ਈਟਾਨਗਰ—ਖੇਡ ਪ੍ਰੇਮੀ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰੇਮੀ ਪੇਮਾ ਖਾਂਡੂ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ 'ਚ ਵੱਡੇ ਨੇਤਾ ਬਣ ਕੇ ਉਭਰੇ ਹਨ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ 2016 'ਚ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੰਕਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ਾਸਨ ਲਗਾਉਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਖਾਂਡੂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤੀਕਾਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਿਆਸੀ ਪੈਂਤੜੇਬਾਜ਼ੀ ਰਾਹੀਂ, ਚੀਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ। ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਭਾਜਪਾ ਨੇ 60 ਮੈਂਬਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ 46 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਹਨ।
ਖਾਂਡੂ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਸਫ਼ਰ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਦੁਖਾਂਤ ਦਰਮਿਆਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। 2011 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ, ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੋਰਜੀ ਖਾਂਡੂ ਦੀ ਬੇਵਕਤੀ ਮੌਤ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਦਿੱਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ 2000 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਰਹੇ। ਪਰ ਇਹ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਹਲਕੇ ਮੁਕਤੋ ਤੋਂ ਜ਼ਿਮਨੀ ਚੋਣ ਬਿਨਾਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ਜਿੱਤ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਸੱਚਮੁੱਚ ਆਪਣਾ ਸਿਆਸੀ ਰਸਤਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਨਬਾਮ ਤੁਕੀ ਦੀ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਜਨਵਰੀ 2016 ਵਿੱਚ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੰਕਟ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸਦੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਜ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ। ਜਦੋਂ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਕਾਲਿਖੋ ਪੁਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਭਾਜਪਾ ਸਮਰਥਿਤ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸਰਕਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕੀ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਦਖਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤੁਕੀ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਖਾਂਡੂ, ਸਿਰਫ 37 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ, ਜੁਲਾਈ 2016 ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਖਾਂਡੂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਵਾਰ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਬਦਲੀ ਹੈ।
ਸਤੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਕਾਂਗਰਸ ਤੋਂ ਪੀਪਲਜ਼ ਪਾਰਟੀ ਆਫ਼ ਅਰੁਣਾਚਲ (ਪੀਪੀਏ) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸੇ ਸਾਲ ਦਸੰਬਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (ਭਾਜਪਾ) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੇ ਮਹਿਜ਼ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ, ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ 43 ਵਿਧਾਇਕ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਪੀਪੀਏ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅੰਦਰੂਨੀ ਝਗੜੇ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਪੀਪੀਏ ਤੋਂ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਖਾਂਡੂ ਨੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੀਪੀਏ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਜਪਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ, ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਦਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਬਹੁਮਤ ਸਾਬਤ ਕਰਕੇ ਲਚਕਤਾ ਅਤੇ ਅਨੁਕੂਲਤਾ ਦਿਖਾਈ। 2019 ਵਿੱਚ, ਖਾਂਡੂ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਮੁਕਤੋ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸੀਟ ਤੋਂ ਜਿੱਤੇ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸਿਆਸੀ ਰੁਕਾਵਟ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਖਾਂਡੂ ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਖਾਂਡੂ, ਜੋ ਕਿ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸ਼ੌਕੀਨ ਹੈ, ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਦੇ ਕਲਾਸਿਕ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਮੋਹ ਲਿਆ। ਤਵਾਂਗ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਕਾਮੇਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਸ਼ੋਅ ਦੁਆਰਾ ਰਵਾਇਤੀ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਸਦੇ ਯਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਪ੍ਰਤੀ ਉਸਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ। ਖੇਡਾਂ ਖਾਂਡੂ ਦੇ ਜਨੂੰਨ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਐਥਲੀਟਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਫੁੱਟਬਾਲ, ਕ੍ਰਿਕਟ, ਬੈਡਮਿੰਟਨ ਅਤੇ ਵਾਲੀਬਾਲ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਖਾਂਡੂ, ਹਿੰਦੂ ਕਾਲਜ, ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਇਤਿਹਾਸ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੈ, ਮੋਨਪਾ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਵਾਂਗ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਕਾਮੇਂਗ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਸਦਾ ਹੈ। 19 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਲਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਮੁਕਤ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਅਤੇ ਲੋਕ ਕੇਂਦਰਿਤ ਨੀਤੀਆਂ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ 45 ਸਾਲਾ ਖਾਂਡੂ ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਸਰਹੱਦੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਤਵਾਂਗ ਦੀ ਮੁਕਤੋ ਸੀਟ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ਚੁਣੇ ਗਏ ਹਨ।
