ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਭਰ 'ਚ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਹੋਈ ਵੋਟਿੰਗ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਬਹੁਮਤ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨਤ ਜ਼ਬਤ ਹੋਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਜਾਣੋ ਆਖ਼ਿਰ ਕੀ ਹੈ ਜ਼ਮਾਨਤ ਰਕਮ, ਕਿੰਨੀ ਅਤੇ ਕਦੋਂ ਜ਼ਬਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਜ਼ਮਾਨਤ ਰਾਸ਼ੀ ?
ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਜਦ ਕੋਈ ਵੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਚੋਣ ਲੜਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪੱਤਰ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤੈਅ ਰਕਮ ਜ਼ਮਾਨਤ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਕੋਲ ਜਮਾਂ ਕਰਵਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਜਮਾਂ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਇਸ ਰਕਮ ਨੂੰ ਜ਼ਮਾਨਤ ਰਕਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਰਕਮ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕੁਝ 'ਚ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੱਖ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
ਕਿੰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜ਼ਮਾਨਤ ਰਕਮ ?
ਜ਼ਮਾਨਤ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਹਰ ਚੋਣ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਚੋਣ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੰਚਾਇਤ ਦੀ ਚੋਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੱਕ ਜ਼ਮਾਨਤ ਦੀ ਰਕਮ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਰਕਮ ਆਮ ਵਰਗ ਲਈ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾ ਪਿਛੜੇ ਵਰਗਾਂ ਲਈ ਵੱਖਰੀ ਵੱਖਰੀ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਐਸਸੀ-ਐਸਟੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਜਨਰਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵੱਧ ਰਕਮ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
ਕੌਂਸਲ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਜ਼ਮਾਨਤ ਰਕਮ
ਕੌਂਸਲਰ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਜਨਰਲ ਵਰਗ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ 5000 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਰਾਖਵਾਂਕਰਣ ਵਾਲੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੂੰ 2500 ਰੁਪਏ ਜ਼ਮਾਨਤ ਰਕਮ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਮਾਂ ਕਰਵਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਜ਼ਮਾਨਤ ਰਕਮ
ਲੋਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਐਕਟ, 1951 ਦੀ ਧਾਰਾ 34 (1) (ਏ) ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਜਨਰਲ ਵਰਗ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੂੰ 10,000 ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਲਈ 5 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਾਵਉਂਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਰਾਸ਼ੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ ਅਤੇ ਜਨਰਲ ਵਰਗ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ 125 ਰੁਪਏ ਤੋਂ 250 ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਉਣਾ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਲ 2009 ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਜ਼ਮਾਨਤ ਰਕਮ
ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਜਨਰਲ ਵਰਗ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਜੋ ਦਾਅਵਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੂੰ 25 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ , ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੂੰ 12,500 ਰੁਪਏ ਅਦਾ ਕਰਨੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਲ 2009 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਆਮ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਲਈ ਇਹ ਰਾਸ਼ੀ 10,000 ਰੁਪਏ ਸੀ ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਲਈ 5 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਸੀ।
ਕਦੋਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜ਼ਮਾਨਤ ਜ਼ਬਤ ?
ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਲਕੇ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਗਈ ਕੁੱਲ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਵੋਟ ਦਾ ਛੇਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਮਾਨਤ ਰਕਮ ਨੂੰ ਜ਼ਬਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪੱਤਰ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਰਕਮ ਵਾਪਿਸ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਮ੍ਹਾਂ ਜ਼ਬਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਕ ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੀਟ 'ਤੇ ਵੋਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ 16666 ਵੋਟਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਮਾਨਤ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕਿਸ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਜ਼ਮਾਨਤ ਰਕਮ
1. ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਦੀ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਉਮੀਦਵਾਰੀ ਆਪਣਾ ਨਾਂਅ ਵਾਪਿਸ ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਰਕਮ ਵਾਪਿਸ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
2. ਜੇਕਰ ਵੋਟਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਹਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜ਼ਮਾਨਤ ਰਕਮ ਵਾਪਿਸ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
3.ਜੇਕਰ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ ਕੁੱਲ ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੋਟਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕੋਈ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵੋਟ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਿੱਤਦਾ ਅਤੇ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਰਕਮ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜ਼ਮਾਨਤ ਰਕਮ ਦਾ ਕੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇਹ ਜ਼ਮਾਨਤ ਰਕਮ ਚੋਣ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
