केस नैसर्गिकरित्या निरोगी आणि सुंदर राहण्यासाठी, त्यांची बाहेरून काळजी घेणे तसेच त्यांना अंतर्गत आणि नैसर्गिकरित्या निरोगी ठेवण्यासाठी (Remedies for Healthy hair) प्रयत्न करावे. यासाठी सकस आणि पौष्टिक आहाराचे सेवन अत्यंत महत्त्वाचे मानले जाते. डॉ. आशा सकलानी, उत्तराखंडमधील त्वचाविज्ञानी ( Dr. Asha Sakalani, Dermatologist Uttarakhand ) सांगतात की हवामान, वय, रोग, खराब जीवनशैली यासह अनेक कारणांमुळे एकूण शारीरिक आरोग्यावर परिणाम होतो. या सर्वांचा परिणाम केसांवरही दिसून येतो ( Dry lifeless weak problematic hair ) आणि ते कोरडे, निर्जीव, कमकुवत आणि समस्याग्रस्त होतात.
याशिवाय केसांना सुंदर बनवण्यासाठी आजकाल अनेक लोक अनेक प्रकारचे उपचार करतात, ज्यामध्ये केमिकल प्रोडक्ट्सचा वापर केला जातो. या उपचारांमुळे केस तात्पुरते चमकदार आणि सुंदर होतात, पण त्यांचा प्रभाव केसांवर फार काळ टिकत नाही. त्याच वेळी, ते केसांचे खूप नुकसान देखील करतात. परंतु केस नैसर्गिकरित्या निरोगी आणि मजबूत असतील तर ते कोणत्याही उपचाराशिवाय नेहमीच सुंदर, निरोगी आणि मजबूत दिसतात. यासोबतच रोग, हवामान, प्रदूषण आणि वय यांचा त्यांच्यावर होणारा परिणामही तुलनेने कमी आणि उशीरा होतो.
केसांची अंतर्गत काळजी ( Internal hair care ): डॉ. आशा सकलानी म्हणतात की, केस निरोगी आणि मजबूत राहण्यासाठी पौष्टिक घटकांनी युक्त आहार घेण्यासोबतच निरोगी जीवनशैलीचे पालन करणे फायदेशीर आहे. दैनंदिन आहारात आवश्यक प्रमाणात फळे, भाज्या, सुकी धान्ये आणि सुक्या मेव्याचा समावेश वेळेवर करणे आणि त्याच वेळी सक्रिय दिनचर्या आणि चांगल्या झोपेच्या सवयींचे पालन केल्याने शरीराच्या सर्व यंत्रणा निरोगी आणि निरोगी राहण्यास मदत होते. त्याचबरोबर त्वचा आणि केस देखील सुंदर आणि निरोगी राहतात.
त्वचारोगतज्ज्ञ डॉ. आशा सकलानी ( Dermatologist Dr Asha Saklani ) स्पष्ट करतात की, आहारातील पोषणामुळे केसांच्या वाढीचा वेग वाढतो, त्यांची मुळे मजबूत होतात, केस गळणे आणि पातळ होणे, त्यांचे तुटणे आणि कोरडे होणे ( hair splitting hair thinning ) या आजारांना प्रतिबंध होतो. त्या स्पष्ट करतात की केसांचे आरोग्य राखण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावणारे पोषक घटक म्हणजे जीवनसत्त्वे A- B- C- E आणि इतर जीवनसत्त्वे, प्रथिने, ओमेगा 3 आणि ओमेगा 6, लोह, कॅल्शियम, तांबे आणि जस्त.
पोषक तत्वांचे स्त्रोत ( Sources of nutrients ) :येथे हे जाणून घेणे देखील महत्त्वाचे आहे की प्रत्येक भाज्या, फळे किंवा खाद्यपदार्थांमध्ये सर्व पोषक घटक आढळत नाहीत. विविध प्रकारचे अन्न विविध प्रकारचे पोषक प्रदान करतात. ईटीव्ही भारत सुखीभवने केसांसाठी आवश्यक पोषक आणि त्यांचे मुख्य स्रोत याबद्दल दिल्लीतील पोषण आणि आहारतज्ञ डॉ. दिव्या शर्मा यांचा सल्ला घेतला. जे असे आहे.
प्रथिने ( Protein ): प्रथिने शाकाहारी आणि मांसाहारी दोन्ही आहारात आढळतात. त्याच्या शाकाहारी स्त्रोतांबद्दल बोलायचे झाल्यास, हिरव्या पालेभाज्या, हरभरा, वाटाणे, मूग, मसूर, उडीद, सोयाबीन, राजमा, चवळी, गहू, मका, शेंगदाणे, कोरडे फळे आणि दुग्धजन्य पदार्थ (दूध, चीज) हे प्रमुख आहेत. दुसरीकडे, मासे, अंडी, चिकन आणि मांस हे मांसाहारातील प्रथिनांचे चांगले स्रोत मानले जातात.
तांबे आणि झिंक ( Copper and zinc ) : ही दोन्ही पोषकतत्त्वे मांसाहार आणि शाकाहारी अशा दोन्ही आहारात आढळतात. सीफूड, मशरूम, भोपळ्याच्या बिया, टरबूज बिया, चिया बिया, सुका मेवा जसे काजू, बदाम, अक्रोड, पाइन नट्स, मनुका, संपूर्ण धान्य, चणे किंवा पांढरे चणे, काळे चणे, गडद चॉकलेट, टोमॅटो, शेंगदाणे आणि ओट्स. त्यात मुबलक प्रमाणात आढळतात.