महाराष्ट्र

maharashtra

ETV Bharat / opinion

राष्ट्रीय गणित दिवस २०२३ : एआय मशिन लर्निंगच्या जमान्यातही मानवी जीवनात गणिताला अनन्यसाधारण महत्व

National mathematics day 2023 गणिताची सर्वसाधारणपणे सगळ्यांनाच भीती वाटते. याच भीतीमुळे नापासांचे प्रमाण वाढायचे. मात्र जीवनाचं गणित सोडवायचं असेल तर शाळेतच गणिताची आवड निर्माण झाली पाहिजे. आजच्या काळात तर नवतंत्रज्ञान विकसित करताना एआय, मशिन लर्निंगच्या युगात गणिताशिवाय पानही हलत नाही. त्यामुळे या विषयाची गोडी विद्यार्थ्यांना लागण्यासाठी शिक्षकांनी विडा उचलला पाहिजे. आज राष्ट्रीय गणित दिवस यानिमित्त हा खास लेख.

राष्ट्रीय गणित दिवस २०२३
राष्ट्रीय गणित दिवस २०२३

By ETV Bharat Marathi Team

Published : Dec 22, 2023, 1:35 PM IST

हैदराबादNational mathematics day 2023 -गणित आणि भीती हे एक समिकरणच आहे, असं म्हटलं तर वावगं ठरणार नाही. कारण जवळ-जवळ सगळ्यांनाच गणित या विषयाची भीती वाटत असते. अगदी ऑक्सफर्ड इंग्लिश डिक्शनरीतही गणिताचा समानार्थी शब्द भीती अर्थात फोबिया असं सांगितलं आहे. गणिताची व्याख्या करताना या शब्दाचा वापर करण्यात आला आहे. गणित म्हणजेच भीती, शब्द, अवकाश, संख्या आणि प्रमाण यांचे विज्ञान असं म्हटलं जातं. वैदिक काळापासून भारताने गणितावरील आपलं प्रेम प्रदर्शित केलं आहे. आर्यभट्ट, ब्रह्मगुप्त आणि भास्कराचार्य यांच्या काळात इसवी सनाच्या चौथ्या ते ते बाराव्या शतकादरम्यान गणित जिवंत आणि भरभराटीला आले. गणिताच्या जगामध्ये भारताच्या योगदानामध्ये शून्य, दशांश संख्या प्रणाली आणि ऋण संख्यांचा शोध समाविष्ट आहे. तरीही आज गणिताच्या क्षेत्रात भारताची उपस्थिती जेवढी पाहिजे तेवढी नाही. त्यासाठी आपल्याला खूप प्रयत्न करावे लागतील. गणिताचे अभियांत्रिकी, वित्त आणि संगणक विज्ञान यासह अनेक प्रकारचे व्यावहारिक उपयोग आहेत. नवीन तंत्रज्ञानाच्या विकासासाठी आणि विविध क्षेत्रातील जटिल समस्या सोडवण्यासाठी गणित आवश्यक आहे. वित्त क्षेत्रात गणिताचा वापर प्राइसिंग डेरिव्हेटिव्ह्जसाठी मॉडेल विकसित करण्यासाठी केला जातो. संगणक विज्ञानामध्ये, गणिताचा वापर अल्गोरिदम विकसित करण्यासाठी आणि त्यांच्या गुंतागुंतीचं विश्लेषण करण्यासाठी केला जातो. भारतात भारतीय विज्ञान संस्था, बंगलोर, गणित विज्ञान संस्था, चेन्नई, टाटा मूलभूत संशोधन संस्था, भारतीय सांख्यिकी संस्था कोलकाता, इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स एज्युकेशन अँड रिसर्च पुणे इत्यादीसारख्या मोजक्या नामांकित गणित संशोधन संस्था आहेत. परंतु सध्या जागतिक तांत्रिक प्रगतीच्या संदर्भात, अजूनही भारताला गणितातील अनेक दर्जेदार संस्थांची गरज आहे.

