नवी दिल्ली :सुलभ शौचालयाच्या माध्यामातून क्रांती घडवून आणणारे बिंदेश्वर पाठक यांचे मंगळवारी दिल्लीत निधन झाले. त्यांनी सुरू केलेल्या या चळवळीमुळे संपूर्ण देशात बदल घडला. त्यांनीच एकदा सांगितले होते की, त्यांच्या लहानपणी घरात शौचालयाची सोय नव्हती. याचा त्यांच्या मनावर इतका परिणाम झाला की त्यांनी या व्यवस्थेविरुद्ध लढा देऊन ती पूर्णपणे बदलून टाकली. मात्र ही लढाई त्यांच्यासाठी सोपी नव्हती.
लहानपणी घरात शौचालय नव्हते : बिंदेश्वर पाठक यांचा जन्म २ एप्रिल १९४३ रोजी ब्राह्मण कुटुंबात झाला. ज्या घरात ते आपल्या कुटुंबासह राहत होते, तेथे राहण्यासाठी ९ खोल्या होत्या, मात्र शौचालय नव्हते. घरातील महिला दररोज शौचासाठी बाहेर जात असत. त्यांना सर्वजण उघड्यावर शौचास जाताना दिसायचे. सुलभ शौचालयासारखी योजना साकारण्याची प्रेरणा त्यांना येथूनच मिळाली.
गांधी जन्मशताब्दी उत्सव समितीपासून सुरुवात :बिंदेश्वर पाठक यांनी बनारस हिंदू विद्यापीठातून १९६४ मध्ये समाजशास्त्रात पदवी संपादन केली. त्यानंतर १९८० मध्ये त्यांनी पाटणा विद्यापीठातून पदव्युत्तर पदवी घेतली. १९८५ मध्ये त्यांनी पीएचडी मिळावली. १९६८-६९ मध्ये त्यांना बिहार गांधी जन्मशताब्दी उत्सव समितीमध्ये सुरक्षित आणि परवडणारी शौचालये विकसित करण्याचे काम देण्यात आले होते. तेथून त्यांनी सुलभची सुरुवात केली. त्यानंतर त्यांनी समाजात स्वच्छता आणि आरोग्याबाबत जनजागृती सुरू केली आणि देश स्वच्छ करण्यासाठी ते सतत काम करू लागले.