ਇੰਦੌਰ/ਜਬਲਪੁਰ: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਦਾ ਸਿਆਸੀ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਕਸਰ ਉੱਠਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ, ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਰਗੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਹੁਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਇੰਦੌਰ ਅਤੇ ਜਬਲਪੁਰ ਦੇ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕੱਢ ਲਿਆ ਹੈ। ICAR ਦੀ ਇੰਦੌਰ ਸ਼ਾਖਾ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਰਸਾਇਣ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪਰਾਲੀ ਖਾਦ ਦਾ ਰੂਪ ਲੈ ਲਵੇਗੀ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ Pusa Decomposer ਨਾਮ ਦੀ ਇਸ ਦਵਾਈ ਨੂੰ ਲਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜਬਲਪੁਰ ਦੇ ਨਦੀਨ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਨ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਜੈਵਿਕ ਢੰਗ ਦੀ ਖੋਜ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਾ ਤਾਂ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਰਸਾਇਣਕ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਦਰਅਸਲ ਜਬਲਪੁਰ ਦੇ ਇਸ ਸੰਸਥਾਨ ਨੇ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਮਸ਼ੀਨ ਨਾਮ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਰਲਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਰਾਲੀ ਖਾਦ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ
ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਹਰਿਆਣਾ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਵਾਢੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਕਾਰਨ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਤਾਪਮਾਨ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਖੇਤੀ ਲਈ ਉਪਜਾਊ ਜ਼ਮੀਨ ਵੀ ਤਾਪਮਾਨ ਕਾਰਨ ਘੱਟ ਉਪਜਾਊ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਰ ਸਾਲ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦਾ ਸੂਚਕ ਅੰਕ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੁਣ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਰਹੱਦੀ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਵੱਡੀ ਅੱਗ ਜ਼ਨੀ ਵੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਕਾਫੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਕੈਮੀਕਲ ਨਾਲ ਸੜਨ ਨਾਲ ਪਰਾਲੀ ਖਾਦ ਬਣ ਜਾਵੇਗੀ
ਇੰਦੌਰ ਦੇ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਲਜ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਐੱਚ.ਐੱਲ.ਖਾਪੇਡੀਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਲੰਬੇ ਯਤਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ ਇੰਦੌਰ ਨੇ ਪੂਸਾ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਨਾਂ ਦਾ ਰਸਾਇਣਕ ਅਤੇ ਕੈਪਸੂਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਵਾਢੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਚੀ ਹੋਈ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਦ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਕੈਮੀਕਲ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਕੇ ਖਾਦ ਵਾਂਗ ਪਰਾਲੀ 'ਤੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਛਿੜਕਾਅ ਦੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ, ਪਰਾਲੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਕੰਪੋਸਟ ਵਿੱਚ ਸੜ ਜਾਵੇਗੀ। ਖੇਤੀ ਖੋਜ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੀ ਇਹ ਖੋਜ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਵਰਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ 'ਚ ਪੂਸ਼ਾ-ਡੀ ਕੰਪੋਜ਼ਰ ਕਾਰਨ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।