भारतात दरवर्षी 22 डिसेंबर रोजी "राष्ट्रीय गणित दिवस" साजरा केला जातो. गणिताच्या क्षेत्रात उल्लेखनीय योगदान देणारे प्रसिद्ध गणितज्ञ सर श्रीनिवास रामानुजन यांची जयंती साजरी २२ डिसेंबरला असते, त्यानिमित्त हा दिवस साजरा केला जातो. गणित ही सर्व विज्ञानांची जननी आहे आणि तिला "विज्ञानाची राणी" असेही म्हटले जाते. गणिताशिवाय जग पुढे जाऊ शकत नाही. म्हणून, गणित हे अत्यावश्यक आहे आणि प्रत्येकासाठी शालेय शिक्षणापासूनच हे शिकणे आवश्यक आहे. गणित ही एक सार्वत्रिक भाषा आहे असंही म्हणतात. वैज्ञानिक आणि तांत्रिक प्रगतीला प्रगत गणित अधोरेखित करते, वास्तविक जगाच्या गुंतागुंतीच्या समस्यांसाठी अत्याधुनिक उपाय विकसित करण्यास गणित सक्षम करते. गणिताचा तंत्रज्ञान आणि नवकल्पना यावर पडणारा सखोल प्रभाव, गणिताच्या संकल्पना विविध क्षेत्रात प्रगती कशी करतात हे दाखवतात. त्यामुळे प्राथमिक ते उच्च शिक्षणापर्यंतच्या शैक्षणिक संस्थांनी प्रश्नमंजुषा, पोस्टर प्रेझेंटेशन, तांत्रिक चर्चा, गणिताचे प्रयोग, आव्हानात्मक कोडी चाचण्या इत्यादींचे आयोजन करून “राष्ट्रीय गणित दिन” मोठ्या उत्साहात आणि उत्साहाने साजरा केला पाहिजे. गणिताच्या क्षेत्रात विद्यार्थ्यांची आवड. देशभरातील संशोधक आणि शास्त्रज्ञांना व्याख्याने देण्यासाठी आणि त्यांचे ज्ञान आणि अनुभव विद्यार्थ्यांसोबत शेअर करण्यासाठी आमंत्रित केले पाहिजे.

नवीन तंत्रज्ञान, विशेषत: AI आणि मशीन लर्निंगच्या जगात गणिताचे एक नवीन युग विकसित झाले आहे. हा उदय जगावर राज्य करणाऱ्या नवीन डिजिटल साधनांवर प्रभाव टाकतो. या बदल्यात, नवीन डिजिटल साधने गणिताला पुढे नेत आहेत आणि गुंतागुंतीच्या समस्या सोडवण्यासाठी नवीन गणितीय पद्धती आणि तंत्रांचा शोध लावण्यासाठी पाया तयार करत आहेत. हे एकमेकांवर अवलंबून असलेले चक्र आहे. गणित नवीन तंत्रज्ञानावर प्रभाव टाकते आणि नवीन तंत्रज्ञान गुंतागुंतीच्या समस्यांसाठी नवीन गणिती मॉडेल्स तयार करण्यास आणि त्यांचे निराकरण करण्यावर प्रभाव पाडते. केवळ गणिताच्या समस्या सोडवण्यापेक्षा मॉडेलिंग, गणितीय समीकरणांमध्ये वास्तविक जगातील समस्या अधिक महत्त्वाच्या आहेत. याचे कारण असे की गणितीय मॉडेलिंग हे गणिताचे प्रश्न सोडवण्यापेक्षा अधिक क्लिष्ट आणि आव्हानात्मक आहे. म्हणून, जगातील मोठ्या प्रमाणावर समस्या सोडवण्यासाठी गणितीय मॉडेल्स तयार करण्यावर भर दिला पाहिजे. अलिकडच्या काळात, AI कौशल्य संगणक विज्ञानाच्या पलीकडे विस्तारले आहे आणि आता शुद्ध गणित, उपयोजित गणित, सांख्यिकी, संयोजनशास्त्र आणि ऑप्टिमायझेशनमधील विविध संशोधन क्षेत्रांचा अविभाज्य भाग आहे. गणित हा सर्व तांत्रिक प्रगतीचा कणा बनला आहे. मशिन लर्निंग आणि डेटा अॅनालिसिस हे गणितीय मॉडेल्स आणि स्टॅटिस्टिक्सवर मोठ्या प्रमाणावर अवलंबून असते. सायबरसुरक्षा आणि क्रिप्टोग्राफी देखील विविध गणिती संकल्पनांवर अवलंबून असते.

