हैदराबाद - शरीरातील एलडीएल म्हणजेच खराब कोलेस्टेरॉल वाढणे ( Increasing bad cholesterol ) ही आजच्या युगात एक सामान्य समस्या मानली जाते. जगभरातील जवळजवळ प्रत्येक वयोगटातील लोकांमध्ये ही समस्या अतिशय वेगाने आपला प्रभाव दाखवत आहे. यासाठी विशेषतः जीवनशैलीचा भाग मानल्या जाणार्‍या आहार आणि व्यायामासह इतर घटकांशी निगडीत अनियंत्रित आणि असंतुलित सवयी जबाबदार असल्याचे मानले जात आहे.
खराब कोलेस्ट्रॉल (एलडीएल) ची समस्या काय आहे? -वास्तविक, कोलेस्टेरॉल हा चरबीसारखा पदार्थ आहे, जो आपल्या शरीराच्या जवळजवळ सर्व पेशींमध्ये आढळतो. हा एक प्रकारचा प्रोटीन आहे, जो शरीरात आढळतो. वास्तविक आपल्या शरीरात दोन प्रकारचे कोलेस्टेरॉल आढळतात. पहिला एलडीएल म्हणजे लो डेन्सिटी लिपोप्रोटीन ( Low density lipoprotein ) आणि दुसरा एचडीएल म्हणजे हाय डेन्सिटी लिपोप्रोटीन ( High density lipoprotein ). यामध्ये खराब कोलेस्टेरॉल म्हणून एलडीएल आणि चांगले कोलेस्ट्रॉल म्हणून एचडीएलला ओळखले जाते.
बर्‍याच वेळा ही समस्या जास्त गरिष्ठ आहाराच्या सेवनामुळे उद्भवते, म्हणजे अशा आहारामुळे, ज्यामध्ये चरबीचे प्रमाण जास्त असते, तर काहीवेळा शारीरिक आरोग्य किंवा तणावासारख्या समस्यांमुळे, शरीरातील एलडीएलची ( LDL ) पातळी वाढू शकते. शरीर जेव्हा एलडीएल पातळी वाढते, तेव्हा एचडीएल ( HDL ) पातळी कमी होऊ लागते. अशा अवस्थेत आपल्या रक्तवाहिन्या आणि धमन्यांमध्ये चरबी जमा होऊ लागते, ज्यामुळे शरीरातील रक्ताभिसरण प्रक्रियेत अडथळा निर्माण होतो. परिणामी, हृदय आणि मेंदू आणि शरीराच्या अनेक भागांमध्ये रोग किंवा समस्या विकसित होण्याचा धोका वाढतो.
निरोगी जीवनशैली अंगीकारणे ( Adopting a healthy lifestyle )-बंगळुरू येथील फिजिशियन डॉ. रामचंद्रन स्पष्ट करतात की शरीरातील वाईट कोलेस्टेरॉल वाढणे, ज्याला उच्च कोलेस्टेरॉल असेही म्हणतात, हा जीवनशैलीचा आजार मानला जाऊ शकतो. बहुतेक प्रकरणांमध्ये, बैठी किंवा निष्क्रिय जीवनशैली, खराब खाण्याच्या सवयी, झोपेच्या खराब सवयी आणि व्यायाम न करणे यासारख्या सवयी यासाठी जबाबदार असतात. त्याचबरोबर तणाव किंवा काही शारीरिक समस्या देखील याला कारणीभूत ठरू शकतात. चिंतेची बाब अशी आहे की बहुतेक प्रकरणांमध्ये जेव्हा एलडीएलची समस्या असते तेव्हा शरीरावर जास्त गंभीर लक्षणे दिसत नाहीत. अशा परिस्थितीत, ही समस्या लक्षात येईपर्यंत शरीराच्या इतर अनेक भागांवर याचा परिणाम झालेला असतो. अशा परिस्थितीत, शरीराची सामान्य तपासणी नियमित अंतराने करणे फार महत्वाचे आहे. ते स्पष्ट करतात की सामान्यत: समस्या फार गंभीर नसल्यास, डॉक्टर देखील रुग्णांना औषधे घेण्याऐवजी काही चांगल्या सवयी घेण्याचा सल्ला देतात, ज्यामुळे शरीरातील एलडीएलची पातळी नियंत्रित ठेवण्यास मदत होते. परंतु जेव्हा एलडीएलची पातळी वाढते तेव्हा उपचार (औषधे) आवश्यक होतात. त्या चांगल्या सवयी ज्या शरीरात एलडीएलची पातळी वाढण्यास प्रतिबंध करू शकतात ते खालीलप्रमाणे आहेत.
लठ्ठपणा टाळा आणि आहाराची काळजी घ्या -शरीरावर अतिरिक्त चरबी जमा झाल्यामुळे म्हणजेच वाढत्या लठ्ठपणामुळे आपल्या शरीरात वाईट कोलेस्टेरॉल वाढण्याची शक्यताही वाढते. त्यामुळे वजनावर नियंत्रण ठेवणे खूप गरजेचे आहे. ज्यासाठी चांगल्या खाण्याच्या सवयी जसे की संतुलित आणि नियंत्रित आहार घेणे, जास्त प्रमाणात सॅच्युरेटेड फॅटयुक्त आहार घेणे, ट्रान्सफॅट्सचे प्रमाण जास्त असलेले आहार घेणे, मीठ किंवा साखर जास्त असलेले पदार्थ खाणे टाळणे आणि निरोगी पॉलीअनसॅच्युरेटेड आणि मोनोअनसॅच्युरेटेड फॅट्स नियंत्रित प्रमाणात घेणे. इत्यादींचा अवलंब करावा.
सक्रिय व्यायाम करा (Do active exercise ) -नोकरी किंवा इतर कोणत्याही कारणामुळे आपल्या दैनंदिन दिनचर्येचा मोठा भाग बसून जात असेल तर ते आपल्या आरोग्यासाठी हानिकारक ठरू शकते. दीर्घकाळ बसणे किंवा शारीरिक निष्क्रियता लठ्ठपणा, हृदयविकार आणि उच्च रक्तदाब यांसारख्या समस्या तर वाढवतेच पण शरीरात ट्रायग्लिसराइडची पातळीही वाढवते. शारीरिक हालचाली, विशेषत: नियमित व्यायाम, शरीरातील एलडीएलची पातळी नियंत्रित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते.