ ਤਾਂ 15 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ 24 ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ 813 ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 24 ਨੂੰ 70 ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਜੇਕਰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 24 ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਕੁੱਲ ਕੇਸ 1360 ਸਨ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਵਾਰ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ ਚਾਲੀ ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ।
Paddy Burn Cases And Delhi Pollution : ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਲਈ ਕੀ ਪੰਜਾਬ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਪਰਾਲੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰ, ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮਾਹਿਰ, ਪੜ੍ਹੋ ਪੂਰੀ ਖਬਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ 2306 ਮਾਮਲੇ :ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਕੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ 'ਚ 15 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ 24 ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ 2306 ਮਾਮਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 24 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਹੀ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ 360 ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦਾ ਕੁੱਲ ਅੰਕੜਾ ਇਸ ਸਾਲ ਨਾਲੋਂ ਦੁੱਗਣਾ ਸੀ। ਇਹ ਅੰਕੜਾ 5617 ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੁਣ ਤੱਕ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 50 ਫੀਸਦੀ ਘੱਟ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜੀ ਗਈ ਹੈ।
ਸਵਾਲ ਇਹ ਵੀ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਦਿੱਲੀ, ਐੱਨਸੀਆਰ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਲਈ ਪਰਾਲੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ? ਜਦੋਂ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਹ ਫੀਸਦੀ ਘੱਟ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜੀ ਗਈ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਐਨਸੀਆਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ ਕਿਉਂ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਕੀ ਹੁਣ ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ? ਇਸ 'ਚ ਕੀ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ? ਇਸ 'ਤੇ ਪੀ.ਜੀ.ਆਈ. ਦੇ ਪਬਲਿਕ ਹੈਲਥ ਅਤੇ ਖੈਵਾਲ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ 'ਚ ਉਸ ਦਾ ਆਪਣਾ ਨਿਕਾਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਚਾਹੇ ਉਹ ਵਾਹਨਾਂ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਹੋਵੇ, ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ ਨੂੰ ਸਾੜਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜਾਂ ਫਿਰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਸਥਾਨਕ ਕਾਰਨ।
Paddy Burn Cases And Delhi Pollution : ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਲਈ ਕੀ ਪੰਜਾਬ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਪਰਾਲੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰ, ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮਾਹਿਰ, ਪੜ੍ਹੋ ਪੂਰੀ ਖਬਰ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਇਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਪਰਾਲੀ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਹੁਣ ਤੱਕ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸੌ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸੀ, ਜੇਕਰ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨ ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਤਿੰਨ ਹੈ। ਇਹ 100 ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ 70 ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਗਿਆ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਪਰਾਲੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਵੇਗੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਹਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੌਸਮੀ ਤੱਤਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਤ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਹੇਠਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਵੀ ਦਬਾਅ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਓਨੀ ਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵੱਧ ਗਿਆ ਹੈ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਵਾਹਨ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਬਲਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੱਲਣ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਹੋਰ ਕਾਰਕ ਵੀ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਡਾ ਅਧਿਐਨ ਇਹ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਨਿਕਾਸ ਨਿਕਾਸੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪਰਾਲੀ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਲਈ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਉਪਰਾਲੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਇਹ ਜ਼ੀਰੋ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਚਾਲੀ ਫੀਸਦੀ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਵਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਪਰਾਲੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਠੰਡ ਦਾ ਮੌਸਮ ਵੀ ਹੈ।
