हिंदू धर्मातील उपवास आणि सणांना विशेष महत्त्व आहे. सर्व व्रतांमध्ये एकादशी व्रताचेही विशेष महत्त्व आहे. एकादशीचा उपवास भगवान विष्णूला समर्पित आहे. हिंदू कॅलेंडरनुसार, एकादशी व्रत प्रत्येक महिन्यात दोनदा पाळले जाते, एक कृष्ण पक्षात आणि दुसरे शुक्ल पक्षात. अशा प्रकारे वर्षभरात २४ एकादशी येतात. परंतु अधिक मास किंवा मलमासामुळे कधी कधी २६ एकादशीही येतात. नवीन वर्ष म्हणजेच २०२३ मध्ये 26 एकादशी येणार आहे. अशा परिस्थितीत आतापासूनच नवीन वर्षात येणार्‍या एकादशीबद्दल जाणून घेण्यास लोकांना उत्सुकता असेल. 2023 मध्ये येणार्‍या एकादशीच्या तारखा जाणून घेऊया.
भागवत एकादशी : भागवत नियमांनुसार, 17 फेब्रुवारी 2023 रोजी 'भागवत एकादशी' व्रत आहे आणि वैष्णव भक्त 17 फेब्रुवारीला हे व्रत करणार. त्याचप्रमाणे जे वैष्णव असतात - ते लोक जे संन्यास घेतल्यानंतर आणि धर्मगुरूकडून औपचारिक दीक्षा घेतात, कपाळावर तिलक, गळ्यात तुळशीची माळ आणि अंगावर गरम मुद्रा कोरलेले शंखचक्र धारण करतात आणि घरगुती जीवनापासून दूर राहतात आणि चालतात. भागवत मार्ग.. वैष्णव धर्म/संप्रदायाचे प्राचीन नाव भागवत धर्म आहे, ज्याला पंचरात्र मत असेही म्हणतात. ज्यांना सामर्थ्य, ज्ञान, सामर्थ्य, ऐश्वर्य, वीर्य आणि तेज प्राप्त आहे, त्यांच्या आध्यात्मिक प्रगतीसाठी ते करतात, त्यांना भागवत म्हणतात. म्हणून जेव्हा जेव्हा एकादशी सलग दोन दिवस येते, तेव्हा पहिला दिवस स्मार्त आणि दुसरा दिवस भागवत एकादशी असतो, वैष्णव धर्मीय लोक ही एकादशी व्रत आणि पूजा-अर्चा करुन साजरी करतात.
एकादशी व्रताचे महत्त्व :वैदिक संस्कृतीत, प्राचीन काळापासून, योगी आणि ऋषी इंद्रिय क्रियाकलापांना भौतिकवादापासून देवत्वाकडे वळवण्याला महत्त्व देत आले आहेत. एकादशीचे व्रत ही याच पद्धतींपैकी एक आहे. एकादशी म्हणजे आपण आपल्या 10 इंद्रिये आणि 1 मनावर नियंत्रण ठेवले पाहिजे. वासना, क्रोध, लोभ इत्यादी वाईट विचार मनात येऊ देऊ नयेत. एकादशी ही एक तपश्चर्या आहे जी केवळ परमेश्वराला अनुभवण्यासाठी आणि प्रसन्न करण्यासाठी केली पाहिजे.
भगवान विष्णूला प्रिय एकादशी : हिंदू धार्मिक मान्यतेनुसार, एकादशी तिथी भगवान विष्णूशी संबंधित आहे. वास्तविक, एकादशी तिथी भगवान विष्णूला अत्यंत प्रिय आहे, असे मानले जाते. यामुळेच एकादशीचे व्रत सर्व व्रतांमध्ये विशेष आणि प्रभावी आहे. दुसरीकडे, पौराणिक मान्यतेनुसार, एकादशीचे व्रत पाळणाऱ्या व्यक्तीला कधीही त्रास होत नाही. कारण या व्रताचा महिमा खुद्द श्रीकृष्णाने युधिष्ठिराला सांगितला होता. एकादशीच्या व्रताच्या प्रभावामुळे व्यक्तीला मोक्ष प्राप्त होतो व सर्व कामे सिद्धीस जातात, दारिद्र्य दूर होते, अकाली मृत्यूचे भय राहत नाही, शत्रूंचा नाश होतो, धन, ऐश्वर्य, कीर्ती, पितरांचा आशीर्वाद प्राप्त होतो.