गडचिरोली - पाऊस चांगला पडला तरीही रोगाच्या प्रादुर्भावामुळे शेतपिकाचे मोठे नुकसान होत आहे. पिकाला लागलेली किड ही जवळ-जवळ पूर्ण शेत उद्ध्वस्त करून टाकते. मात्र, आता शेतकऱ्यांना घाबरण्याची गरज नाही. गडचिरोलीच्या कृषी विभागाने पीक उध्वस्त करणाऱ्या किडींचा नायनाट करण्यासाठी प्रथमच 'ट्रायकोग्रामा' या मित्रकिड्यांची उत्पत्ती केली आहे. हे 'मित्रकिड' मुलचेरा येथील शेतकरी उत्पादक कंपनीच्या लॅबमध्ये तयार करण्यात आले असून ते पीक उद्ध्वस्त करणाऱ्या किडीचा प्रसार थांबवून तिला भक्ष्य करणार आहेत.
परोपजीवी किडींपैकी 'ट्रायकोग्रामा' हा एक अत्यंत महत्वाचा मित्रकिटक आहे. हानिकारक किडींच्या बंदोबस्तासाठी 'ट्रायकोग्रामा' हा परोपजीवी कीटक सरस ठरला आहे. हा कीटक गांधीलमाशीच्या जातीचा असून आकाराने अतिशय लहान आहे. त्याची लांबी 0.4 ते 0.7 मिमी तर जाडी 0.15 ते 0.25 मिमी इतकी आहे. ट्रायकोग्रामा हे परोपजीवी कीटक शेतामध्ये सोडले असता ते पतंगवर्गीय हानिकारक किडींची अंडी शोधून त्यात आपली अंडी घालतात. ही अंडी 16 ते 24 तासात उबवतात. या अंड्यातून निघालेली ही ट्रायकोग्रामाची अळी हानीकारक किडीच्या अंड्यातील गर्भाचा भाग खाऊन ते 4 दिवसात कोषावस्थेत जाते. ही कोषावस्था 2 ते 4 दिवसात पूर्ण होते. अशा प्रकारे अंडी, अळी व कोश या तिन्ही अवस्था हानीकारक किडीच्या अंड्यातच पूर्ण होतात. त्यानंतर अंड्याला छिद्र पडून ट्रायकोग्रामाचे प्रौढ बाहेर पडतात आणि परत हे प्रौढ ट्रायकोयामा हानिकारक पतंगवर्गीय किडीच्या अंड्याचा शोध घेवून त्यावर परोपजिविका करतात. यामुळे नुकसान करणारी अळी तयारच होत नाही. या उपक्रमाची नुकतेच डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठाच्या चमूने पाहणी केली.
हेही वाचा - कौतुकास्पद ! अशिक्षित आदिवासींनी बनवले विना नट बोल्टचे 'मासेमारी यंत्र'