गणित शिक्षकाची भूमिका - गणित शिक्षक हा असा असतो जो विद्यार्थ्यांना पाठ्यपुस्तकाच्या पानांच्या पलीकडे जाऊन समस्या सोडवणारे आणि खरे विचारवंत बनण्यासाठी प्रेरित करतो. शिक्षकांची आवड आणि समर्पण सर्व विद्यार्थ्यांवर परिणाम करते. गणित शिक्षकाने हे निश्चित केले पाहिजे की विद्यार्थ्यांना ज्ञान आणि कौशल्ये असतील जी त्यांना केवळ वर्गातच यशस्वी होणार नाहीत तर आपल्या देशाचे उत्पादक नागरिक बनण्यासाठी गणिताद्वारे सक्षम होतील. संशोधकांचा अंदाज आहे की सुमारे 20 टक्के विद्यार्थी गणिताच्या चिंतेने ग्रस्त आहेत. अनेक दशकांच्या संशोधनातून असे दिसून आले आहे की चिंतेमुळे लक्ष, स्मरणशक्ती आणि प्रक्रिया गती यासारख्या अनेक गोष्टींवर परिणाम होऊ शकतो. ज्या शिकण्यासाठी महत्त्वाच्या आहेत. स्मरणशक्ती गणितासाठी आवश्यक असलेले मुख्य साधन आहे. गणिताच्या चिंतेमुळे मोठ्या प्रमाणात प्रगतीमध्ये अडथळा येऊ शकतो. याचे कारण म्हणजे मेंदू माहितीवर प्रक्रिया करण्यापेक्षा तणावाचा सामना करण्यासाठी अधिक ऊर्जा खर्च करतो. MHRD द्वारे आयोजित केलेल्या राष्ट्रीय सर्वेक्षण 2017 मधील भारतभरातील मुलांमध्ये वेगवेगळ्या विषयांमध्ये शिकण्याच्या परिणामांचे मूल्यांकन करण्यासाठी इयत्ता 3, 4 आणि 5 च्या विद्यार्थ्यांना गणिताच्या परीक्षेत अनुक्रमे 64%, 53% आणि 42% गुण मिळाले आहेत. यावरून गणितातील रस कमी होत असल्याचं दिसून येतं. उच्च स्तरावर परिस्थिती आणखी चिंताजनक आहे कारण सेंट्रल बोर्ड ऑफ सेकंडरी एज्युकेशन (CBSE) ने पुष्टी केली की इयत्ता 10 वी उत्तीर्ण झालेले फक्त 21% विद्यार्थी वरिष्ठ माध्यमिक स्तरावर गणितासाठी निवड करतात.

