ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿਰ 'ਤੇ ਮੈਲਾ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਅਤੇ ਟਾਇਲਟ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆਉਣ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੁਲਭ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਬਿੰਦੇਸ਼ਵਰ ਪਾਠਕ ਦੀ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਪਾਲਮ ਡਾਬਰੀ ਰੋਡ 'ਤੇ ਮਹਾਵੀਰ ਐਨਕਲੇਵ ਦੇ ਸੁਲਭ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੰਪਲੈਕਸ 'ਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਆਗੂ ਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਣ ਲਈ ਆ ਰਹੇ ਹਨ।
ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਦੀ ਰਸਮ ਸਮੇਂ ਵਿਹੜੀ ਸੀ ਸਿਹਤ: ਇੱਥੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੇਹ ਨੂੰ ਲੋਧੀ ਕਲੋਨੀ ਸਥਿਤ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਘਾਟ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੰਗਲਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਡਾਬਰੀ ਰੋਡ ਸਥਿਤ ਮਹਾਵੀਰ ਐਨਕਲੇਵ ਦੇ ਸੁਲਭ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੰਪਲੈਕਸ 'ਚ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਦੀ ਰਸਮ ਦੌਰਾਨ ਅਚਾਨਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵਿਗੜ ਗਈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਏਮਜ਼ ਹਸਪਤਾਲ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
ਕੌਣ ਸੀ ਬਿੰਦੇਸ਼ਵਰ ਪਾਠਕ:ਸੁਲਭ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਬਿੰਦੇਸ਼ਵਰ ਪਾਠਕ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਾਦਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1970 ਵਿੱਚ ਸੁਲਭ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੌਚ ਕਰਨ ਅਤੇ ਗੰਦੇ ਪਖਾਨੇ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ 19 ਨਵੰਬਰ 2013 ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਟਾਇਲਟ ਦਿਵਸ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਈ 50 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਨਮਾਨ ਮਿਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਘਰ 'ਚ 9 ਕਮਰੇ ਪਰ 1 ਟਾਇਲਟ ਵੀ ਨਹੀਂ : ਬਿੰਦੇਸ਼ਵਰ ਪਾਠਕ ਅਜਿਹੇ ਘਰ 'ਚ ਜਨਮੇ ਜਿੱਥੇ 9 ਕਮਰੇ ਸਨ, ਪਰ ਇੱਕ ਵੀ ਟਾਇਲਟ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਘਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠ ਕੇ ਸ਼ੌਚ ਲਈ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਸਨ। ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਬਾਹਰ ਸ਼ੌਚ ਕਰਨਾ ਔਖਾ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨੇ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਬੇਚੈਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਬਣ ਗਿਆ।
ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੌਚ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਕੰਮ: ਪਾਠਕ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਟਨਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਮਾਸਟਰ ਅਤੇ ਪੀਐਚਡੀ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਲ 1968-69 ਵਿੱਚ ਬਿਹਾਰ ਗਾਂਧੀ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਸਮਾਰੋਹ ਕਮੇਟੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਫਾਇਤੀ ਟਾਇਲਟ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਲੜਕੇ ਲਈ ਟਾਇਲਟ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰ ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਇਰਾਦੇ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹਟੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੱਥੀਂ ਸਫਾਈ ਅਤੇ ਖੁੱਲੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੌਚ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।