विद्यार्थ्यांसाठी शाळेतील सर्वात भयंकर विषयांपैकी एक म्हणजे गणित. या विषयात मोठ्या प्रमाणात विद्यार्थी नापास होतात, त्यामुळे शाळेत विद्यार्थी गळती वाढते. विद्यार्थ्यांची चिंता वाढवणारा विषय म्हणूनही गणिताकडे पाहिलं जातं. बहुतेक मुलांना गणित विषय समजून घेण्यात अडचण येते. कधीकधी त्यांना हा विषय आवडतच नाही. हे म्हणजे "मॅथ्स फोबिया" शिवाय काही नाही. हा गणिताची भीती विद्यार्थ्यांमध्ये चिंता निर्माण करू शकते. गणिताची भीती कशी दूर करायची ही गणिताच्या शिक्षणातील मूळ समस्या आहे. बर्‍याच विद्यार्थ्यांसाठी, गणित कंटाळवाणे, अमूर्त, सर्जनशीलतेचा अभाव, गुंतागुंतीचे आणि समजण्यास फार कठीण वाटते. त्यामुळे गणिताच्या शिक्षकांनी हा विषय शिकवताना अधिक काळजी घ्यावी. विद्यार्थ्यांमध्ये हा विषय उत्तम प्रकारे शिकण्याचा उत्साह व आवड निर्माण व्हावी, यासाठी प्रयत्न करावेत.

गणिताचे शिक्षण हे एक गतिमानआणि सतत विकसित होणारे क्षेत्र आहे. आधुनिक जगाच्या बदलत्या गरजांशी गणित शिक्षण सतत जुळवून घेत आहे. अलिकडच्या काळात, शिक्षक, संशोधक आणि धोरणकर्ते गणित कसे शिकवले जाते आणि कसे शिकले जाते हे तयार करण्यात आघाडीवर आहेत. गणिताच्या शिक्षणातील सध्याच्या ट्रेंडचा शोध घेणे आणि समजून घेणे अधिकाधिक महत्त्वपूर्ण होत आहे. त्यामुळे विद्यार्थ्यांना वेगाने बदलणाऱ्या जागतिक गरजांना समर्थन देण्यासाठी आवश्यक गणितीय कौशल्ये आणि क्षमतांनी सुसज्ज करण्याचे उद्दिष्ट लक्षात येते. तथापि, काही प्रमुख ट्रेंड शिक्षणातील गणिताला आकार देत आहेत, नावीन्यपूर्णता, सर्वसमावेशकता, तंत्रज्ञानाचे एकत्रीकरण आणि गंभीर विचार कौशल्ये विकसित करण्यावर भर देत आहेत. या ट्रेंडचे परीक्षण करून, 21व्या शतकातील आव्हाने आणि संधींचा सामना करण्यासाठी गणिताचे शिक्षण विकसित होत आहे. व्यक्तीच्या विकासात आणि देशाच्या विकासातही गणिताची भूमिका खूप महत्त्वाची असते. साहित्य सुचवते की गणित हे विद्यार्थ्यांसाठी तर्कशक्ती आणि समस्या सोडवण्याची कौशल्ये सुधारण्यासाठी फायदेशीर आहे. हे भौतिकशास्त्र, तंत्रज्ञान, अर्थशास्त्र, अभियांत्रिकी यासारखे इतर विषय शिकण्यास मदत करते. गणित विद्यार्थ्यांना कामाच्या ठिकाणी चांगली कामगिरी करण्यासाठी कौशल्याने सुसज्ज करते. हे कार्यशक्तीची कार्यक्षमता आणि उत्पादकता सुधारते आणि राष्ट्रासाठी चांगली तांत्रिक आणि आर्थिक वाढ करते.

हे वाचलंत का...

  1. न्याय मिळण्यास होणारा विलंब चिंतेचा विषय, प्रलंबित खटले निकाली काढण्यासाठी वकिलांची सकारात्मक भूमिका प्रभावी
  2. भारतामध्ये संरक्षण उत्पादने संपादन प्रक्रिया कशी कार्य करते, त्यात सुधारणांची गरज
  3. वैद्यकीय शोध, नवीन प्रयोगशाळा चाचण्या आणि नवीन औषधांच्या प्रगतीमध्ये भारत अग्रेसर

ABOUT THE AUTHOR

...view details